چابهار به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، با جذب سرمایه‌گذاری کلان و پشت سرگذاشتن مراحل توسعه اکنون به‌دنبال نقش جدید خود در تخلیه و بارگیری بخصوص ترانزیت است. هرچند هم‌اکنون به‌دلیل تکمیل نشدن طرح‌های توسعه‌ای و خرید تجهیزات سهم این بندر در کل عملیات نزدیک به 150 میلیون تنی تخلیه و بارگیری بندری ایران بالا نیست، ولی شواهد گویای آن است که این بندر با تکیه بر ظرفیت‌های منحصر به فرد خود در آینده نقش پررنگی در تجارت و اقتصاد ملی کشور بازی خواهد کرد.
ورود نخستین محموله ترانزیتی
ورود نخستین محموله ترانزیتی به این بندر که در ابتدای ماه جاری صورت گرفت، نخستین بارقه این نقش آفرینی در آینده است. دهم آبان ماه امسال بود که نخستین محموله ترانزیتی یک کشور خارجی در بندر چابهار تخلیه شد. این محموله شامل گندم اهدایی هندوستان به افغانستان بود که بخش اول آن هفته گذشته با حضور مقامات سه کشور در تنها بندر اقیانوسی ایران تخلیه شد تا از مرز زمینی میلک به افغانستان تحویل شود. مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره اهمیت این محموله گفت: با توجه به طرح‌های توسعه‌ای بندرچابهار و اهمیت محور شرق در ترانزیت کالا به کشورهای آسیای میانه و افغانستان، ورود نخستین محموله ترانزیتی هند به این بندر نقطه عطفی محسوب می‌شود.
محمد راستاد با اشاره به اینکه در مرحله اول قرار است 130 هزار تن گندم از کشور هندوستان به مقصد افغانستان در چابهار تخلیه شود، اضافه کرد: کشتی نخست این محموله بزرگ روز هفتم آبان ماه در قالب 640 کانتینر و 15 هزار تن گندم با بهترین میانگین جهانی در بنادر دنیا یعنی ظرف 24 ساعت به صورت کامل تخلیه و رهسپار مقصد افغانستان شد. به گفته وی دومین کشتی از این محموله هفته آینده در چابهار پهلو می‌گیرد. معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: بندر چابهار به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی خود دارای مزیت رقابتی بخصوص در ترانزیت است. این بندر این امکان را دارد که محموله‌های ترانزیتی به مقصد آسیای میانه و افغانستان را تخلیه و ارسال کند.
اهمیت استراتژیک بندر چابهار
بندر چابهار در بخش شمالی دریای عمان به‌دلیل بهره‌مندی از موقعیت استراتژیک برای ترانشیپ و ترانزیت کالاهای بنادر حوزه خلیج‌فارس و افغانستان و آسیای میانه سهم ویژه‌ای می‌تواند داشته باشد. موقعیت استراتژیک این بندر و قرار گرفتن آن در محور توسعه شرق کشور، باعث شده سازمان بنادر و دریانوردی تدوین شود و اجرای طرح جامع توسعه آن را در قالب برنامه میان مدت در دستور کار قرار دهد.
برنامه‌های توسعه بندر
از جمله این برنامه‌ها می‌توان به احداث دو پست اسکله کانتینری به طول ۶۴۰ متر و آبخور ۱۶ متر و ۳پست اسکله چند منظوره به طول ۵۸۰ متر به عمق ۱۴ متر و لایروبی ۱۷ میلیون متر مکعب تا عمق ۱۶ متر و استحصال اراضی به میزان ۱۹۵ هکتار اشاره کرد.این بندر توانایی خدمات انواع کالا اعم از عمومی، کانتینری، فله، مواد نفتی، کالای عمومی لنج‌ها، آب‌رسانی به شناورها و نگهداری و پردازش کالا را دارد.
سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری ایران در طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار و امضای قراردادهای سرمایه‌گذاری خارجی در این بندر و همچنین تأمین تجهیزات مدرن تخلیه و بارگیری از جمله فعالیت‌های انجام شده در زمینه جذب کالای ترانزیتی و ترانشیپی به این حوزه از بنادر منطقه خواهد بود.
فاز اول طرح در آستانه بهره برداری
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی از بهره‌برداری از فاز اول طرح توسعه بندر چابهار در آینده نزدیک خبر داد و گفت: افتتاح این فاز و همچنین سایر فازهای طرح توسعه می‌تواند کمک زیادی به افزایش ظرفیت‌های این بندر کند. گفتنی است، طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار با چشم‌انداز 82 میلیون تن کالا با اجرای پنج فاز طراحی شده که با اتمام فاز اول ظرفیت بندر از 5,2 میلیون تن به 6 میلیون تن خواهد رسید. وی همچنین با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های انجام شده دراین بندراعلام کرد: مذاکرات با کشور هند برای جذب سرمایه‌گذاری 185 میلیون دلاری این کشور برای تجهیزات بندر چابهار رو به پایان است و بزودی بخشی از تجهیزات مورد نیاز این بندر توسط هند تأمین و نصب می‌شود.
