تزریق بیش از 15 هزار میلیارد تومان به صندوق
علیرضا كدیور، كارشناس بورس، در گفت‌وگو با «شرق» عنوان می‌كند: برآوردها نشان می‌دهد عددی بین 15 تا 20 هزار میلیارد تومان از منابع صندوق توسعه ملی به بورس تزریق شود. او می‌گوید: این تزریقی كه صورت می‌گیرد، طبق قانون است. براساس قانون به دولت اجازه داده می‌شود سالانه یك درصد از منابع صندوق توسعه ملی را به حساب صندوق تثبیت بازار در جهت حمایت از بازار سرمایه واریز كند. به گفته كدیور، در شرایط اضطراری سال‌های قبل این واریز صورت نگرفته است و در‌حال‌حاضر، یك‌جا این اتفاق می‌افتد. او تأكید می‌كند: به‌لحاظ قانونی این امكان وجود دارد اما نكته‌ای كه هست، این است كه اگر بخواهیم شرایطی را كه در یكی، دو هفته گذشته در بازار سرمایه شاهد بودیم و بازار شاهد صف‌های فروش سنگین بود، بار دیگر تكرار شود، دچار مشكل می‌شویم. این كارشناس بورس ادامه می‌دهد: اگر سرمایه‌گذاران حقیقی بخواهند به خروج نقدینگی از بازار با همان شدت یكی، دو هفته گذشته اقدام كنند، رقم تزریق‌شده از صندوق تكافوی حمایت از بورس در یك یا دو روز را هم نمی‌كند.
منابع تزریقی قابل توجه نیست
به اعتقاد كدیور رقم تزریق‌شده از صندوق توسعه ملی رقم قابل‌توجهی نیست زیرا حجم بازار سرمایه ما خیلی بزرگ شده است. این رقم می‌تواند فقط یك مسكن خیلی موقتی و زودگذر باشد. او اضافه می‌كند: چند روزی است شاهد یك ثبات و چرخش نسبی در بازار سرمایه هستیم؛ یعنی می‌بینیم كه جو بازار سرمایه گاهی مثبت می‌شود و تا حدی شاهد آن صف‌های فروش سنگین و این‌جور مسائل در بازار نیستیم. كدیور درباره منطقی‌بودن این شیوه از دخالت‌ها و تزریق منابع توسعه ملی به بورس یادآور می‌شود: نام این رفتار را نمی‌توان دخالت گذاشت. این یك حمایت است كه از بورس صورت گرفته. به نظر من یك زمانی هست كه بازار سرمایه به دلایلی منطقی یا غیر‌منطقی با شوك‌هایی مواجه می‌شود كه باعث می‌شود سرمایه‌گذاران در مقطعی وحشت كنند؛ بنابراین به‌نوعی مدیریت بازار نیاز است. او درباره سابقه چنین رفتارهایی در جهان می‌گوید: در بحران سال 2008 در آمریكا و اروپا این اتفاق افتاد یا بحرانی كه بعد از داستان كرونا رخ داد و بازارهای جهانی یك سقوط وحشتناك داشتند. دولت‌ها اگر احساس كنند بازار یك واكنش غیر‌منطقی به اتفاقات نشان می‌دهد، یك‌سری حمایت‌ها یا دخالت‌ها در بازار می‌كنند اما این اتفاق همیشگی نیست و چیزی نیست كه هر روز رخ دهد.
مدیریت‌شدن بازار بیش از دیگر نقاط جهان
كدیور ادامه می‌دهد: شاید در بازار سرمایه ما این مدیریت‌شدن بازار، كمی بیش از جاهای دیگر دنیا باشد و این‌هم مربوط به دیروز و امروز نیست. در سال‌های گذشته این اتفاق در بازار سرمایه ایران افتاده است. اگر چیزی را كه در 10 سال گذشته یا حتی خیلی بیشتر از آن افتاده، در نظر بگیریم، این تزریق اعتبار هم به نظر من در همان راستا می‌تواند تعریف شود. اگر كسی روند 10 سال گذشته را در بازار سرمایه ایران دنبال كند، اتفاقی كه این روزها می‌افتد، دیگر برایش عجیب نیست. او به این پرسش كه آیا این دخالت‌ها نگران‌كننده نیست و می‌تواند روی بورس اثر منفی بگذارد، این‌گونه پاسخ می‌دهد: بالاخره به‌لحاظ كلی هر دخالتی كه باعث شود روند طبیعی بازار تغییر كند و از روال طبیعی‌اش خارج شود، سبب خواهد شد سرمایه‌گذاران به‌واسطه اتفاقاتی كه می‌افتد، یك‌سری رفتارهای غیر‌منطقی یا غیر‌قابل‌پیش‌بینی از خود نشان دهند. در كلیت باید مكانیسم‌های معاملاتی بازار به نحوی باشد كه خود مكانیسم‌های بازار بتواند مانع از این هیجان‌های سرمایه‌گذاران شود.
