جزئیات طرح راهبرد ملی صادرات افغانستان:

راهبرد ملی صادرات افغانستان با شعار "صلح از طریق رفاه، رفاه از طریق تجارت" محصول چند دور نشست مشورتی با بخش های مختلف دولتی و خصوصی افغانستان در حوزه اقتصاد و تجارت برای مدت یکسال است که زیر نظر کمیته ای به ریاست وزارت تجارت و صنعت انجام گرفت. در این کمیته، اتاق تجارت و سرمایه گذاری بعنوان معاون رئیس کمیته، وظیفه ایفای نقش هماهنگی میان بخشهای دولتی و خصوصی از جمله تاجران را بر عهده گرفت. طرح راهبرد ملی صادرات افغانستان بعنوان نقشه راه صادرات افغانستان با تمرکز بر تقویت بخش خصوصی اقدام به شناسائی 6 بخش و حوزه اصلی در اقتصاد افغانستان که از ظرفیت بالائی در اقتصاد افغانستان برخوردار هستند بعنوان محورهای اصلی توسعه صادرات نموده است.

این 6 بخش به این شرح می‌باشند:

صنایع دستی( قالی)،

زعفران ،

سنگ های قیمتی و جواهرآلات،

سنگ های معدنی ( مرمر و گرانیت)،

خشکبار

و میوه‌های تازه و سبزیجات.

طبق این طرح مقرر شده است که با انجام اصلاحات در سیاستگذاری و سرمایه گذاری، اقدامات لازم برای حذف موانع رشد و توسعه این بخش ها در نظر گرفته شود و این 6 بخش بعنوان یک کلیت و مجموعه مرتبط به همدیگر تمامی‌کارهای مربوطه از جمله بسته بندی و بازاریابی و سایر امور را پیگیری نماید. یکی از مهمترین اجزای این طرح شناسائی نواحی خاص اقتصادی مربوط به هر بخش در افغانستان بوده است و بدین ترتیب نواحی خاص صنایع دستی، معدن، کشاورزی و باغداری و غیره در افغانستان تعیین شده است.
در این راهبرد همچنین 6 بخش متفاوت مرتبط با وظایف و نحوه کار به شرح ذیل در نظر گرفته شده است:

تسهیلات تجارتی، مدیریت کیفیت، توسعه مهارت ها، کسب و کار حرفه ای و خدمات، دسترسی به امور مالی و اطلاعات و توسعه بازرگانی. هدف از طراحی این شش حوزه این بوده است که نه تنها 6 بخش تعیین شده مذکور بلکه دیگر حوزه‌های اقتصاد و تجارت نیز در رقابت ایفای نقش نمایند.
برای تهیه این طرح، اتاق تجارت و سرمایه گذاری افغانستان برای مدت یکسال اقدام به برگزاری جلسات متعدد با تجار و بازرگانان بخش خصوصی، کارآفرینان، اساتید دانشگاهی (مخصوصا در دو رشته حقوق و اقتصاد)، جامعه مدنی و تجار بخش خصوصی و مسئولین ارشد بخش های اقتصاد دولتی (دست کم 2000 نفر) نموده تا بدین وسیله عناوین و محورهای شش گانه ذکر شده در بالا تهیه و تعیین شوند. نظر به وضعیت ناامنی در افغانستان بخش خصوصی ، تجار و جامعه مدنی در برخی ولایات نا امن افغانستان نتوانستند در روند مشورتی مذکور شرکت نمایند در نتیجه این روند مشورتی برای مدت یکسال در 5 ولایت کابل، هرات، قندهار، بلخ و حوزه شرق افغانستان همچنین در 6 ناحیه اقتصادی افغانستان به مشورت گذارده شد. 500 نفر در کابل، 100 نفر  در هرات، 30 نفر در استان بلخ، 300 نفر در قندهار. رایزنی با تجار و بخش خصوصی را به مدت 3 ماه به انجام رساندند . 
بنا به گفته معاون اتاق تجارت و سرمایه گذاری افغانستان ابتدا به افغانستان توصیه می‌شد برای تهیه طرح راهبرد صادرات ملی افغانستان از case study دیگر کشورهای شبیه به افغانستان استفاده شود ولی اتاق تجارت و سرمایه گذاری افغانستان ضمن رد این ایده بر لزوم تهیه طرح و راهبرد خاص افغانستان تاکید نموده است.
راهبرد ملی صادرات افغانستان پس از تصویب در هیات وزیران و کمیته اجرائی توسعه بخش خصوصی (کمیته تهیه کننده طرح در افغانستان) نهایتا در آوریل 2018 به تصویب شورای عالی اقتصادی افغانستان رسیده و اینک بعنوان یکی از دستاوردهای اقتصادی دولت وحدت ملی در نظر گرفته می‌شود زیرا رئیس جمهور افغانستان از آن بعنوان نقشه راه افزایش صادرات افغانستان یاد می‌کند. طبق این نقشه راه اینک می توان دریافت که کدام بخش از اقتصاد افغانستان نیاز به رشد و توجه بیشتری دارد و روی کدام بخش بیشتر می توان حساب کرد همچنین با توجه به این نقشه راه، رعایت استانداردهای لازم برای تولید و صادرات و میزان رقابتی شدن محصولات تولیدی و صادراتی افغانستان در مقایسه با انواع خارجی آن راحت تر صورت می‌پذیرد. بعبارت بهتر هم اکنون یک طرح و پلان عملی در مقابل بخش های دولتی و خصوصی قرار گرفته است بطوریکه وظیفه هر بخش دولتی و خصوصی کاملا معلوم شده است.

