هیچ‌کس تردیدی ندارد که دولت به عنوان بزرگ‌ترین فعال اقتصادی کشور دارای امکانات گسترده‌ای در بازار سرمایه است که می‌تواند به سادگی با کنترل برخی از عوامل یا ایجاد گشایش در مورد موضوعات آزاردهنده بازار سرمایه، شرایط رشد بازار را فراهم کند. طی ماه‌های گذشته وعده‌ها و آرای مختلفی درباره دامنه نوسان و لزوم ایجاد تغییر در آن مطرح شده است؛ با این حال همچنان سهم‌ها در محدودترین دامنه ممکن در حال معامله هستند. حالا اما محسن خدابخش نایب‌رییس هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار از افزایش ۱۰ درصدی دامنه نوسان طی سال آینده و به صورت فصلی خبر داده است. مجید عشقی رییس سازمان بورس نیز به تازگی افزایش تدریجی دامنه نوسان را از برنامه‌های این سازمان اعلام کرده اما در عین حال انجام آن را به ایجاد ثبات در بازار سرمایه مشروط کرده است. او پیش از این گفته بود که تا پایان امسال در دامنه نوسان تغییراتی ایجاد خواهد شد. اکنون مشخص نیست که وعده‌های جدید خدابخش را نیز باید در زمره اظهارات بدون عمل مسوولان قرار داد و به پرونده وعده‌ها افزود یا آنکه تصمیم‌گیران بازار سرمایه بالاخره بی‌تحرکی را کنار گذاشته و قرار است درباره این چالش مهم تصمیم‌گیری کنند.
بازه 10 درصدی
محسن خدابخش نایب‌رییس هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه مقرر شد دامنه نوسان بورس تا ١٠ درصد تغییر کند، گفته است: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده قرار است دامنه نوسان در سال آینده و به صورت فصلی به صورت یک درصدی اضافه شود. او همچنین تاکید کرده است در یک هفته پایانی سال هیچ اتفاق و تغییری در دامنه نوسان رخ نمی‌دهد و به احتمال زیاد درصد در نظر گرفته شده از سال ١۴٠١ اجرایی خواهد شد. خدابخش همچنین در پاسخ به طرفداران حذف دامنه نوسان گفته است: اینکه عنوان می‌شود دامنه نوسان در هیچ جای دنیا وجود ندارد، بحثی کاملا اشتباه است؛ بلکه در همه بازارهای دنیا محدودیت و توقف‌هایی برای معاملات در نظر گرفته شده تا قیمت سهام شرکت‌ها بیشتر از میزان مشخص افت نکند. این مقام مسوول با اشاره به حضور گسترده افراد غیرحرفه‌ای در بازار سرمایه ایران تاکید کرده است که باید در تصمیم‌گیری‌ها این مساله نیز مدنظر قرار گیرد، چرا که سرمایه‌گذاران بیشتر از آنکه از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام به ورود غیرمستقیم در بازار کنند، علاقه‌مند به ورود مستقیم در بازار سرمایه هستند که این موضوع خیلی مرسوم و حرفه‌ای نیست. این مقام مسوول همچنین در گفت‌و‌گو با ایرنا بر این نکته تاکید کرده که اکنون بازار سرمایه کشور وارد مسیری شده است که افراد زیادی با هر میزان سرمایه به این بازار ورود کرده‌اند، بنابراین این افراد با کوچک‌ترین اتفاقی به سرعت تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند و شروع به رفتارها و تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای در بازار می‌کنند. او در این باره به نوسانات قیمت‌های جهانی بر اثر جنگ روسیه و اوکراین اشاره کرده است که ممکن بود موجب خرید و فروش‌های متهورانه سهامداران شود.
خدابخش بر همین اساس عنوان کرده است که وجود چنین مسائلی باعث شده تا سازمان بورس آنها را در تصمیم‌گیری‌های خود برای تغییر دامنه نوسان مورد توجه قرار دهد. این مقام مسوول همچنین با بیان اینکه برخی معتقدند دامنه نوسان همراه با کشورهای دنیا به ٢٠ درصد تغییر پیدا کند، تاکید کرده است که با توجه به اینکه بخش زیادی از بازار سرمایه ایران را افراد مبتدی تشکیل داده‌اند و شامل سهامداران خرد می‌شوند، این اقدام چندان با وضعیت بازار جور نیست و نمی‌توان آن را اجرا کرد.
