از حدود دو سال پیش طرحی مبنی بر بررسی توانمندی اصفهان در زمینه معادن، تراش و فروش سنگ های قیمتی از سوی معاونت توسعه ایمیدرو مطرح و جلسات متعددی با انجمن ها و تشکل ها، اتحادیه صنایع دستی، اداره فنی و حرفه ای، سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی، اتحادیه و انجمن طلا و همچنین انجمن صنایع دستی برگزار و معایب، محاسن و نقاط ضعف و قوت این موضوع بررسی و نتایج آن به نماینده سازمان ایمیدرو انتقال داده شد. ایمیدرو نیز با توجه به سیاست های کلی نظام در جلوگیری از خام فروشی و ضرورت توسعه و ساماندهی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی و همچنین «سند ملی توسعه صنعت گوهرسنگ در کشور» با توجه به تعامل گروه ها، سازمان ها و انجمن های خصوصی اصفهان، دستور تشکیل کنسرسیوم و بازارچه توانمندی مربوط به سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی را صادر کرد و در نهایت در سالی که از سوی مقام معظم رهبری «جهش تولید» نامگذاری شده، برای نخستین بار در کشور بازارچه تخصصی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی اصفهان افتتاح شد. بنابر اعلام سازمان ایمیدرو از پنج بازارچه سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی که قرار است در کشور احداث شود ۲ نقطه آن در اصفهان واقع است.
اکنون در آغاز راه هستیم
به اعتقاد معاون وزیر صمت، سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی جزء ظرفیت های پنهان حوزه معادن کشور است که نیاز به کار اکتشافی مفصل دارد و وظیفه ایمیدرو در کشور انجام کار اکتشافی به عنوان فعالیتی زمانبر و مفصل است و اکنون در آغاز راه هستیم. به گفته خداداد غریب پور، ایمیدرو به دنبال احصاء ظرفیت سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی است تا این ظرفیت را در اختیار فعالان بخش بگذاریم و اگرچه سنگ های قیمتی کاری معدنی است، اما یک کار هنری نیز هست و خوشبختانه این کار در اصفهان شکل گرفته و آینده درخشانی دارد. اینک با توجه به اینکه ۳۰ درصد معادن سنگ های قیمتی کشور در اصفهان است، این پتانسیل در استان وجود دارد که نهال توسعه صادرات سنگ‌های تزئینی در این شهر باشد. همچنین در اصفهان بالغ بر ۱۰۰ معدن غیرفعال سنگ های تزئینی وجود دارد که با ۴۳۰ معدن فعال و حمایت های کنسرسیوم سنگ های تزئینی، می تواند آغازگر صادرات این حوزه باشد.
او با اشاره به افتتاح اولین بازار سنگ‌های تخصصی قیمتی و نیمه قیمتی در اصفهان، تاکید می کند: حمایت ما در قالب آموزش انجام می شود و با تعیین و اصلاح استانداردهای مورد نیاز قوانین صادرات و واردات، زمینه کمک به فعالان بخش خصوصی را فراهم می کنیم.
به گفته معاون وزیر صمت، به مرور زمان با شناسایی ظرفیت های معدنی که محصول اکتشاف ماست و با معرفی به فعالان این حوزه، ظرفیت را توسعه داده و موجب اشتغالزایی شویم و پیش بینی می شود تا سال ۱۴۰۵ حدود ۵۰۰ هزار اشتغال مستقیم در این حوزه داشته باشیم.
تحقق آرزوی تمام فعالان
صنعت جواهر کشور
از سوی دیگر رئیس اتحادیه طلا و جواهر کشور افتتاح این بازارچه را آرزوی تمام فعالان صنعت و جواهر کشور می داند و به " نوسان" می گوید: همواره در خارج کشور و حتی در بازار افغانستان مراکزی برای داد وستد سنگ و گوهرها وجود دارد؛ حالا با تلاش های صورت گرفته، این بار توپ ایجاد این بازارچه در زمین اصفهان افتاد و فعالان این بخش مبتکر آن در کشور شدند. "محمد کشتی آرای" با اعتقاد بر اینکه متاسفانه امروز موانع بسیاری از جمله تعرفه های گمرکی، بروکراسی اداری و ... بر سر راه بازارچه سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی وجود دارد، تاکید می کند: با رفع این موانع با توجه به اینکه استاندارد این سنگ ها نوشته شده، به طور قطع ورود و خروج سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی با سهولت خوبی انجام می شود.