دیگر اسناد توسعه اقتصادی افغانستان:

در مجموع برای رشد و توسعه اقتصادی افغانستان تاکنون 5 سند تهیه شده است که این اسناد جزو تعهدات دولت افغانستان به جامعه جهانی تلقی می‌شود و نهایتا این اسناد زمینه ساز تهیه سند و طرح راهبرد ملی صادرات افغانستان (بعنوان پنجمین سند توسعه اقتصادی کشور) شدند. مبنای طرح راهبرد ملی صادرات افغانستان کنفرانس 2011 لندن بوده است که در آنجا سند ملی توسعه اقتصادی افغانستان با همکاری بانک جهانی تهیه و ارائه شد و در آن یازده اولویت برای توسعه اقتصادی افغانستان در نظر گرفته شد. در این سند محورهائی نظیر بودجه عمرانی و توسعه دولت و سایر موارد در نظر گرفته شده است که طبق آن کمیته اجرائی اهداف توسعه پایدار متشکل از 5 گروه تشکیل شده است که کار نظارت و پیشبرد اهداف توسعه پایدار را پیگیری می‌کند. فرایند صادرات، استاندارد سازی و ایجاد هماهنگی میان بخش ها وظیفه کمیته اجرائی اهداف توسعه پایدار است. افغانستان همچنین در سال 2016 به عضویت سازمان تجارت جهانی درآمد و اولین اقدام دولت پس از این عضویت، تصویب موافقتنامه تسهیلات تجارتی سازمان تجارت جهانی بوده است؛ نهایتا اسناد و تعهدات قبلی به طرح راهبرد ملی صادرات افغانستان منتهی شدند .

فرصت ها و چالش های فراروی طرح راهبرد ملی صادرات افغانستان:

 بخش های دولتی و خصوصی افغانستان فعلا از روند اجرائی طرح راهبرد ملی صادرات افغانستان در کشور خودشان راضی نیستند. اجرای این طرح فعلا با مشکلات بودجه ای و مالی مواجه شده است. DUPLICATION و تداخل کاری میان وزارتخانه‌ها و بخش های دولتی و خصوصی از دیگر موانع فراروی اجرای این طرح است از جمله اجرای این طرح گاهی با تعارض وظایف و حیطه‌های کاری وزارتخانه‌های اقتصادی در افغانستان (مخصوصا 3 وزارتخانه اقتصاد، مالیه و صنعت و تجارت) مواجه می‌شود.

کمبود منابع از دیگر چالش های فراروی روند اجرا است. گاهی اوقات نیز این طور تلقی می‌شود که اسناد دقیقا مثل همدیگر هستند و هماهنگی برای ایجاد تمایز میان آنها صورت نگرفته است. هر چند مقرر شده است تا پایان 2022 این طرح بصورت نهائی اجرا شود ولی هنوز در مراحل مقدماتی اجرا قرار دارد. بتازگی سرپرست وزارت صنعت و تجارت اقدام به تشکیل کمیته بین وزارتی برای اجرای طرح راهبرد ملی صادرات افغانستان کرده است.
مهمترین دستاوردهای این طرح برای افغانستان این است که جای خالی فقدان هر گونه سند و تعهد دولت افغانستان برای توسعه صادرات را پر کرده است. فعلا نقشه راهی برای توسعه صادرات تهیه شده است و دولت موظف به اجرا و پیگیری آن است بنابراین چاره ای جز برطرف ساختن موانع و چالش ها وجود ندارد. بنظر می رسد نقشه راه توسعه صادرات بصورتی واقع بینانه تهیه شده است. اینک در پرتو طرح راهبرد ملی صادرات افغانستان فرایندهای صادراتی کوتاه تر شده است فرضا الان طی مدت 6 ساعت فرایند صادرات از افغانستان تکمیل می‌شود.

- جهت دریافت اطلاعات بیشتر در مورد رشد تجارت خارجی افغانستان به وبگاه WWW.INTRACEN.ORG/AAT مراجعه شود.

- نسخه ای از "استراتیژی ملی صادرات افغانستان" جهت مطالعه علاقمندان در اینجا آمده است؛