اولـیـن اسـتـفـاده از Black Friday، جمعه‌سیاه، به سال ۱۹۶۱ برمی‌گردد. پلیس فیلادلفیا، از شلوغی شهر برای خریدهای سال نو کلافه شده بود و برای توصیف تراکم جمعیت و ترافیک آخرین روزهای سال، از جمعه سیاه استفاده کرد. رواج این اصطلاح چندان رواج نداشت تا آنکه نیویورک تایمز در سال ۱۹۷۵، برای توصیف ۲۹ نوامبر با جمله «شلوغ‌ترین و پرترافیک‌ترین روز خرید سال» از اصطلاح جمعه سیاه استفاده کرد. بعد از این کار رسانه‌ای، جمعه سیاه رایج شد و در دهه هشتاد میلادی، به عنوان یک سنت ویژه در فرهنگ کریسمس مطرح شد. فروشگاه‌ها و خرده فروش‌ها بعد از گذشت ۱۱ ماه از سال، دغدغه فروش را پشت سر گذاشته‌اند. به همین دلیل حراج‌های فوق العاده با تخفیف‌های ۱۰درصد تا ۹۰ درصدی برگزار می‌شود و تا روز کریسمس هرچه به دست آورند، سود خالص محسوب می‌شود.
حالا دو سال است که این سنت به ایران نیز رسیده است. دقیقاً همزمان با جمعه سیاه در دنیا، یکی از فروشگاه‌های اینترنتی، سال گذشته حراج آنلاین را شروع کرد و امسال فروشگاهی دیگر نیز همراه شد. استقبال از خریدهای اینترنتی به جایی رسید که سایت دو فروشگاه بزرگ از دسترس خارج شد. برخی کالاها در این حراج‌ها تخفیف‌های جدی داشتند. تا جایی که مثلاً گوشی‌های آیفون با تخفیف 700 هزار تومانی در نخستین دقایق به فروش رفت. بعضی از نمایندگی‌های تلفن همراه و خرده فروشی‌های کوچک در اندازه صفحه‌های اینستاگرامی نیز از این سنت تقلید کردند و کالاهایشان را با حراج در طول روز جمعه به فروش گذاشتند. از میزان گردش مالی این فروشگاه‌ها اطلاعاتی در دست نیست اما با از دسترس خارج شدن سایت‌ها و کالاهایی که به سرعت در چند دقیقه تمام می‌شوند، می‌توان استقبال گسترده را برآورد کرد.
در جمعه سیاه جهان چه می‌گذرد؟
از سال ۲۰۰۶ تا حالا، ۷ نفر در این جمعه کشته شده‌اند. به روایت فاکس‌نیوز، در سال ۲۰۰۸، جمعیتی بیشتر از دو هزار نفر چند ساعت مقابل فروشگاه Wal-Mart در نیویورک منتظر بودند تا ساعت ۵ صبح، برسد. آنها بی‌تاب شده بودند و وقتی در فروشگاه باز شد، به داخل هجوم بردند و کارمند ۳۴ ساله‌ای زیر دست و پای آنها مرد. آخرین مرگ برای خرید در جمعه سیاه نیز مربوط به سال ۲۰۱۳ است. مردی در لاس‌وگاس یک سینمای خانگی را از فروشگاه به سمت خانه‌اش می‌برد که در راه با دزدی درگیر و به ضرب گلوله کشته شد. در این روز کالاهای بی‌کیفیت یا چیزهایی که در طول سال به فروش نرفته‌اند، حراج نمی‌شود، شرکت‌هایی مانند ال‌جی، سامسونگ، توشیبا، آدیداس و … نیز کالاهایشان را به حراج می‌گذارند. میانگین قیمت حراج ۲۰۱۵، ۲۳ درصد و دو درصد کم‌تر از سال گذشته بود. اما برند توشیبا، برای تلویزیون‌هایش ۷۰ درصد تخفیف داده بود. سال گذاشته طی چهار روز حراج، ۵۰ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار خرید انجام شد که البته ۱۱ درصد کم‌تر از سال قبل بوده است. بر اساس گزارش سی ان بی‌سی، 137.4میلیون امریکایی در برنامه‌های خرید جمعه سیاه شرکت می‌کنند. سال گذشته تارگت دومین فروشگاه بزرگ امریکا در هر دقیقه 3هزار و 200 دستگاه تلویزیون فروخت. آمازون، سایت فروش آنلاین در نخستین ساعت 100 هزار اسباب بازی فروخت و وال مارت، نخستین فروشگاه بزرگ امریکا 150 میلیون بوقلمون فروخت. در سال 2015، تنها خرده فروشی‌های آنلاین 106 میلیارد دلار روی هم رفته فروش داشته‌اند. گزارش بلومبرگ نیز نشان می‌دهد که امسال علی بابا، سایت دیگر فروش آنلاین، در هر ثانیه 256 هزار تراکنش داشته است.
منبع: ایران