پایش ملی محیط کسب‌وکار در پاییز امسال از نگاه ۲۳۲۲ فعال اقتصادی، نشان می‌دهد که وضعیت محیط کار نسبت به فصل ماقبل (تابستان) تا حدودی بدتر شده است. مشارکت‌کنندگان در نظرسنجی مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق بازرگانی ایران، سه مولفه «بی‌ثباتی و غیرقابل پیش‌بینی بودن قیمت‌ها»، «دشواری تامین مالی از بانک‌ها» و «بی‌ثباتی سیاست‌ها، مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌وکار» را نامناسب‌ترین مولفه‌های محیط کسب‌وکار کشور ارزیابی کرده‌اند. این ارزیابی نشان می‌دهد که در کنار مسائل مالی، جنس دغدغه فعالان اقتصادی به سمت بی‌ثباتی در رویه‌ها و قیمت‌ها تغییر کرده است.
نتایج نظرسنجی از ۲ هزار و۳۲۲ فعال اقتصادی مشارکت‌کننده در پایش ملی کسب‌وکار ایران در پاییز سال‌جاری، نشان می‌دهد که رقم شاخص ملی محاسبه شده در این فصل نسبت به فصل ماقبل (تابستان) تاحدودی بدتر شده است. براساس نتایج به‌دست آمده در پاییز رقم شاخص ملی کسب‌وکار، ۸۵/ ۵ (نمره بدترین ارزیابی ۱۰ است) محاسبه شده که تا حدودی بدتر از وضعیت این شاخص نسبت به ارزیابی فصل گذشته (تابستان۹۶ با میانگین ۷۷/ ۵) است. شاخص ملی محیط کسب‌وکار در فصل پاییز ۹۶ نسبت به فصل تابستان ۹۶، دارای درصد تغییرات ۳۱/ ۱ بوده که به معنی بدتر شدن وضعیت کسب‌وکار است. همچنین این ارزیابی بیانگر آن است که از دید فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده زیرمجموعه سه اتاق بازرگانی، اتاق تعاون و اتاق اصناف ایران، وضعیت اکثر مولفه‌های موثر بر محیط کسب‌وکار ایران در پاییز ۹۶، تا حدودی نامساعدتر شده است. در این طرح اطلاعات گسترده‌ای در زمینه ۲۸ مولفه اصلی در محیط کسب‌وکار کشور جمع‌آوری‌شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بهبود محیط کسب‌وکار یکی از مهم‌ترین راهبردهای توسعه اقتصادی در هر کشور به شمار می‌رود، مولفه‌ای که تقریبا خارج از کنترل مدیران بنگاه‌ها است. براساس ارزیابی‌های صورت گرفته در پاییز ۹۶، فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، سه مولفه «بی‌ثباتی و غیرقابل پیش‌بینی بودن قیمت‌ها (مواد اولیه و محصولات)»، «دشواری تامین مالی از بانک‌ها» و «بی ثباتی سیاست‌ها، مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر به کسب‌وکار» را نامناسب‌ترین مولفه‌های محیط کسب‌وکار کشور نسبت به سایر مولفه‌ها ارزیابی کرده‌اند. این ارزیابی نشان می‌دهد در کنار مسائل مالی، جنس دغدغه فعالان اقتصادی به سمت بی ثباتی در رویه‌ها و قیمت‌ها تغییر کرده است.
رویه‌های غیرمنصفانه و ناعادلانه ممیزی و دریافت مالیات، موانع اداری کسب‌وکار از دیگر مولفه‌های نامساعد کسب‌وکار است. فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش «محدودیت دسترسی به برق»، «محدودیت دسترسی به سوخت (گاز، گازوئیل و...)»، «محدودیت دسترسی به ارتباطات (تلفن همراه و اینترنت)» را مناسب‌ترین مولفه‌های محیط کسب‌وکار نسبت به سایر مولفه‌ها ارزیابی کردند. در هر پنج دوره اجرای این طرح که از سوی مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق بازرگانی ایران منتشر شده، «دشواری تامین مالی از بانک‌ها» به‌عنوان نامساعدترین مولفه کسب‌وکار ارزیابی شده است. «محدودیت دسترسی به برق» نیز در هر پنج دوره اجرای طرح، مساعدترین مولفه کسب‌وکار ارزیابی شده است. همچنین براساس یافته‌های این طرح در پاییز ۹۶، استان‌های کرمانشاه، خراسان شمالی و ایلام به ترتیب دارای بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار و استان‌های گیلان، خراسان جنوبی و مازندران به ترتیب دارای بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی شده‌اند. از سوی دیگر، براساس نتایج این پایش در پاییز ۹۶، با توجه به تقسیم رشته فعالیت‌ها در سه بخش عمده کشاورزی، صنعت و خدمات، فعالان اقتصادی سراسر کشور، وضعیت محیط کسب‌وکار در بخش کشاورزی در مقایسه با بخش‌های صنعت و خدمات مناسب تر ارزیابی شده است.
از سوی دیگر، در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی، رشته‌های آموزش، ساختمان و استخراج معدن، به ترتیب دارای بدترین وضعیت کسب‌وکار و رشته فعالیت‌های ادارى و خدمات پشتیبانى، خدمات مربوط به تامین جا و غذا و سلامت انسان و مددکارى اجتماعى، به ترتیب بهترین وضعیت کسب‌وکار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت‌های اقتصادی در کشور داشته‌اند. براساس نظریه عمومی کارآفرینی «شین» نیز شاخص ملی محیط کسب‌وکار ایران در پاییز ۹۶، عدد ۰۳/ ۶ به‌دست آمده است که تا حدودی بدتر از وضعیت این شاخص در ارزیابی فصل گذشته (تابستان ۱۳۹۶ با میانگین ۹۲/ ۵) است. میانگین ارزیابی محیط نهادی (شامل محیط سیاسی امنیتی، محیط آموزشی و علمی، محیط فرهنگی، محیط فناوری و نوآوری، محیط قانونی و حقوقی، ساختار و عملکرد دولت) عدد ۰۸/ ۶ (عدد ۱۰ بدترین ارزیابی) است؛ این درحالی است که ارزیابی این محیط در فصل گذشته عدد ۹۸/ ۵ بود.
میانگین ارزیابی محیط اقتصادی (شامل محیط اقتصاد کلان، محیط مالی، محیط جغرافیایی و ساختار تولید) عدد ۹۶/ ۵ است که در ارزیابی فصل گذشته عدد ۸۴/ ۵ حاصل شده بود. نگاه اجمالی نشان می‌دهد همانند فصل گذشته محیط جغرافیایی با عدد ۳۹/ ۴ و محیط مالی با عدد ۹۷/ ۷ به ترتیب مساعدترین و نامساعدترین محیط‌ها بوده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد مولفه «بی‌ثباتی و غیرقابل پیش‌بینی بودن قیمت‌ها (مواد اولیه و محصولات)» بیشترین سهم را در ایجاد محیط نامناسب برای فعالان اقتصادی در محیط مالی داشته است. از سوی دیگر، شاخص کل کارآفرینی «شین» نسبت به تابستان ۹۶، دارای درصد تغییرات ۸۲/ ۱ است که به معنی بدتر شدن جزئی شرایط کارآفرینی در فصل پاییز ۹۶ نسبت به فصل تابستان است. همچنین تغییرات نسبت به فصل مشابه سال قبل منفی ۶۳/ ۱ نشان می‌دهد شرایط کارآفرینی تاحدودی مساعدتر شده است.