تزریق منابع صندوق خلاف قانون است
اگرچه كدیور تزریق اعتبارات صندوق به بازار را اقدامی قانونی توصیف می‌كند اما فردین آقابزرگی، دیگر كارشناس بورس، در گفت‌وگو با «شرق» این اقدام را خلاف قانون توصیف می‌كند.او تأكید می‌كند: چنین چیزی در جهت قانون نیست و خلاف قانون است. اعضای هیئت امنا و هیئت عامل صندوق توسعه ملی افرادی هستند كه در حقیقت منتخبان دولت‌اند. به‌همین‌دلیل نحوه و میزان برداشت از منابع این صندوق پس از آنكه تعیین شد، به اذن رهبری نیاز دارد. او ادامه می‌دهد: در‌حال‌حاضر به فرض موافقت رهبری برای برداشت از صندوق، از لحاظ توجیهات اقتصادی و منطق اقتصادی، تزریق اعتبارات صندوق به بورس درست نیست و شرایط بازار هم شرایطی نیست كه لزومی به حفظ و حمایت داشته باشد. آقابزرگی می‌گوید: به دلیل اینكه در‌حال‌حاضر تناسب خاصی بین قیمت سهام و ارزش ذاتی بازار وجود ندارد و متوسط P به Eها بالای 25 است، بازار نیازی به حمایت ندارد. به نظر من خلاف رویه و خلاف جهت شرایط طبیعی بازار اگر قدم برداریم و سعی و تلاش برای حمایت كنیم، این حمایت، یك حمایت مستمر و مثمر ثمر نخواهد بود. او درباره حجم اعتبارات تزریقی از صندوق توسعه ملی بیان می‌كند: عدد دقیق را نمی‌دانم. آقای حریری، عضو كمیسیون برنامه‌و‌بودجه مجلس، اظهار كرده است كه اعتبارات تزریقی به بورس از محل عایدات ورودی سال 99 به ارزش یك میلیارد دلار تأمین می‌شود؛ بنابراین سال 99 هرچقدر ورودی به صندوق داشتیم، به بازار سرمایه اختصاص می‌دهیم. در نتیجه عدد و رقمی كه درباره آن صحبت می‌كنیم، شاید عدد قابل‌توجهی نباشد.
این كارشناس بورس تأكید می‌كند: منابع صندوق توسعه ملی صرفا برای ایجاد زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت و برای تأمین مالی طرح‌ها و پروژه‌های زیرساختی است. فلسفه تخصیص منابع صندوق توسعه ملی از آنجاست؛ بنابراین در‌حال‌حاضر ایده تزریق منابع صندوق به بورس توجیه قانونی، منطقی و اقتصادی ندارد. او ادامه می‌دهد: ضمن اینكه به نظر من این اقدام با شأن سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و بورس منافات دارد، زیرا فعالیت در بورس لزوما به معنی تعیین سود ثابت یا سود تعیین‌شده از قبل نیست.
آقابزرگی تأكید می‌كند: كسانی كه به‌صورت غیر‌حرفه‌ای با تأسی از سیگنال‌های غلطی كه از منابع غیرمعتبر داده شده است یا از محل منابعی كه پس‌انداز محسوب نمی‌شود، سرمایه‌گذاری كرده‌اند، چون بازه زمانی را كوتاه می‌بینند، مجبورند به شكلی اعلام نارضایتی كنند و مسئولان اقتصادی را تحت فشار بگذارند تا به هر شكل ممكن ضرر‌و‌زیان آنها را جبران كند.
او تأكید می‌كند: این با اصل و اساس سرمایه‌گذاری منافات دارد؛ بنابراین اصل برداشت از صندوق توسعه ملی هم منافات قانونی دارد و هم برای برداشت از این منابع محدودیت وجود دارد و بر خلاف جهت كلی بازار است.
- توضیحات
هفته گذشته خبر تصویب تخصیص یك درصد از منابع صندوق توسعه ملی در رسانهها منتشر شد. خبری كه زمزمههای تأیید و نهاییشدن آنهم توانسته بود شاخصهای بورس را سبز كند و آرامش را به بازار سرمایه بازگرداند. اما كسی نمیداند دقیقا اعتباراتی كه قرار است به بورس از محل اعتبارات صندوق توسعه تزریق شود، چقدر است. علیرضا كدیور، كارشناس بورس، این رقم را بین 15 تا 20 هزار میلیارد تومان اعلام می‌كند و فردین آقابزرگی، دیگر كارشناس بورس، این رقم را به نقل از یكی از نمایندگان مجلس یك میلیارد دلار اعلام می‌كند. این دو كارشناس درباره قانونیبودن تخصیص منابع صندوق به بورس هم اختلافنظر دارند. كدیور این دخالت‌ها را مسبوق به سابقه دانسته و در دیگر نقاط جهان هم رایج میداند و تأكید می‌كند كه این دخالت‌ها براساس قانون انجام می‌شود اما آقابزرگی می‌گوید كه این دخالت قانونی نیست. هفته گذشته خبر رسید كه تزریق یك درصد از منابع صندوق توسعه ملی به بورس در راستای حمایت از آن نهایی شده است. خبری كه كمی قبل از آن و همان روزهایی كه زمزمههای نهاییشدن این تصمیم به گوش میرسید، شاخصهای بورس را از وضعیت قرمز خارج كرده بود. براساس گزارش تسنیم، در آخرین جلسه اعضای هیئتعامل صندوق توسعه ملی، موضوع سپردهگذاری یک درصد از منابع صندوق برای حمایت از بازار سرمایه مورد تأکید قرار گرفت. در این خبر آمده بود كه صندوق توسعه ملی در راستای اجرای مفاد تکالیف قانونی و بهمنظور حمایت و تقویت بازار سرمایه آمادگی خود را جهت سپردهگذاری در صندوق تثبیت بازار سرمایه اعلام کرد. در خبری كه تسنیم منتشر كرده است، با قطعیت خبری از نهاییشدن تزریق اعتبارات صندوق به بورس وجود ندارد و البته جزئیاتی هم درباره حجم اعتباراتی كه باید از محل صندوق توسعه ملی به بورس تزریق شود، مشخص نیست. فقط بحث درباره یك درصد از منابع صندوق توسعه ملی مطرح شده و چون كسی نمیداند حجم منابع صندوق چقدر است و زمان تزریق چه زمانی خواهد بود، گمانهزنیهایی دراینباره در حال انجام است.