در سال ۱۳۹۹ ميزان صادرات قطعي كالاهاي غيرنفتي كشور (به استثناي نفت خام، نفت كوره، نفت سفيد و همچنين بدون صادرات از محل تجارت چمداني) بالغ بر ۱۱۳.۷ ميليون تن به ارزش ۲۵ ميليارد دلار بوده كه در مقايسه با مدت مشابه سال قبل ۱۵.۱ درصدي در وزن و ۱۴.۶ درصدي در ارزش دلاري كاهش داشته است، همچنين ميزان واردات كشور در اين مدت با كاهش ۵.۸ درصدي در وزن و ۱۱.۷ درصدي در ارزش دلاري در مقايسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۸ روبه‌رو بوده است.
عوامل تاثيرگذار بر افت تجارت خارجي چه بود؟
شريف نظام‌مافي، رييس اتاق بازرگاني ايران و سوييس بر اين باور است كه جز پاندمي كرونا عدم تصويب FATF و مشكلات ارزي باعث افت تجارت خارجي در سال گذشته شد.
نظام‌مافي درباره كاهش تجارت خارجي ايران در سال ۱۳۹۹ به «اعتماد» گفت: در مرحله اول بايد گفت اين ميزان كاهش تجارت خارجي كشور از پيامدهاي دوره رياست‌جمهوري دونالد ترامپ بود كه باعث فشار حداكثري به ايران و بلوكه شدن منابع ارزي كشور و عدم كاركرد مناسب بانك‌هاي ايراني شد.
نظام‌مافي با اشاره به عدم تصويب و اجراي FATF افزود: عدم تصويب اين لايحه فشارهاي تحريمي و فشارهاي ناشي از مراودات مالي و بانكي را دوچندان كرد اين در حالي است كه موضوع FATF به اعتقاد من جنبه اقتصادي دارد و نبايد نگاه سياسي به آن داشت.
رييس اتاق بازرگاني ايران و سوييس خاطرنشان كرد: راه‌حل‌ها براي جبران كاهش تجارت خارجي كاملا مشخص است و تا زماني كه تحريم‌هاي موجود كه منشأ سياسي دارند، ادامه‌دار باشد نمي‌توان راه‌حل مناسبي ارايه داد.
چرخه توليد در ايام كرونا متوقف نشد
او با اشاره به پاندمي كرونا گفت: اين موضوع باعث شد تا چرخه توليد در بسياري از كشورها متوقف شود و توليدكنندگان و بسياري از فعالان اين حوزه مجبور به دوركاري شدند يا در مقطعي به كلي فعاليت‌ها متوقف شدند و مي‌توان گفت هيج كشوري براي پاندمي كرونا آماده نبود، هر چند ايران هم آمادگي لازم را نداشت اما بهتر از برخي كشورها عمل كرد.
نظام‌مافي افزود: خوشبختانه از زمان پاندمي كرونا كمبود توليد در كشور به وجود نيامد هر چند در پاره‌اي مواقع با گراني روبه‌رو شديم اما چرخه توليد متوقف نشد؛ اين در حالي است كه بسياري از كشورها كنترل زنجيره توليد را در شرايط بحراني ياد نگرفته‌اند اما توليدكنندگان ايراني كاملا به اين موضوع واقف هستند و خريد انبارهاي خود را بر اساس اين موضوع برنامه‌ريزي مي‌كنند.
او تصريح كرد: خريد مواد اوليه براي انبار يك علم است و توليدكنندگان ايراني اين علم را با توجه به تجربه شرايط بحراني كسب كرده‌اند اما در ابتداي پاندمي كرونا شاهد كمبود برخي اقلام حتي در كشورهاي غربي بوديم كه باعث تعجب همه شده بود.
اين عضو اتاق بازرگاني ايران ادامه داد: ايران سرزميني تك محصوله است و محصول اصلي ما نفت است و تاثير برداشتن تحريم‌هاي نفتي در ميزان صادرات ما بسيار عميق است.
