در این میان اما نکته امیدبخش و قابل تأمل این است که بودجه سال ۱۴۰۱ به عنوان اولین بودجه‌ریزی دولت فعلی نکات مثبت فراوانی برای حمایت از بازار سرمایه را در خود داشته است. یک کارشناس بازار سرمایه در این باره گفت: در بسیاری از محورهای لایحه بودجه ۱۴۰۱ که مربوط به بازار سرمایه است، حمایت تمام‌قدی از بورس شده است اما اخبار مثبت برای اینکه بتواند بر بازار تاثیر داشته باشد، نیاز به یک جو اعتمادپذیر و مطمئن دارد. علیرضا تاجبر عنوان کرد: آرزوی اهالی بازار سرمایه این بود که عمق بازار به واسطه افزایش تعداد فعالان افزایش پیدا کند؛ بازار سرمایه ما در سال گذشته از یک بازار با دویست هزار فعال به بازار میلیونی تبدیل شد و شاهد حضور بخش عمده‌ای از اقشار مختلف جامعه در آن بودیم و یک فرصت بی‌نظیر تاریخی برای بورس کشور اتفاق افتاد. این افراد به دعوت شخص اول قوه مجریه وقت وارد بازار شدند و به آن دولت اعتماد کردند. مردم سرمایه ولو اندک خود را وارد بازار سرمایه کردند و به این بازار به عنوان یک حوزه مطمئن جهت سرمایه‌گذاری نگاه کردند. متاسفانه از اعتماد این افراد سوء‌استفاده شد و برداشت‌های بی‌رویه وجوه از بازار سرمایه و عرضه سهام‌های دولت بدون توجه به ظرفیت‌های بازار، منجر به این شد که بخش عمده‌ای از مردم با ضرر و زیان سنگینی بازار را برای همیشه کنار بگذارند و صرفا یک خاطره بد برایشان بماند.
تاجبر اظهار کرد: برای اینکه بتوانیم تحلیل درستی از وضعیت بازار سرمایه ارائه کنیم، باید به کمی عقب‌تر برگردیم. بازار سرمایه و سهامداران طی یک سال و نیم گذشته با ضررهای زیادی مواجه شده‌اند. به عبارت دیگر در این زمان و در ۱۸ ماه گذشته بازار شاهد موضوع جدیدی جز ریزش نبوده است، طی این یک سال و نیم، بسیاری از افرادی که با دعوت دولتمردان وارد بورس شده بودند، از این بازار خارج شدند، در برهه‌ای که افراد زیادی وارد بورس شده بودند، یکی از آرزوهای بورس تحقق پیدا کرد، اما سیاستگذاران بازار سرمایه نتوانستند از این فرصت استفاده کافی و مناسبی ببرند. وی افزود: در هر بازاری از جمله بازارهای مالی و بورس، یکی از مهم‌ترین اهداف سیاستگذاران آن بازار این است که عمق بازار افزایش پیدا کند و مردم بیشتری در این بازار دست به معامله بزنند.
در ایران نیز یکی از موضوعاتی که همیشه آرزوی مسوولان سازمان بورس و اقتصاددان‌ها بوده، ورود افراد بیشتر و درگیرتر شدن سهامداران بیشتر در بازار سرمایه بوده است، زیرا این به نفع اقتصاد ملی بوده و مزایای زیادی برای اقتصاد کشور دارد. متاسفانه از این اتفاق که در سال ۹۹ رخ داد، استفاده نکردیم و این فرصت تاریخی را از دست دادیم و اتفاقات بدی که طی یک سال و نیم اخیر افتاد منجر به بی‌اعتمادی اقشار مختلف مردم به بورس شد و این مساله نیز در نهایت با خروج همین افراد از بورس سبب شد یک روند فرسایشی اصلاحی را در بازار سرمایه طی این مدت داشته باشیم.