راستاد افزود: علاوه بر این در پس کرانه‌های بندر چابهار بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های داخلی و خارجی فراهم شده است. به گفته این مقام مسئول در مجموع بندر چابهار هم‌اکنون شرایط بسیار خوبی برای جذب محموله‌های ترانزیتی دارد.
وی با بیان اینکه پس از انجام توافق‌های اقتصادی با هند این نخستین محموله ترانزیتی است که از سوی این کشور به مقصد افغانستان از طریق چابهار ارسال می‌شود، تأکید کرد: ایران در طول سال‌های گذشته برنامه‌ریزی قابل توجهی انجام داده تا شرایط را برای بهبود زیرساخت‌های چابهار فراهم کند که قطعاً یکی از اصلی‌ترین اهداف ما تبدیل شدن این بندر مهم ترانزیتی به هاب اقتصادی منطقه است.
استقبال هند و افغانستان از بندر چابهار
تخلیه نخستین محموله ترانزیتی در بندر چابهار نوید روزهای پر رفت و آمدی در این بندر می‌دهد، چرا که در کنار برنامه‌ریزی مسئولان ایرانی برای توسعه و تجهیز چابهار، کشورهای همسایه نیز از ظرفیت‌های این بندر استقبال کرده‌اند.
برهمین اساس در مراسم ورود نخستین محموله ترانزیتی هند به مقصد افغانستان هیأتی متشکل از معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی، معاون امور بندری و مناطق ویژه اقتصادی و عضو هیأت عامل سازمان بنادر و دریانوردی، نصیر احمد نور سفیر کشور افغانستان، جابر انصار رایزن بازرگانی افغانستان، سائوراب کومار سفیر کشور هند و دووش اوتام معاون سفیر افغانستان و احمد آفتاب وابسته اقتصادی هند وارد این بندر شدند. دراین مراسم سفیر افغانستان ضمن تبریک این روز تاریخی گفت:امروز روز تاریخی برای کشور ایران و استان سیستان و بلوچستان و برای دولت‌های منطقه است. احمد نصیر نور با اشاره به اینکه هم‌اکنون حمل و نقل بخش بزرگی از کالاهای ترانزیتی افغانستان از بندر عباس صورت می‌گیرد، گفت: پیش‌بینی می‌شود با جایگزینی بندر چابهار این مسیر نزدیک‌تر و همکاری‌ها بیشتر شود. سفیر کشور هند نیز به مردم کشور خود و ایران بخصوص استان سیستان و بلوچستان و دولت افغانستان این رویداد تاریخی را تبریک گفت و ادامه داد: امروز روز تاریخی است، هر سه کشور ایران ، هند و افغانستان برای این همکاری و تحقق آن تلاش‌های فراوانی کردند و اقدامات بسیاری برای ایجاد زیرساخت‌های ترانزیت کالا در ایران ایجاد کرده‌اند. سائوراب کومار به منظور متعهد بودن به این همکاری اعلام کرد: این حرکت آغاز کار است و کشور هند به آن متعهد خواهد ماند. تقی‌زاده معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی نیز در صحبت‌هایش بیان کرد: با توجه به موقعیت خاص چابهار انتظار داریم حجم بالای کالا را به طور مستمر عبور دهیم و بندر چابهار بهترین مسیر برای ارتباط هند با افغانستان و هند با کشورهای آسیای میانه است. وی گفت: به این منظور احتیاج به ملزومات داریم که در این زمینه، زیرساخت‌های بندری و تجهیزات وجود دارد که با زحمات سازمان بنادر و مدیر کل بندر تجهیزات تأمین شده است. بهروز آقایی، مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان در حاشیه استقبال از این محموله اظهار داشت: با توجه به مشکلات موجود در مرزهای مشترک افغانستان و پاکستان و تمایل تجار افغان به ارسال محموله‌های صادراتی کشور افغانستان بویژه تره بار، خشکبار و مواد معدنی به سایر کشورها از طریق بندر چابهار، راه‌اندازی مسیر ترانزیتی چابهار- میلک فرصت بسیار مغتنمی برای استان جهت استفاده از پتانسیل‌های این محور ترانزیتی مهم محسوب می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: جمعیت 30 میلیون نفری افغانستان حدود 95 درصد نیاز کالایی خود را از طریق واردات تأمین می‌کند که بندر چابهار و مسیر ترانزیتی چابهار- میلک نقشی بسیار کلیدی در این مبادله خواهد داشت.
ایران