او می گوید: در کشور سنگ گران بها نداریم تمام آنها نیمه گران بهاست، بنابراین ورود راف های گرانبها به کشور بسیار اهمیت دارد و از سوی دیگر باید تکنولوژی، علم و فن تراش این سنگ‌ها را نیز کسب کنیم. به گفته کشتی آرای، مصرف سالانه کشور از سنگ‌های نیمه گران بها بیش از ۲ میلیارد دلار است که این میزان نیز به صورت غیرقانونی وارد کشور می شود و برای رفع این موضوع باید مشکلات واردات و تعرفه گمرکی این سنگ ها از سوی وزارت صمت مرتفع شود و اگر چنین نشود در این عرضه موفق نخواهیم بود.
چالش های پیش روی
بازارچه سنگ های نیمه قیمتی
از سوی دیگر هوشنگ شیشه بران، رئیس اتحادیه طلا و جواهر اصفهان نیز اگرچه این بازارچه را موجب ایجاد اشتغال بالایی در کشور می داند، اما معتقد است: این بازارچه زمانی موفق خواهد شد که دادوستد سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در همان محل انجام شود در غیر این صورت این کار به تجربه ای ناموفق تبدیل خواهد شد.
همچنین اصغر عطریان، یکی از سرمایه گذاران نخستین بازارچه سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی اصفهان، معتقد است: با راه اندازی این بازارچه در سال جهش تولید نخستین قدم را برداشته ایم؛ اما از این به بعد نیازمند زمینه های تشویقی وزارت صمت برای جذب سرمایه گذاران هستیم تا این بازارچه تنها به یک افتتاحیه ختم نشود.
او به برخی سنگ اندازی ها اشاره می کند و به "نوسان" می گوید: برای شروع کار، این مکان را در ارگ جهان نما مستقر کردیم؛ اما با توجه به اینکه ایجاد نخستین بازارچه تجربه ای جدید در کشور است هنوز کسی حاضر به سرمایه گذاری در ایران نیست. ضمن آنکه توجه داشته باشید، چنین کاری موجب ایجاد ارزش افزوده بالا اشتغال خواهد شد. او با درخواست از وزارت صمت برای حذف تعرفه های واردات سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی و اعمال مشوق های مالیاتی، تاکید می کند: بزرگترین مشکل ما تعرفه بالای واردات و قاچاق سنگ های قیمتی است.
نائب رئیس کنسرسیوم سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی اصفهان درباره نگرانی هایی نسبت به سرنوشت این بازارچه، به " نوسان" می گوید: طی 18 ماه گذشته استراتژی لازم برای گوهر سنگ ها نوشته شده است و امیدواریم این برنامه در دور بعدی ریاست جمهوری دنبال شود و مدیران اجازه ندهند در کتابخانه ها خاک بخورد. اما در صورت حمایت معنوی مسئولان تصور می شود این کار به صورت کامل عملیاتی شود. به گفته ابراهیم حبیب اللهی، پیش بینی شده در این بازار در مرحله اول، نزدیک به 300 نفر اشتغال و در فاز دوم به حدود 600 نفر اشتغال دست یابد؛ البته اکنون به دنبال تسهیل موانع گمرکی، حمایت در جهت آموزش و پاویون های بین المللی و ورود تجهیزات به روز هستیم. او درباره اینکه امروز در تامین سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی دچار مشکل هستیم، توضیح می دهد: بالغ بر 90 درصد سنگ های نگینی قاچاق است که در صورت تعامل وزارت صمت و حذف تعرفه ها همکاران ما حاضر به واردات قانونی و پرداخت عوارض هستند، این در حالیست که امروز برخی تجار خارجی این سنگ ها را به صورت غیرقانونی به کشور تزریق می کنند، با این وجود امیدواریم با احداث این بازارچه بتوانیم از قاچاق سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی جلوگیری کنیم.
به گفته نائب رئیس کنسرسیوم سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی اصفهان،این بازارچه به صورت صد درصد به واردات سنگ ها نیاز دارد چرا که در ایران تنها عقیق، فیروزه و خانواده سیترین موجود است و اگر این گونه نشود، این بازارچه سرانجامی نخواهد داشت.