نظام‌مافي با بيان اينكه تمامي صنايع كشور به نوعي به صنعت نفت وابسته است، گفت: صنايع كشاورزي، صنايع سنگين و صنايع توليدي كشور و ... به توليدات نفتي وابسته هستند و اين موضوع مهم است كه با گسترش صنعت نفت صنايع ديگر نيز توسعه پيدا مي‌كنند.
اين عضو اتاق بازرگاني ايران در مورد احتمال احياي برجام نيز گفت: من چندان به آينده برجام اميدوار نيستم، چراكه در سال ۲۰۲۲ انتخابات سناي امريكا برگزار مي‌شود و در سال ۲۰۲۴ هم انتخابات رياست‌جمهوري برگزار مي‌شود و در صورتي كه جمهوري‌خواهان پيروز شوند برجام دوم بسيار كوتاه‌مدت خواهد بود.
نظام‌مافي تصريح كرد: اگر جمهوري‌خواهان و افرادي مثل پمپئو به قدرت برسند، سعي مي‌كنند تا سياست‌هاي دوره ترامپ را برگردانند.
بازار قطر و عراق در دست ترك‌ها
موسي احمدزاده، عضو اتاق بازرگاني ايران و كانادا نيز در اين باره به «اعتماد» گفت: قوانين دست و پا گير و خود تحريمي‌ها، بروكراسي‌ها وعدم تصميم‌گيري متخصصان در حوزه تجارت و ناوگان فرسوده حمل‌و‌نقل كشور امروز به اندازه‌اي فعاليت‌ها را دشوار كرده كه بر تجارت خارجي نيز تاثير گذاشته است.
او افزود: متاسفانه در سياست خارجي كشور اصلا به توسعه اقتصادي فكر نمي‌شود و رايزن‌هاي ضعيفي در كشورهاي ديگر اعزام مي‌شوند كه توان اجرايي قوي ندارند اين در حالي است كه رايزن‌هاي تركيه در بازار قطر و چين و عراق سهم بسيار موثري را به خود اختصاص داده‌اند. ترك‌ها تعداد رايزن‌هاي بالايي را به اين كشورها اعزام كرده‌اند اين در حالي است كه زنجيره تامين صادرات كشور ما بسيار محدود است و هنوز در صادرات و واردات كشور به روش سنتي عمل مي‌كنيم.
قوانين جهاني راه‌حل محلي ندارد
احمدزاده با اشاره به پاندمي كرونا و گسترش كسب‌و‌كارهاي اينترنتي تصريح كرد: هر چند برخي كسب و كارها از بين رفت اما در اين مدت بستر ديجيتال رشد بسيار زيادي داشت و افرادي كه داراي هوش هيجاني بودند و از ارتباطات خود استفاده كردند كسب و كارهاي ديجيتالي را به خوبي هدايت كردند.
احمدزاده با بيان اينكه مشكلات اقتصادي راه‌حل محلي ندارند، گفت: اين راه‌حل‌ها قواعد و قوانين جهاني دارند و نه محلي زيرا يك بخشي از اين اقتصاد به قوانين جهاني مرتبط است.
اين عضو اتاق بازرگاني ايران خاطرنشان كرد: متاسفانه شاهد آنيم كه زمان و سرمايه‌هاي انساني دانش‌محور را از دست مي‌دهيم و از منابع مان به درستي استفاده نمي‌شود.
او افزود: سرمايه جايي مي‌رود كه داراي ثبات اقتصادي باشد و به سرمايه‌دار به بازگشت سرمايه‌اش اميد داشته باشد و آينده اقتصادي برايش قابل پيش‌بيني باشد اما امروز مي‌بينيم كه قدرت خريد مردم به شدت كاهش پيدا كرده است. بايد گفت تصميمات درست مسوولان و انصاف در برخورد با فعالان اقتصادي براي تجارت بسيار مهم است .