از ابتدای خردادماه‌سال جاری قیمت انواع برنج ایرانی افزایش قابل توجهی یافت و این روند طی دو ماه گذشته پابرجا بوده است. حال با برداشت محصول نوبرانه برنج مازندران، این برنج که به نظر می‌رسد به سبب نوبرانه بودن با قیمتی غیرمتعارف وارد بازار شود، هنوز نرخ گذاری نشده و پس از گذشت حدودیک هفته همچنان بدون قیمت‌گذاری و خرید و فروش انبار می‌شود. موضوعی که به نظر، دلالان مسبب آن هستند و برای به اصطلاح خودشان «به قیمت رساندن برنج» عرضه برنج نوبرانه شمال در بازار را با خلل مواجه کرده‌اند.
دست دلالان بیخ خرخره مردم
همه ساله با ورود برنج جدید به بازار، قیمت‌ها دستخوش تغییر می‌شود و امسال هم قیمت برنج به سبب افزایش هزینههای تولید مستثنی از این قاعده نبود. همچنین امسال برخلاف سال‌های پیشین با تغییر گروه کالایی برنج به یک‌باره قیمت در بازار جهش چشمگیری پیدا کرد که این امر بیش از پیش اقشار کم درآمد جامعه را در تأمین نیاز خود دچار مشکل کرد. بسیاری از مسئولان بر این باورند که افزایش قیمت برنج هیچ ارتباطی به کشاورز ندارد و تنها با تغییر گروه کالایی و رشد قیمت برنج خارجی؛ عوامل واسطه و دلال، نرخ برنج ایرانی را در بازار افزایش دادند تا بتوانند سود‌های هنگفتی به جیب بزنند. این در حالی است که پس از افزایش قیمت متمادی برنج طی دو ماه گذشته در شرایطی که شیوع بیماری کووید- ١٩ بر زندگی و معاش بسیاری از مردم تأثیر نامطلوب گذاشته است، مردم کشش افزایش دوباره قیمت این محصول را ندارند.
در همین ارتباط چندی پیش سیدجعفر حسینی، مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به اینکه گرانی برنج ارتباطی به کشاورزان ندارد، اظهار کرد: «در زمانی که قیمت برنج دست کشاورزان بود، نوسانی نداشت.» او افزود: «درحال حاضر عمده برنج در دست دلالان و بنکداران است، به همین دلیل قیمت محصول دچار التهاب شده است.» حسینی ادامه داد: «با حذف ارز دولتی و تغییر گروه کالایی، قیمت برنج خارجی جهش چشمگیری در بازار داشت که تأثیر بنکداران و دلالان بر بازار برنج ایرانی نشأت گرفته از این قضیه بود.» این مقام مسئول درباره آینده بازار برنج بیان کرد: «امسال پیشبینی می‌شود که قیمت برنج بر مبنای تورم افزایش یابد.» مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی درباره تأثیر افزایش چشمگیر هزینههای تولید بر بازار برنج نیز بیان کرد: «با توجه به نوسان قیمت نهاده‌ها ازجمله رشد پنج برابری سموم و تأثیر مستقیم آن بر تولید، قیمت تمام شده دستخوش تغییر و تحولاتی در بازار می‌شود.»
برنج جدید در انتظار کشف سقف قیمت!
با تمام این اوصاف اما تمام قصه افزایش قیمت برنج را نباید از ناحیه دلالان دانست چراکه شالیکاران نیز می‌گویند افزایش هزینههای تولید سبب می‌شود فروش برنج نو با قیمتی که اکنون برنج‌سال گذشته در بازار مشتری دارد، برایشان به صرفه نباشد. آنها همچنین معتقدند این موضوع در کنار افزایش تورم شرایط را به سمتی سوق داده که اگر افزایش ٢٠درصدی قیمت صورت نگیرد فروش برنجهایشان صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
در همین ارتباط خبرگزاری ایرنا در گزارشی میدانی به سراغ شالیکاران رفته که طی آن با برخی از آنها به گفت‌وگو نشسته و نظر آنها را درباره قیمت برنج جدید جویا شده است. گفت‌وگوی خبرنگار این خبرگزاری با صاحبان چند شالیکوبی در شهرستان‌های بابل و آمل نشان می‌دهد که بازار خرید و فروش برنج نو کاملا راکد است و هیچ‌کس حاضر به اعلام قیمت نیست و ظاهرا همه منتظر اتفاق خاصی برای اعلام قیمت برنج نوبرانه هستند.
با این حال، بازار خرید و فروش برنج‌سال گذشته به صورت کم رمق فعالیت دارد ولی اغلب شالیکوبیها به مشتریان اعلام می‌کنند که برنج قدیمی را تمام کرده‌اند و در انتظار اعلام قیمت برای برنج نو هستند. شالیکارانی که محصول‌شان را برای تبدیل به برنج سفید وارد شالیکوبی کرده‌اند، می‌گویند فروش برنج نو با قیمتی که اکنون برنج‌سال گذشته در بازار مشتری دارد، برایشان به صرفه نیست. آنها به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در کشور مانند قیمت لوازم خانگی، حبوبات، گوشت، مرغ و لبنیات و دیگر کالاهای مورد نیازشان استناد می‌کنند و می‌گویند که فروش برنج نو به قیمتی که اکنون برنج‌سال گذشته خریدار دارد، برایشان به صرفه نیست. کشاورزانی بر این نکته تأکید می‌کنند که امسال هزینه کشت و کارشان هم افزایش زیادی داشته و توقع‌شان با توجه به نرخ تورم، افزایش حداقل ۲۰درصدی قیمت برنج نسبت به‌سال قبل است.
پیش از این مسئولان بخش کشاورزی و برخی کارشناسان اقتصادی هم بر این نکته تأکید داشتند که امسال اگر کشاورز برنجکار هر کیلوگرم برنج کیفی طارم محلی را کمتر از ۲۷هزار تومان به فروش برساند، صرفه اقتصادی نخواهد دید و حفظ زمین‌های کشاورزی با توجه به قیمت‌های نجومی که برای آنها وجود دارد، مشکل خواهد شد. دولت هم پیش از این همسو با دغدغه شالیکاران و در حمایت از محصول‌شان، ارز نیمایی برای واردات برنج تصویب کرد. کارشناسان بازار برنج معتقدند این مصوبه مانع کاهش قیمت تولیدات داخلی این محصول در‌سال جاری می‌شود. همسو با این مصوبه سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز اعلام کرد هزینه تولید برنج امسال بسیار بالا رفته است، اما شالیکاران نگران قیمت محصول خود نباشند.
حال با این اوصاف و با آنکه برنج خارجی که روزگاری محمل قشر کم برخوردار در فرار از قیمت گزاف برنج داخلی بود، با افزایش گاه سه برابری قیمت روبه‌رو شده است، باید نشست و دید برنج داخلی بعد از قیمت‌گذاری برنج نوبرانه شمال تا کجا سقف قیمت‌ها را خواهد شکافت. اتفاقی که بدون‌شک در شرایط اقتصادی نابسامان بخش قابل توجهی از جامعه سبب خواهد شد بیش از همیشه محصول دست شالیکاران ایرانی از سفره‌های مردم دور بماند.