انگور «رشه» کردستان برند جهانی می‌شود. حالا وزارت کشاورزی پیگیر گواهی سلامت انگور سیاه مرغوبی است که در دامنه‌های کوهستانی زاگرس بدون هیچ‌گونه سم و کود شیمیایی عمل می‌آید و با آب باران آبیاری می‌شود. مراحل ثبت برند جهانی انگور کردستان بنا به گفته شهریار حنیفی، مدیر بازرگانی و امور تجارتی جهاد کشاورزی کردستان به «شهروند»، در مراحل پایانی قرار دارد و به این ترتیب انگور مرغوب کوهستان‌های زاگرس ایران به کشورهای اروپایی ازجمله ارمنستان صادر می‌شود.
حالا ١٣‌هزار خانواده کردستانی در باغ‌های انگور این خطه مشغول به کارند. باغ‌هایی که با تولید ٥٥‌هزار تنی عنوان قطب دوم انگور کشور را برای کردستان به ارمغان آورده‌اند. حدود یک‌سوم این میزان تولید به خارج از کشور صادر و بقیه برای بازارهای داخلی ارسال می‌شود. با این حال، کردستان نه‌تنها یک شرکت صادرات محصولات کشاورزی ندارد که حتی یک کارخانه فرآوری انگور در این شهر موجود نیست. همین موضوع هر تابستان دغدغه باغداران انگور کردستان می‌شود. باغداران نگران زمین ماندن انگورها و سوءاستفاده دلال‌ها می‌شوند؛ نگران زیان سنگین چند ماه کار شبانه‌روزی در باغ‌های انگور. امسال اما ماجرا کمی تفاوت کرده و تعاونی روستایی کردستان تصمیم گرفته است مشتری بی‌چون و چرای انگور باغداران کُرد شود.
تصمیم مهم تعاونی روستایی کردستان
چند سالی است که با نزدیک شدن به زمان برداشت انگور، دلهره کشاورزان کردستانی هم شروع می‌شود؛ دلهره‌هایی از بابت قیمت پایین یا خریدار نداشتن محصول‌شان، اما امسال با اقدامی که سازمان تعاون روستایی کردستان برای خرید توافقی انگور سیاه کرده، خیال کشاورزانی که روزها و ماه‌ها وقت و کلی هزینه پای تاکستان خود گذاشته‌اند تا حدودی راحت شده است. حالا باغداران کردستانی می‌گویند که با خرید توافقی انگور سیاه‌شان، کمی سفیدبخت شده‌اند. البته شاید فقط خرید تضمینی انگور سیاه، تمام سفیدبختی باغداران نباشد، بلکه آنچه آنها را به سفیدبختی می‌رساند، توسعه صادرات محصولشان و ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی است، زیرا استان کردستان با وجود این‌که از قطب‌های تولید محصولات باغی است، حتی یک کارخانه هم در این زمینه ندارد.
کردستان با میانگین عملکرد تولید ٥ تا ٦ تن در هکتار، یکی از استان‌های مستعد در زمینه توسعه باغ‌های دیم به‌ویژه انگور است و بیشترین سطح کشت این محصول در شهرهای مریوان، بانه، کامیاران و سروآباد است. کردستان بیش از یک‌میلیون و ۱۱۰‌هزار هکتار زمین قابل کشت مرغوب و مستعد دارد و تولید سالانه بیش از ۴۵‌هزار تن انگور دیم، رتبه دوم کشوری را نصیب این استان کرده است. امسال هم ۹‌هزار و ۱۰۰ هکتار از باغ‌های استان کردستان به انگور سیاه اختصاص یافته و پیش‌بینی‌ها حاکی از تولید ۹۶‌هزار تن انواع ارقام انگور در این استان است که سهم انگور سیاه از این مقدار ٥٠‌هزار تا ٥٥‌هزار تن است.
در کردستان ۱۳‌هزار باغدار از کشت و تولید انگور روزگار می‌گذرانند و ارتزاق می‌کنند و به نظر می‌رسد سازمان تعاون روستایی کردستان قصد دارد با خرید این محصول به حداکثر قیمت، هم اعتماد کشاورزان را جلب و هم شغل‌های موجود در این عرصه را تثبیت کند.
بازاررسانی؛ مشکل بزرگ باغداران
احمد زکریایی‌نژاد، مدیر سازمان تعاون روستایی کردستان در گفت‌وگو با «شهروند» توضیح می‌دهد که مشکل اصلی انگورکاران در این استان، بازاررسانی محصول‌شان است و از همین‌رو خرید توافقی انگور سیاه امسال در دستورکار این سازمان قرار گرفته تا به این ترتیب این مشکل بزرگ رفع شود.
آن‌طور که زکریایی‌نژاد می‌گوید، خرید توافقی این محصول برای حمایت از بهره‌برداران انجام می‌شود و جامعه هدف سازمان تعاون روستایی کردستان، اعضای شرکت‌های تعاونی و تمامی تولیدکنندگان انگور سیاه این استان هستند.
به گفته او، خرید توافقی انگور سیاه در شهرهای مریوان، بانه، سروآباد و کامیاران در دستور کار قرار دارد و این سازمان، آماده خرید تمام انگور تولید شده است.