کاهش اعتماد و فقدان نقدینگی؛ سرعت‌گیرهای رشد بورس
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به بی‌حسی بورس نسبت به اخبار مثبت اظهار کرد: در این مدت که بازار در یک حالت بیم و امید و البته در بیشتر مواقع در یک حالت ناامیدی بوده است، مشاهده می‌کنید در این روند هر اتفاق مثبتی صرفا یک تاثیر کوچک روی بازار سهام می‌گذارد و هر خبر کوچک منفی یک تاثیر بیش از حد روی بازار دارد و حتی تاثیر خیلی بدی روی کلیت بازار می‌گذارد. تاجبر عنوان کرد: در وضعیت فعلی، بازار سرمایه با دو مشکل عمده دست‌و‌پنجه نرم می‌کند: یکی کاهش شدید اعتماد سرمایه‌گذاران و دیگری فقدان نقدینگی است و تا وقتی این دو مشکل وجود دارد، هر خبر مثبتی که در بازار منتشر شود، دیده نمی‌شود و این روند منفی متاسفانه ادامه‌دار خواهد بود. تاجبر در پاسخ به این سوال فارس که دولت فعلی برای بازگشت اعتماد باید چه اقداماتی انجام دهد، اظهار کرد: اولین نکته‌ای که باید بپذیریم این است که مطمئنا به شرایط سال گذشته بر نخواهیم گشت. اگر بخواهیم به درستی مساله را بیان کنیم، بازار سرمایه در اذهان عمومی مانند موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز است که ورشکست شده‌اند و سهامداران به دنبال نقد کردن اصل سرمایه خود هستند. این مسائل را در دهه نود داشتیم و خیلی‌ها با همان دید به بازار سرمایه نگاه می‌کنند و هیچ‌وقت اعتماد این افراد دیگر بر‌نمی‌گردد ولی می‌شود سرمایه بخشی از مردم را به بازار جذب کرد. این نیازمند تصمیم جمعی است. هنوز هم بازار ما عمدتا دست شرکت‌های دولتی و حقوقی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری که زیرمجموعه وزارت اقتصاد هستند، قرار دارد. در حال حاضر برای اینکه بازار سرمایه دوباره مورد توجه مردم قرار گیرد و بتوانیم بخشی از اعتماد از دست رفته را برگردانیم، نیاز به یک تصمیم جدی و جمعی در بخش‌های مختلف تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز در دولت داریم. وی افزود: به عبارت دیگر، برای برگشت اعتماد مردم به بورس، صرفا نباید به دو یا سه روز حمایت از بازار اتکا کنیم. به نظرم باید کارگروهی با شرکت نماینده‌های تصمیم‌گیر و رتبه اول و سطح بالا از وزارت اقتصاد و بانک مرکزی و وزارت صمت و وزارت رفاه و ارکان بازار سرمایه از جمله صندوق تثبیت بازار، تشکیل شود. این کارگروه باید اجازه تصمیم‌گیری در همه سطوح را داشته باشد. زمان حمایت نیز حداقل تا یک ماه و شاید بیشتر باشد. از طرفی باید با ایجاد مشوق‌های لازم زمینه ورود پول به بازار فراهم شود و در این مدت نباید پولی از بازار خارج شود. مردم اگر یک روند تثبیت‌شده متعادل را با شیب کم و مثبت ببینند، به نظرم می‌شود بخشی از این اعتماد را ترمیم کرد.
لایحه بودجه در راستای حمایت از بورس
تاجبر اظهار کرد: خوشبختانه در لایحه بودجه‌ای که منتشر شده بسیاری از پارامترهایی که در آن به بازار سرمایه مربوط می‌شود، به نفع بورس بوده است، ولی اخبار مثبت برای اینکه بتواند بر بازار تاثیر داشته باشد، نیاز به یک جو اعتمادپذیر و مطمئن دارد. این جو مطمئنا در دست یک نفر یا تنها در دست رییس سازمان نیست. باید وزارت رفاه و اقتصاد و صمت و بانک مرکزی با هم یک تصمیم جمعی بگیرند و این تصمیم در حد حرف نباشد. در عمل باید یکی دو ماه تمرکزشان بر بازار سرمایه باشد تا بخشی از اعتماد از دست رفته را پس بگیرند. این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: به نظر من بودجه سال ۱۴۰۱ یکی از بهترین لایحه‌ها برای حمایت از بازار سرمایه بوده که تقدیم مجلس شده است.
