البته طبق گفته رضا شهرستانی، عضو هیئت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، به «شرق»، برخی شرکت‌های فولاد هم به علت نداشتن صرفه اقتصادی تولید را متوقف کرده‌اند. چند روز پیش نیز اسماعیل کاظمی، عضو هیئت‌رئیسه اتاق تهران و رئیس اتحادیه فروشندگان مصالح ساختمانی تهران، به برنا گفته بود: «طبق آمار بانک مرکزی صدور پروانه ساختمان در کشور به‌ویژه در تهران، سال ۱۴۰۱ در مقایسه با سال ۱۴۰۰ و همچنین سال ۱۴۰۰ در مقایسه با سال ۱۳۹۹ در هر سال حدود ۲۷ درصد کاهش داشته که این روند نشانگر رکود ساخت‌وساز و به تبع آن رکود شدید در صنف مصالح‌فروشان است. کسب‌وکار صنف مصالح‌فروشان در رکود شدید به سر می‌برد و اتفاقات ناخوشایندی مانند کسادی بازار، تورم، بالابودن هزینه‌ها و کاهش تقاضا در بازار باعث شده است تعدادی از واحدهای صنفی مصالح ساختمانی تعطیل یا نیمه‌تعطیل شوند و بعضی دیگر هم تغییر شغل دهند».
مزایای تولید از صرفه افتاده است
رضا شهرستانی، عضو هیئت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، درباره تأثیر افزایش قیمت گاز در تولید این صنعت به «شرق» می‌گوید: دولت کسری بودجه دارد و برای جبران این کسری بودجه نگاهش به صنعتگران معطوف شده است. در شش سال اخیر شاهد افزایش 30برابری قیمت حامل‌های انرژی برای صنایع انرژی‌بر ازجمله فولاد بوده‌ایم. به‌تازگی هم مجددا قیمت گاز را دو برابر کرده‌اند. این در حالی است که پایه صنعت فولاد براساس مزیت انرژی ارزان طراحی شده است و همه‌جا هم اصل این است که هر کشوری مزیتی در صنعت دارد؛ مثلا ذخایر مواد خام، انرژی ارزان یا نیروی کار ارزان و... بنابراین کشورها این آیتم‌ها را مزایای تولید و صنعت خود می‌دانند و به دنبال ازبین‌بردن صرفه آن نیستند. مثلا مزیت صنعت کشاورزی در قاره آمریکا سبب شده که بهای موز در کشورهای تولیدکننده آمریکای جنوبی هفت تا 10 سنت باشد و همین موز با حداقل نرخ 50 سنت به دست مردم کشورهای اروپایی می‌رسد؛ اما دست‌فرمانی که دولت پیش گرفته، این است که گویا می‌خواهد معضلات و مشکلات خودش را در بخش صنعت رفع کند. شاید در کوتاه‌مدت متوجه عواقب این موضوع نشوند؛ اما در بلندمدت آثار زیان‌باری روی صنعت و تولید ناخالص ملی خواهد داشت.
با این حال فعالان صنعت فولاد می‌گویند که سیاست‌های دولت به جای تقویت تولید به تضعیف تولید انجامیده است و این صنعت و سایر صنایع در تابستان‌ها با جیره‌بندی برق و در زمستان‌ها با محدودیت دریافت گاز مواجه است. تولیدکنندگان فولاد می‌گویند «درحالیکه قیمت حامل‌های انرژی در جهان کاهشی است، بهای گاز صنایع در ایران افزایشی شده است».
شهرستانی تأکید می‌کند که «دولت از رکود چین و اروپا عبرت نگرفته و گویا چشم‌بسته در حال انجام کاری است که در آینده تبعات زیان‌باری خواهد داشت؛ چراکه زیان افزایش قیمت در صنعت را مصرف‌کننده می‌دهد و این بد است؛ ولی بدتر آن است که بسیاری از شرکت‌ها در شرایط زیان سنگین هستند و اکنون دست از کار کشیده‌اند. هرچند که برخی شرکت‌های خصولتی با زیان هم ادامه می‌دهند؛ اما شرکت‌های خصوصی نمی‌توانند با این فشارها و تصمیمات یک‌شبه، به‌راحتی کنار بیایند و باید فورا بررسی کنند که کار را بخوابانند بهتر است یا هنوز کار برای‌شان توجیه اقتصادی دارد؟».
صنایع فولاد گرفتار ناترازی انرژی
بلوای افزایش قیمت گاز در حالی به پا شده که وزارت نفت ادعا می‌کند به صنایع، سوخت جایگزین داده است. اگر واقعا این‌طور است، چرا افزایش قیمت گاز فورا قیمت و تولید صنایع را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؟ شهرستانی در پاسخ می‌گوید: در زمستان که گاز کم است، سوخت جایگزین که همان مازوت است، به صنایع داده می‌شود؛ اما عواقب محیط‌زیستی آن به‌شدت زیاد است؛ ضمن اینکه سوخت جایگزین هزینه‌های خودش را هم دارد؛ ازجمله تغییردادن سیستم‌ها برای دوگانه‌سوزشدن. پس شرکت‌ها برای استفاده از مازوت هم با هزینه‌های سربار مواجه می‌شوند؛ ضمن اینکه سازمان محیط زیست در سمت دیگر ماجراست و با صنایع برخورد می‌کند؛ بنابراین استفاده از مازوت راه‌حل اصولی برای این مشکل نیست.
