چرا برخي از افراد دوست دارند همواره خود را فقير و پرمشكل به دوستان و آشنايان معرفي كنند؟ اين روزها اگر پاي درددل افراد فاميل، بازاريان و فعالان بازار اقتصادي بنشينيد عمده آنها كسب و كار و زندگي خود را در وضعيت قرمز اعلام مي‌كنند. در همين حال شاهد آن هستيم كه در فروشگاه‌ها صف‌هاي طولاني براي خريد به وجود مي‌آيد، بيشترين دورريز غذا و ميوه را در دنيا دارند! در فصل زمستان هندوانه مي‌خورند و در بهار به دنبال سيب مي‌گردند. عمده ايرانيان كم و بيش از اين نعمات بهره مندند اما سعي بر آن دارند وضعيت خود را بحراني نشان دهند؟
اين رفتار در سفرهاي نوروزي كاملا مشهودتر است. كافيست چند روزي كشور تعطيل شود. آن موقع است كه بليت گرفتن به يكي از بزرگ‌ترين مشكلات كشور تبديل شده و جاده‌ها با ترافيك‌هاي سنگين روبه‌رو مي‌شوند.
آمارهاي موجود در حالي خبر از كاهش مسافرت‌هاي نوروزي خارجي ايرانيان مي‌دهد كه همين آماراز ميزان سفرهاي داخلي بيشتر است. آمارهاي كم و بيش قابل استناد نشان مي‌دهد تعداد مسافران نوروزي ايراني به كشورهاي ديگر به چند ده هزار نفر مي‌رسد كه تنها تركيه طبق اعلام خبرگزاري آناتولي به ميزان بيش از ٨ هزار نفر از ايرانيان در نوروز ٩٧ بوده است اين آمار در شريطي است كه فعالان تورهاي خارجي نوروز ٩٧ را يكي از كم رونق‌ترين نوروزهاي گذشته مي‌خوانند و دليل آن را به افزايش هزينه‌هاي سفر و نوسانات نرخ ارز مرتبط مي‌دانند. البته اين روال مسبوق به سابقه است و طبق گفته مسوولان بخش گردشگري ايران طي ١٠ الي ١٥ سال گذشته ميزان مسافران خارجي ايران روند رو به رشدي را در پيش داشته است و هر سال بر ميزان متقاضيان سفرهاي خارجي افزوده شده است. روالي كه تنها به مدد نوسانات نرخ ارز در برخي سال‌ها كمي روال كاهشي يافته و سپس مجددا به شرايط قبل بازگشته است. نيم نگاهي به آمارهاي موجود از سفرهاي نوروزي نيز نشان مي‌دهد در حالي كه برخي آژانس‌هاي مسافري اعلام كرده‌اند كه بسياري از تورهاي‌شان به دليل نوسانات قيمت ارز در روزهاي پاياني اسفند ماه با ريزش مسافر و كنسلي مواجه شده است اما طبق گفته مديرعامل شركت فرودگاه امام خميني (ره) تعدادپروازهاي خروجي اين فرودگاه از ١٦٠ پرواز در روز در ايام نوروز به ٢٥٠ پرواز در روز رسيده است كه بخش قابل توجهي از آنها به فرودگاه‌هاي كشورهاي همسايه از جمله تركيه، ارمنستان، گرجستان، امارات و... بوده است. طبق گزارش اعلام شده از طرف رضا جعفرزاده؛ مدير روابط عمومي سازمان هواپيمايي كشوري، با شروع سفرهاي نوروزي (٢٤ اسفند تا ١٢ فروردين ماه) حدود ٢٢ هزار و ٣٠ پرواز داخلي و بين‌المللي انجام شده است. اين آمار يعني حدود ٢ ميليون و ٧٨١ هزار و ٢٨٨ نفر، براي تعطيلات نوروز ٩٧، بليت هواپيما خريده‌اند؛ آماري كه در مقايسه با سال‌هاي گذشته نشان مي‌دهد كه شايد سفرهاي نوروزي به ميزان پيش‌بيني شده قبلي رشد نيافت اما هزينه‌هاي سفر افزايش قابل توجهي يافته است.
شرايطي كه اين سوال را در ذهن متبادر مي‌كند كه چرا ايرانيان سفر به كشورهاي همسايه را به سفرهاي داخلي ارجح مي‌دانند و در انتخاب سفر، نخستين گزينه شان سفر به شهرهاي مختلف كشورهاي همسايه است؟ موضوعي كه برخي كارشناسان آن را جذابيت‌هاي سفر به اين كشورها و نوع برخورد با گردشگران مي‌دانند.
