پیش از این طرح توزیع رایگان قیر با توجه به تصویب دو فوریت طرح الحاق یک بند به تبصره یک قانون بودجه سال ۹۹ کل کشور درباره تامین مواد اولیه قیر رایگان برای انجام پروژه‌های بهسازی روستاها، نوسازی مدارس در نشستی با حضور مسوولان سازمان برنامه و بودجه و وزارت نفت مورد بحث و بررسی قرار گرفته بود و بر همین اساس به نظر می‌رسد در دولت نیز با مخالفت چندانی روبه رو نشده است؛ دولتی که طرح دلار ۴۲۰۰ تومانی که به یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های رانت‌زای اقتصاد کشور تبدیل شد را در کارنامه دارد.
پیشنهاد تامین اعتبارات از محل فروش خوراک پتروشیمی‌ها
ناظران می‌گویند طرح توزیع قیر رایگان به غیر از رانت‌زایی، منابع اعتباری نامشخصی هم دارد. یکی از دغدغه‌های اصلی مخالفان این طرح، نحوه تامین اعتبار آن در شرایط نامساعد بودجه دولت است. در سالی که فروش نفت به پایین‌ترین حد تاریخی رسیده و ویروس کرونا درآمدهای مالیاتی دولت را کاهش داده است مشخص نیست بودجه سنگین تامین قیر رایگان از چه محلی تامین خواهد شد. پیش از این برخی از نمایندگان پیشنهاد داده‌اند اعتبارات مورد نیاز از محل بودجه مدیریت بحران اختصاص داده شود اما گفته شده است که این مساله امکان‌پذیر نیست چون سازمان مدیریت بحران با کمبود اعتبار مواجه خواهد شد. از سوی دیگر برخی نمایندگان پیشنهاد دادند اعتبارات از محل درآمدهای حاصل از فروش خوراک پتروشیمی‌ها تامین شود که این مساله نیز حاشیه سود صنایع نفتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
پیشنهاددهندگان طرح می‌گویند طرح تامین قیر رایگان، ۴۸ درصد به راه‌های فرعی روستایی، ۲۵ درصد به معابر و بهسازی روستاها، برای شهرهای زیر ۵۰ هزار نفر جمعیت، برای مالش‌پاشی مناطق مورد تایید سازمان محیط‌زیست، سازمان نوسازی مدارس و… اختصاص خواهد یافت. آنها معتقدند با این اقدام پروژه‌های عمرانی معطل می‌توانند سریع‌تر پیشرفت کنند.
انتقاد تند کارشناسان
در سمت مقابل کارشناسان اقتصادی می‌گویند این طرح نیز مانند گذشته به بازتولید رانت تبدیل می‌شود. علی مروی، استاد دانشگاه و رییس اندیشکده حکمرانی شریف در صفحه توئیتر خود نوشت: «از علل اصلی فساد، قیمت‌گذاری است، چرا که امکان کسب یک کالا در قیمتی رانتی توسط نورچشمی‌ها و افراد ذی‌نفوذ را فراهم می‌کند.» این کارشناس اقتصادی در نوشته خود آورده است: «متاسفانه هنوز جای زخم ارز ۴۲۰۰ خوب نشده که خبر آمد مجلس با عجله تمام و به صورت دو فوریت طرح توزیع قیر رایگان را تصویب کرده است. قیر تهاتری در سال‌های قبل وجود داشت و هرساله در لایحه بودجه برای سال بعد تمدید می‌شد که خوشبختانه در مجلس قبل برای سال ۹۹ رای نیاورد. تجربه فساد قیر تهاتری پیش‌روی ماست. به عنوان نمونه بحث اعدام سلطان قیر احتمالا در خاطرها مانده باشد. جلوی تصویب قوانین سلطان‌ساز را باید بگیریم.»