معتقد به افزایش دامنه نوسان
به گفته نایب‌رییس هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، در کنار این مسائل اما سازمان بورس معتقد به افزایش دامنه نوسان است که این اتفاق باید به صورت تدریجی رخ دهد. خدابخش با اذعان به اینکه اقتصاد کشور قابلیت پیش‌بینی‌پذیری ندارد، بیان کرده است که با توجه به این شرایط نمی‌توان دامنه نوسان را در اعداد بالا مانند ٢٠ درصد یا ٣٠ درصد افزایش داد، چراکه یکباره سهامداران تحت تاثیر تصمیمی مانند افزایش احتمالی قیمت گاز تا ۶٠ درصد متضرر می‌شوند و دارایی‌های خود را از دست خواهند داد. خدابخش تاکید کرده است: اگر بازار بتواند به شرایط ثبات بازگردد به طور حتم برنامه‌هایی را برای افزایش دامنه نوسان خواهیم داشت و آنها را به مرحله اجرا می‌رسانیم. این مقام مسوول همچنین با بیان اینکه در بازار سرمایه هیچ امر قطعی و آزمایشگاهی نداریم، گفته است: بر همین اساس به هیچ عنوان نباید در تصمیم‌گیری‌ها به سرعت و بدون حساب و کتاب قدم برداریم بلکه باید به طور حتم خود را در تصمیم‌گیری‌ها جای خریدار و فروشنده و نحوه تفکر آنها بگذاریم.
برنامه‌ریزی‌های بی‌سرانجام
دامنه نوسان موافقان و مخالفان زیادی دارد و بحث بر سر وجود یا حذف آن موضوع تازه‌ای در بازار سرمایه نیست. این موضوع به ویژه از زمان ورود توده‌وار مردم به بازار سرمایه از سال گذشته بدین سو نقل محافل بورسی شده است. پس از تداوم ریزش‌های بازار و افزایش هیجان و ترس در میان معامله‌گران تازه‌وارد، صف‌های فروش سنگینی در بازار سهام ایجاد شده بود. در حالی که حباب بازار در حال ترکیدن بود اما وجود دامنه نوسان سبب افزایش حجم صفوف فروش شده و خرید و فروش و اصلاح قیمت نمادها را مختل کرده بود. در این میان برخی کارشناسان بازار سرمایه عنوان می‌کردند که این فرصت طلایی برای افزایش دامنه نوسان را نباید از دست داد و در حالی که بازار سهام در حال ریزش است باید از افزایش دامنه به عنوان ابزاری برای خارج کردن بازار از رکود و باز کردن قفل سهم‌ها استفاده کرد. این آرا اما از سوی مسوولان خریداری نداشت. تا آنکه در بهمن سال گذشته دامنه نوسان معاملات بورس به منفی دو و مثبت شش تغییر کرد. گفته می‌شد این تغییر در راستای رونق‌بخشی به معاملات و جلوگیری از ریزش بیشتر قیمت سهم‌ها و در نتیجه کاهش زیان سهامداران انجام می‌شود. با این حال اما آنچه هرگز حاصل نشد، همین اهداف بود. کارشناسان معتقد بودند در حالی که بسیاری از سهم‌ها در فضای هیجانی رشد شارپی بازار به صورت حبابی با افزایش قیمت مواجه بوده‌اند، کنترل ریزش قیمت‌ها در دامنه منفی دو درصدی واقع‌بینانه نیست و این سهم‌ها همچنان در بازار خریداری نخواهند داشت. گفته‌ای که البته طی ماه‌های بعد اثبات شد تا سازمان بورس در نهایت دامنه نوسان قیمت بورس را مجددا به منفی و مثبت پنج بازگرداند.
با این حال اما همین اقدام نیز از سوی کارشناسان مورد انتقاد قرار داشت، چراکه این میزان از دامنه نیز نمی‌توانست موجب ایجاد تحرک در بازار شود و اصلاح سهام حبابی را با روندی درازمدت و فرسایشی مواجه می‌کرد. در پاسخ به این انتقادات، رییس سابق سازمان بورس در خردادماه اعلام کرده بود که برای بلندمدت تصمیم داریم مکانیسم دامنه نوسان را به شکلی تعریف کنیم که عامل ایجاد صف نشود. محمدعلی دهقان‌دهنوی تاکید کرده بود که دامنه نوسان نباید کاملا برداشته شود. با این حال اما ایجاد تغییر در دامنه نوسان قیمتی سهام در دوران وی عملی نشد تا دوران ریاست جدید سازمان بورس با وعده‌های تازه درباره دامنه نوسان آغاز شود.
مجید عشقی در تازه‌ترین وعده‌های خود از افزایش دامنه نوسان تا پایان سال جاری خبر داده بود اما بر اساس تازه‌ترین گفته‌های نایب‌رییس هیات‌مدیره سازمان بورس، تا پایان امسال خبری از تغییر در دامنه نوسان نخواهد بود! تحلیلگران بازار بر این باورند که در کنار مشکل کمبود نقدینگی یکی از مهم‌ترین دلایل رکود بازار وجود دامنه نوسان است؛ دامنه محدودی که از اصلاح قیمت سهم‌ها جلوگیری کرده است و به عنوان مانعی در راه رسیدن قیمت سهام به ارزش ذاتی خود عمل می‌کند.