قادري از كارشناسان سازمان صنايع دستي و ميراث فرهنگي در عين حال كه حق انتخاب نوع سفر را براي گردشگران محترم مي‌شمارد، معتقد است كه:
«١٥-١٠ سال است كه افزايش سفرهاي خارجي و تمايل به سفرهاي خارجي به يكي از مشكلات موجود بر سر راه جذب گردشگر داخلي دولت مبدل شده است و هر ساله براي جذاب‌تر كردن گردشگري داخلي تلاش‌هايي انجام شده است اما هنوز هم ارايه خدمات به عنوان يكي از اصلي‌ترين دليل انتخاب مقصد‌هاي خارجي از سوي گردشگران ايراني شناخته مي‌شود.» او با تاكيد بر اينكه در بررسي‌هايي كه از سوي يكي از مراكز پژوهشي روي دلايل افزايش سفرهاي خارجي ايرانيان در سال‌هاي گذشته نيز انجام شد، اصلي‌ترين دليل افزايش تمايل به سفرهاي خارجي ميزان ارائه خدمات و برآورده شدن نيازها و خواست‌ها در هتل‌هاي كشورهاي ديگر عنوان كرده است. قادري با مقايسه هزينه‌هاي سفرهاي داخلي و خارجي ادامه مي‌دهد: «با وجود اينكه سفرهاي خارجي به خاطر نوسانات قيمت ارز، نرخ ثابتي ندارد و شناور هستند اما به دليل انتخاب دريافت خدمات بهتر از سوي گردشگران و توريسم در مقابل پرداخت هزينه، شاهد افزايش سفرهاي خارجي هستيم. طبق آماري كه سازمان ميراث از تعداد گردشگران ايراني در كشورهاي ديگر ارايه كرده است نشان مي‌دهد كه تنها در سال ٩٤، بيش از ٦ ميليون و ٦٤٤ هزار نفر از ايراني‌ها به خارج از كشور سفر كرده‌اند. اين آمار در شرايطي است كه در سال ٩٣ اين ميزان به ٧ ميليون و ٤٤٠ هزار نفر و در سال ٩٢ به ٦ ميليون و ٩٦٠ هزار نفر افزون گشته است.» او مي‌افزايد: «اگرچه در سال ٩٤ به نسبت سال‌هاي قبل شاهد روال كاهشي به دليل همان نوسانات قيمت ارز بوده‌ايم اما همين روال در سال‌هاي ٩٥ و ٩٦ موجب ثبت ٩ ميليون سفر خارجي در سال ٩٥ و تقريبا همين ميزان در سال ٩٦ شده است.»اين كارشناس توريسم اگر چه موضوعات اقتصادي را در كاهش روال گردشگران خروجي ايراني موثر مي‌داند اما تاكيد مي‌كند: «روال ثبت شده از مسافران ايراني كه به كشورهاي ديگر سفر مي‌كنند نشان از ثبت تقاضاي هميشگي براي سفرهاي خارجي در شرايطي دارد كه در كشور با وجود مزيت‌هاي گردشگردي، موفق عمل نكرده‌ايم و شاهد خروج مبالغ زيادي ارز براي سفرهاي خارجي هستيم.»يكي ديگر از موضوعاتي كه قادري، كارشناس اقتصاد گردشگري به عنوان دليل حضور سفرهاي خارجي عنوان مي‌كند، انگيزه خريد و تجارت در كنار تفريح مي‌داند و مي‌گويد: «اين تفكر كه با هر توان مادي با سفر به كشورهاي ديگر مي‌توان كالاي با كيفيت بهتر از داخل را تهيه كرد به يكي ديگر از جذابيت‌هاي سفرهاي خارجي براي ايرانيان تبديل شده است و در اين ميان نمي‌توان تفاوتي بين ميزان درآمد، محل سكونت، نوع زندگي و... هر فرد ايراني با ديگري براي سفرهاي خارجي قائل شد چرا كه نوع تفكر ميان همه يكسان است.»
خروج بيش از ٢,٧ ميلياردلار ارز براي سفر خارجي
اين گزارش آمارهاي نوروز ٩٧ از كاهش مقطعي سفرهاي خارجي خبر مي‌دهد اما ثبت آمار ٩ ميليون سفر ايراني به كشورهاي ديگر مخصوصا كشورهاي تركيه، آذربايجان، ارمنستان و گرجستان حكايت از كسب درآمدي خاص براي اين كشورها فقط از ورود گردشگران ايراني دارد به گونه‌اي كه در گزارشي كه روزنامه‌هاي ترك‌زبان از كسب درآمد دولت تركيه از مسافران ايراني منتشر كرده است نشان مي‌دهد كه اين كشور در سال ٢٠١٧ تنها از ورود ايرانيان درآمدي معادل ٢,٤٥ ميليارد دلار داشته است. بدين‌ترتيب تركيه اصلي‌ترين مقصد گردشگري خارجي ايرانيان در سال گذشته ميلادي بوده است. همين گزارش پيش بيني كرده كه روند افزايش سفرهاي گردشگري ايرانيان به تركيه در سال ٢٠١٨ ميلادي نيز ادامه يابد و به ويژه شهرهاي تركيه در ماه مارس، يعني ايام تعطيلات نوروز شاهد حضور پر تعداد گردشگران ايراني باشد. بر اساس آمارهاي وزارت گردشگري تركيه، تعداد كل گردشگران ورودي به اين كشور در سال ٢٠١٧ ميلادي با ٢٧.٨ درصد رشد به ٣٢.٤ ميليون نفر رسيده است. ايراني‌ها در مجموع ٧.٧ درصد از كل مسافران ورودي به تركيه را به خود اختصاص داده‌اند و بعد از روس‌ها (١٤.٦ درصد) و آلماني‌ها (١١.١ درصد) در رتبه سوم جاي گرفته‌اند.
ثبت آمار ٩ ميليون سفر ايراني به كشورهاي ديگر مخصوصا كشورهاي تركيه، آذربايجان، ارمنستان و گرجستان حكايت از كسب درآمدي خاص براي اين كشورها فقط از ورود گردشگران ايراني دارد به گونه‌اي كه در گزارشي كه روزنامه‌هاي ترك‌زبان از كسب درآمد دولت تركيه از مسافران ايراني منتشر كرده است، نشان مي‌دهد كه اين كشور در سال ٢٠١٧ تنها از ورود ايرانيان درآمدي معادل ٢,٤٥ ميليارد دلار داشته است.