ایجاد ۶۰۰ میلیون دلار رانت
محمود باقری، کارشناس اقتصادی نیز در واکنش به خبر تصویب طرح گفته است: «متاسفانه مجلس برای اصلاح تبصره یک بند قانون بودجه ۹۹، بدترین راه را برگزیده و با تکلیف دولت به توزیع دو میلیون تن قیر رایگان عملاً در حال ایجاد یک رانت ۶۰۰ میلیون دلاری است. اگر تاریخ رانت‌های ایجاد شده را ببینیم همه با اهداف درست ایجاد شدند، طرح وام‌های زودبازده با هدف ایجاد میلیونی شغل، طرح اختصاص ارز ۴۲۰۰ با هدف کنترل قیمت کالاهای اساسی درست شدند. اما بیش از ۷۰ درصد انحراف داشتند نه اشتغال درست کردند و نه قیمت‌ها کنترل شد. مجلس شورا دیروز سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ دو فوریت طرحی را تصویب کرد که اگر به تایید نهایی مجلس برسد دو میلیون قیر رایگان بین پیمانکاران محلی توزیع می‌شود.
توزیع ۲ میلیون تن قیر توسط وزارت نفت
روز گذشته عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه طرح دو فوریتی توزیع قیر رایگان تصویب شد، گفت: وزارت نفت دو میلیون تن قیر در اختیار پیمانکاران قرار می‌دهد. مصطفی طاهری در زمینه طرح دوفوریتی توزیع قیر رایگان اظهار کرد: در سال‌های گذشته دولت به برخی از بخش‌ها همچون شهرداری‌ها، اداره کل راه‌و‌شهرسازی (ویژه راه روستایی) و مدارس قیر رایگان اختصاص داده و توزیع می‌کرد. وی با تاکید بر اینکه این رقم در سال گذشته بالغ بر چهار میلیون تن بوده که امسال از بودجه حذف شده است، افزود: مقرر بود دولت معادل این چهار میلیون تن، به بخش‌های مورد نظر سوبسید برای تهیه قیر پرداخت کند.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین ایرادات اختصاص سوبسید به جای توزیع قیر رایگان این بود که قیمت قیر در زمان تنظیم و تصویب بودجه نصف قیمت کنونی آن بوده است، یادآور شد: از سوی دیگر همان شش هزار میلیارد تومان مصوب به عنوان سوبسید نیز تاکنون پرداخت نشده است. وی با اشاره به عدم فروش نفت در کشور و از سویی تعطیلی بسیاری از پروژه‌های عمرانی با وجود فصل کار گفت: طرح توزیع قیر رایگان به صورت دوفوریتی در مجلس شورای اسلامی مطرح شد. طاهری با بیان اینکه طرح دو فوریتی توزیع قیر رایگان با آرای بسیار بالایی تصویب شده و حداکثر تا دو روز آینده نهایی می‌شود، بیان کرد: مقرر شده بالغ بر دو میلیون تن قیر توسط وزارت نفت در اختیار پیمانکاران قرار گیرد.
پیش از این رییس کمیسیون عمران مجلس از تدوین طرحی از سوی نمایندگان مجلس برای تامین دو میلیون تن قیر رایگان در سال جاری برای اجرای پروژه‌های عمرانی خبر داده بود. محمدرضا رضایی‌کوچی گفته بود: «با توجه به اهمیت اجرای پروژه‌های عمرانی و نیاز این پروژه به تامین قیر، تدوین و تصویب این طرح بسیار ضروری است. نمایندگان مجلس در سال‌های ۹۶ و ۹۷ با تصویب طرحی، دولت را ملزم به تامین قیر رایگان برای اجرای طرح‌های عمرانی کردند و با اجرای این قانون، به صورت متوسط سالانه حدود دو میلیون تن قیر در اختیار پروژه‌ها قرار گرفت.»
او گفته بود که: «یکی از مسائل و دغدغه‌های کنونی در تدوین طرح تامین قیر رایگان، تعیین منابع اعتباری است، این مساله در شرایط کنونی مورد توجه قرار گرفته که بودجه تامین قیر از کدام ردیف‌های اعتباری باید تامین شود.»
عضو کمیسیون عمران مجلس با بیان اینکه برای تامین دو میلیون تن قیر رایگان اعتباری حدود هشت هزار میلیارد تومان نیاز است، گفته بود: «برخی نمایندگان پیشنهاد داده‌اند اعتبارات مورد نیاز را از محل بودجه مدیریت بحران اختصاص دهیم، اما این مساله امکان‌پذیر نیست. چون سازمان مدیریت بحران با کمبود اعتبار مواجه خواهد شد. همچنین برخی نمایندگان پیشنهاد دادند اعتبارات از محل درآمدهای حاصل از فروش خوراک پتروشیمی‌ها تامین شود که این مساله نیز امکان‌پذیر نیست.»