زکریایی‌نژاد توضیح می‌دهد که سازمان تعاون روستایی کردستان طی برنامه‌ریزی‌ها و هماهنگی‌هایی که با سازمان جهاد کشاورزی این استان و تشکل‌ها انجام داده، بخشی از محصول انگور که کیفیت خوبی دارد را به قیمت روز از باغداران خریداری و در مناطق و استان‌های پرجمعیت عرضه می‌کند.
به گفته این مقام مسئول، قیمت خرید توافقی انگور سیاه کردستان می‌تواند بسته به نوع محصول، کیفیت و بسته‌بندی آن متفاوت باشد و از آن‌جا که کشاورزان نمی‌توانند بازاریابی کنند، سازمان تعاون روستایی خرید توافقی را با هدف بازاریابی در دستور کار قرار داده است.
درعین ‌حال مدیر سازمان تعاون روستایی کردستان، ضعف صادرات و نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی را از موضوعاتی می‌داند که باید به‌طور جدی در این استان مورد توجه قرار بگیرد و تأکید می‌کند که هم باید برای صادرات انگور سیاه اقدامات جدی انجام داد و هم سرمایه‌گذاران را تشویق و ترغیب کرد تا نسبت به ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی اقدام کنند.
انگور کردستان جهانی می‌شود
انگور سیاه کردستان به صورت ارگانیک و بدون استفاده از کود و سم و بیشتر به صورت دیم تولید و برداشت آن از دهه نخست شهریور آغاز می‌شود و از آن‌جا که مقدمات لازم فراهم شده، از زمانی که برداشت آن شروع شود، سازمان تعاون روستایی خرید توافقی این محصول را آغاز می‌کند.
البته از آن‌جا که باغات دیم انگور سیاه کاملا ارگانیک است، معرفی انگور کردستان به‌عنوان یک برند از سوی وزارت جهاد کشاورزی درحال پیگیری است. هرچند که معرفی انگور سیاه کردستان با برند جهانی نیازمند صدور گواهی سلامت و نشان استاندارد سلامت و ارگانیک این محصول است و سازمان جهاد کشاورزی کردستان در راستای صدور برند محصول ارگانیک انگور رشه (سیاه) کردستان نیازمند همکاری همه ادارات ازجمله دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل استاندارد است.
این موضوعی است که شهریار حنیفی، مدیر بازرگانی و امور تجارتی جهاد کشاورزی کردستان هم به آن اشاره و در گفت‌وگو با «شهروند» تأکید می‌کند که برای صادرات این محصول، گرفتن گواهی سلامت در دستورکار است و به‌ زودی به نتیجه خواهد رسید.
صادرات یک‌سوم انگور کردستان
به گفته حنیفی، ارمنستان و عراق می‌توانند بازارهای خوبی برای صادرات انگور سیاه کردستان باشند و در صورتی که گواهی سلامت برای این محصول اخذ شود، پیش‌بینی می‌شود که از ٥٥‌هزار تن محصولی که امسال تولید می‌شود، ٢٠‌هزار تن آن صادر شود.
او عنوان می‌کند که یکی از مشکلات سر راه صادرات این محصول، عدم انطباق استانداردهای ما با استانداردهای دنیاست و از همین‌رو گواهی سلامت نقش بسیار مهمی برای رونق صادرات دارد.
مدیر بازرگانی و امور تجارتی جهاد کشاورزی کردستان درعین‌ حال یکی از اصلی‌ترین مشکلات در بحث صادرات انگور سیاه را نبود شرکت واردات و صادرات و نبود متولی صادرات عنوان می‌کند.
به گفته حنیفی، با همکاری اتحادیه‌های تولیدی و با همکاری سازمان میادین میوه و تره‌بار، این امکان فراهم آمده که پس از برداشت محصول غرفه‌هایی در میادین به عرضه انگور سیاه اختصاص بیابد و کلانشهرهایی مانند تهران هم از تازه‌خوری این محصول بهره‌مند شوند.
در کردستان
یک کارخانه فرآوری هم نداریم
اما امسال که وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تعاون روستایی را مکلف به خرید توافقی انگور سیاه کرده، بخشی از مشکل باغداران که روی دست‌ماندن محصول بود، حل خواهد شد اما نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی موضوعی است که همچنان می‌تواند ظرفیت کردستان برای تولید محصولی ارگانیک و سالم را تحت‌تأثیر قرار دهد.
مدیر بازرگانی و امور تجارتی جهاد کشاورزی کردستان در همین رابطه توضیح می‌دهد که این استان هیچ‌گونه کارخانه‌ای برای تبدیل و تکمیل فرآیند تولید وجود ندارد اما به تازگی چند سرمایه‌گذار برای ایجاد این صنایع در کردستان موافقت اصولی گرفته‌اند ولی هنوز به مرحله اجرا نرسیده‌اند.
به گفته حنیفی، کارخانه‌های آبمیوه‌گیری و کنستانتره هم که در چند ‌سال اخیر اقدام به خرید بخشی از این محصول کرده‌اند، از استان‌های آذربایجان‌غربی و قزوین بوده‌اند.
مدیر بازرگانی و امور تجارتی جهاد کشاورزی کردستان یکی از مشکلات عمده تولیدکنندگان انگور سیاه را مسأله عرضه به بازار می‌داند اما درعین ‌حال امیدوار است که امسال خرید توافقی این محصول به قیمت ٢‌هزار تا ٢‌هزار و ٢٠٠ تومان تا حدود زیادی مشکل روی دست‌ماندن این محصول و بازاررسانی آن را حل کند.