اما آن قدر جو بی‌اعتمادی سنگین است که سرمایه‌گذار‌ها صرفا نکته‌های منفی این لایحه را دیده‌اند. در بازار سرمایه تجربه بدی در سال ۹۲ به وجود آمد و امسال هم با تجربه‌های بازار احساس کردند این مساله در حال تکرار شدن است. در سال ۹۲ نرخ خوراک پتروشیمی‌ها افزایش یافت و همین مساله موجب شد بورس وارد یک روند فرسایشی اصلاحی شود. الان هم همین نگرانی در خصوص افزایش نرخ گاز وجود دارد و همین مساله منجر شده است تمام نکات مثبت نادیده گرفته شود و همین موضوع نیز سبب منفی شدن کل بازار شده است. در خصوص بودجه سال آینده و تاثیر این افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها باید چند نکته را توجه کنیم. اتفاقی که در سال ۹۲ رخ داد در پایان یک روند صعودی بود. در آن زمان بحث برجام و این‌گونه مسائل نیز مطرح بود و شاخص ما قبل از آن، بیش از ۸۰ درصد رشد را تجربه کرده بود و در پایان این روند صعودی افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها منجر به افت شاخص شد. در این مقطع، بعد از یک سال و نیم روند فرسایشی سقوط شاخص قرار داریم و سهام در کف قیمت خودشان هستند. پس نباید شرایط فعلی را با سال ۹۲ مقایسه کنیم. مورد دوم اینکه افزایش نرخ گاز روی دو یا سه صنعت اثر مستقیم دارد و هلدینگ‌هایی که در پرتفوی آنها این صنایع را دارند، باید کمی توجه و دقت بیشتری داشته باشند. بسیاری از صنایع از لایحه بودجه منتفع می‌شوند. در این بودجه تکلیف نرخ دلار روشن شده است. یعنی شرکت‌های صادرات‌محور و شرکت‌هایی که با تراز ارزی مثبت مواجه هستند، برای نرخ تسعیرشان می‌دانند باید چه نرخی را مبنا قرار دهند. وی افزود: معافیت‌های صادراتی و حق انتفاع مالی که یکی از دغدغه‌های بازار بوده، افزایش پیدا نکرده است. پنج درصد معافیت مالیاتی برای تولیدکنندگان در نظر گرفته شده است. مالیات حاصل از فروش سهام سرمایه‌گذاران به صندوق تثبیت برگشت داده می‌شود، به علاوه اینکه شش هزار میلیارد تومان هم به این صندوق تخصیص داده شده است. تاجبر تاکید کرد: همه این خبرهای مثبت می‌تواند برای رشد بورس برای مدتی اخبار عالی باشد. اما بازار به دلیل جو روانی نامناسب از بودجه این‌گونه نتیجه گرفته که این بودجه در تقابل با بازار سرمایه است. البته این موضوع کوتاه‌مدت است و فکر می‌کنم در میان‌مدت بازار متوجه این موارد مثبت می‌شود. صرفا یک مورد که افزایش نرخ گاز است، دیده شده و منجر به یک واکنش بیش از حد در کاهش شاخص بورس در بازار شده است.
بازار در بهترین حالت از نظر تکنیکال و بنیادی
تاجبر تاکید کرد: بازار سرمایه چه از نظر تکنیکال و چه از نظر بنیادی در وضعیت فعلی از ارزندگی خاصی برخوردار است. قیمت سهام از نظر این پارامتر‌ها در کف خود قرار دارد. اینکه می‌بینیم تمام صنایع با یک خبر منفی و کوچک وارد صف‌های فروش می‌شوند این یک مساله سیستماتیک است و به کلیت بازار بستگی دارد. بسیاری از صنایع ما که صادرات‌محور و دارایی‌محور هستند و از نرخ دلار و افزایش تورم منتفع می‌شوند، در بهترین شرایط بنیادی خود هستند. الان مشکل بازار ما مساله بنیادی سهام نیست. مسلما در تیرماه سال آینده مساله بنیادی سهام را که فصل مجامع است، می‌بینیم. شاید آن زمان حسرت این قیمت‌ها را بخوریم. الان مساله بازار ما یک بحث کلان است و آن هم عدم اعتماد سرمایه‌گذاران و سهامداران به این بازار است.