به باور این عضو هیئت‌مدیره انجمن فولاد تنها صنعتی که در کشور ما نیمه‌جانی داشت، همان فولاد بود که آن هم با سیاست‌های دولت در حال نابودی است. به گفته او اگر دولت همین دست‌فرمان را ادامه دهد تا سه ماه آینده تغییری در وضعیت شاهد نخواهیم بود؛ چون مازاد تولید نسبت به نیاز کشور داریم؛ ولی پس از آن و با افزایش کمبود گاز در زمستان وضعیت به هم می‌ریزد و قیمت‌ها صعودی می‌شوند. حتی ممکن است به علت نبود رقابت با قیمت‌های بین‌المللی، از صادرکننده دوباره به واردکننده تبدیل شویم.
سیمان گران می‌شود؟
علی‌اکبر الوندیان، دبیر انجمن سیمان، هم در گفت‌وگو با «شرق» تأثیر افزایش قیمت گاز بر تولیدات این صنعت را این‌گونه شرح می‌دهد: «صنعت سیمان مانند گذشته به تولید ادامه می‌دهد. ممکن است تحت تأثیر مسئله برق کمی کاهش تولید داشته باشیم؛ اما افزایش قیمت گاز لطمه‌ای به تولید سیمان نزده و کارخانه‌های‌مان با همان ظرفیت سابق کار می‌کنند. البته چون این افزایش قیمت به صنعت هزینه تحمیل می‌کند، مطالبه تأثیر افزایش قیمت گاز در قیمت سیمان است».
آن‌گونه که الوندیان می‌گوید، تأثیر گاز در قیمت تمام‌شده سیمان عددی حدود 18 درصد است و درخواست سیمانی‌ها این است که معادل همین تأثیر در قیمت نهایی سیمان اعمال شود؛ چراکه افزایش قیمت گاز چیزی حدود 14 درصد در سودآوری شرکت‌های این صنعت اثرگذار است.
او در پاسخ به این سؤال که چطور با تحویل سوخت جایگزین همچنان نیاز به افزایش قیمت وجود دارد، نیز می‌گوید: بله، سوخت جایگزین به ما داده می‌شود؛ اما با قیمت گاز، ضمن روند استفاده از مازوت، یک هزینه حمل هم به ما اضافه می‌شود.
تبعات 6 هزار میلیاردی گرانی گاز برای سیمانی‌ها
به گفته دبیر انجمن سیمان افزایش قیمت گاز در سال چیزی نزدیک به شش هزار میلیارد تومان به صنعت سیمان هزینه تحمیل می‌کند. از آنجا که این هزینه از سود شرکت‌ها یعنی جیب سهامداران صنعت می‌رود؛ پس اگر افزایش قیمت سیمان اتفاق نیفتد، سودآوری شرکت‌ها به‌شدت پایین می‌آید.
او می‌افزاید: ما درخواست افزایش قیمت سیمان را داده‌ایم؛ ولی این موضوع هنوز عملیاتی نشده است؛ ضمن اینکه سیمان در هزینه ساخت مسکن تنها دو درصد اثرگذار است؛ بنابراین افزایش قیمت آن تأثیری بیش‌ازاین در هزینه ساخت مسکن ندارد. هیاهویی که بیشتر انبوه‌سازان به راه انداخته‌اند بر سر اینکه افزایش قیمت سیمان ساختمان را خیلی گران می‌کند، درست نیست.
روایت آماری از رکود ساخت‌وساز
تمام اینها در حالی رخ می‌دهد که پس از هفت ماه پیاپی رکود در صنعت ساختمان، سرانجام در اسفند سال گذشته برای مدت کوتاهی صنعت ساختمان توانست اندکی تکان بخورد و ساخت‌وساز رشد کند؛ اما این وضعیت در فروردین ماه سال جاری دچار سکته و توقف شد؛ به گونه‌ای که عدد شامخ کل ساختمان در فروردین ماه سال 1402 به 33.95 افت کرد و از آنجا که زیر مرز عدد 50 مستقر شد، در محدوده رکودی قرار گرفت.
همچنین درحالیکه بانک مرکزی، آمار تحولات بازار مسکن تهران را حبس کرده است، آخرین داده‌های منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران از تورم مصالح ساختمانی در فصل پاییز سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد در فصل پاییز ١٤٠١ شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران به عدد هزارو 561 رسید که در مقایسه با فصل قبل ٤.٦ درصد، در مقایسه با فصل مشابه سال قبل، ٣١.٦ درصد و در چهار فصل منتهی به فصل جاری در مقایسه با دوره مشابه سال قبل ٣٤.٧ درصد افزایش داشته است.