بازارهای نفت پس از فروپاشی اتحاد اوپک پلاس و آغاز جنگ قیمت میان عربستان سعودی و روسیه که احتمالا تبعات اقتصادی و سیاسی فوری خواهد داشت، بیش از ۳۰ درصد سقوط کردند. در پی عدم موافقت روسیه با کاهش ۱.۵میلیون بشکه‌ای تولید نفت اوپک پلاس، عربستان رونمایی جدیدی از قیمت نفت در بازارهای جهانی داشته و معامله گران سقوط بی‌سابقه طلای سیاه در ۳۰سال گذشته را تجربه می‌کنند. جرقه جنگ جهانی نفت از زمانی زده شد که روسیه بعنوان دومین تولیدکننده بزرگ نفت در دنیا اعلام کرد با قیمت‌های کنونی نفت مشکلی ندارد و تمایلی به کاهش تولید نداشته و خواهان واگذاری بازار تقاضای طلای سیاه به آمریکا نیست. پس از این مخالفت که منجر به بی‌نتیجه ماندن نشست 178اوپک و 8 اوپک پلاس در خصوص کاهش 1.5میلیون بشکه‌ای نفت شد، عربستان که خود را بازنده این میدان می‌دید، ماشه سقوط آزاد قیمت نفت را کشید تا رسما از صبح امروز، بازارهای جهانی جنگ تمام عیار نفتی را گزارش کنند. بررسی قیمت نفت در بازار جهانی نشان می‌دهد که روز گذشته قیمت نفت برنت روند نزولی به خود گرفته است.پایگاه اویل پرایس در تازه‌ترین گزارش خود درباره بهای نفت از کاهش آن در بازار بین‌المللی خبر داد. طبق این گزارش، نرخ نفت وست تگزاس اینتر مدیت از ابتدای روز گذشته با ۱۳ دلار و ۳ سنت کاهش به قیمت ۲۸دلار و ۲۵ سنت فروخته می‌شود. قیمت هر بشکه نفت برنت دیروز با 14 دلار و 25سنت معادل 31.5 درصد سقوط به 31 دلار و 2سنت رسید، این بیشترین درصد افت قیمت نفت برنت طی یک روز از زمان آغاز جنگ اول خلیج فارس در 17 ژانویه 1991 به‌شمار می‌رود. قیمت نفت برنت اکنون به پایین‌ترین رقم از 12 فوریه2016 تاکنون رسیده است. قیمت نفت برنت سپس با اندکی تعدیل به 35 دلار و 75 سنت رسید. ریزش قیمت نفت در سایر بازارهای مالی منعکس شد و بازارهای سهام آمریکا به همراه ارزهای نفتی مانند کرون نروژ و پزوی مکزیک با سقوط آزاد روبرو شدند در حالی که دارایی‌های امن مانند ین ژاپن و طلا صعود کردند. ارزش سهام تولیدکنندگان نفت به شدت افت کرد و شرکت CNOOC و سانتوس استرالیا بیش از ۲۰درصد سقوط کردند. بر اساس گزارش بلومبرگ،
چشم‌انداز یک جنگ قیمت دیگر معامله‌گرانی که ریزش قیمت سال ۲۰۱۴ را به خاطر دارند را به وحشت انداخته است. ریزش قیمت نفت دفعه پیش زمانی آغاز شد که رشد انفجاری تولید نفت شیل آمریکا باعث شد اوپک به منظور بیرون راندن رقیبانش از بازار، شیرهای نفت خود را باز کند، هرچند این استراتژی به شکست انجامید و تولیدکنندگان شیل با وجود سقوط نفت برنت به پایین ۳۰ دلار در هر بشکه در سال ۲۰۱۶ دوام آوردند. این ریزش قیمت بود که باعث شد اوپک به همراه روسیه و سایر تولیدکنندگان غیراوپک کلوپ اوپک پلاس را تشکیل دهد. بر اساس این گزارش ارزش نفت اوپک نسبت به روز گذشته آن ۲۵ سنت کاهش یافت و به قیمت ۵۱دلار و ۷۴ سنت به فروش می‌رسد. قیمت نفت اوپک نسبت به هفته گذشته حدود یک دلار کاهش داشته و نشانگر این است که قیمت نفت اوپک روند نزولی به خود گرفته است. در نشست اخیر اوپک اعضای این سازمان کاهش میزان تولید نفت را در دستور کار قرار داده بودند و بسیاری از کشور‌ها نسبت به کاهش تولید در پایان ماه مارس ابراز امیدوار کردند. اما در نشست اوپک شرایط به گونه دیگر رقم خورد و به دلیل عدم توافق روسیه و عربستان، کاهش تولید تنها در ماه مارس ادامه خواهد یافت و پس از آن محدودیت‌های تولیدی برداشته خواهد شد. پس از مشخص شدن نتیجه جلسه اعضای اوپک واکنش بازار به این موضوع قابل پیش‌بینی بود به گونه که قیمت نفت بیشتر افت را طی ۱۱ سال گذشته تجربه کرد. این کاهش قیمت نفت در حالی اتفاق می‌افتد که فصل سرما رو به پایان است و میزان تقاضا مانند سال‌های گذشته در فصل گرم سال با کاهش محسوسی مواجه خواهد شد.
> عربستان درصدد تنیبه روسیه
عربستان، بزرگترین صادرکننده نفت جهان در تلاش است روسیه، دومین تولیدکننده بزرگ نفت جهان را که روز جمعه با پیشنهاد اوپک مبنی بر کاهش بیشتر تولید نفت مخالفت کرد تنبیه کند. اوپک و سایر تولیدکنندگان از کاهش بیشتر تولید نفت به‌منظور جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت نفت موافقت کرده بودند. منابع آگاه گفتند پس از آنکه توافق کاهش تولید فعلی بین اوپک و روسیه در پایان ماه مارس منقضی شد، عربستان قصد دارد تولید نفت خود را در ماه آوریل به بالای 10 میلیون بشکه برساند. عربستان، روسیه و دیگر تولیدکنندگان بزرگ نفت آخرین بار در فاصله سال‌های 2014 و 2016 به‌منظور کاهش تولید نفت شیل آمریکا برای به دست آوردن سهم بیشتر از بازار نفت اقدام به رقابت و افزایش عرضه نفت به بازار کرده بودند. موسسه اوراسیا گروپ در یادداشتی نوشت: «عربستان و روسیه در حال ورود به یک جنگ قیمت هستند که احتمالاً محدود و تاکتیکی خواهد بود.» گفتنی است تحلیلگران بانک گلدمن ساکس پیش‌بینی کرده‌اند در صورت تداوم دست و دلبازی‌های عربستان برای ارائه تخفیفات بیشتر به خریداران نفت روسیه، قیمت طلای سیاه در روزهای آتی به رقم 20 دلار در هر بشکه برسد. البته تقویت‌کننده این احتمال، انتشار خبری از عربستان مبنی بر افزایش تولید نفت به سطح 10 میلیون بشکه در روز است که شیب سقوط قیمتها را تندتر خواهد کرد. آن طور که تحلیلگران ارشد نفتی بیان داشته‌اند این جنگ تاکتیکی، نمی‌تواند چندان پایدار بوده و تاثیر آن تنها چند روز بر بازار قابل مشاهده است چراکه در همین مدت محدود بخش عمده‌ای از نفت شیل آمریکا از بازار حذف خواهد شد. حال نوبت روسیه است تا مهره بعدی شطرنج آتشین بازی نفت را حرکت دهد. این ریزش قیمت همه را در بازار نفت از غولهایی مانند اکسون موبیل تا شرکتهای حفاری شیل کوچکتر در تگزاس غربی تحت تاثیر قرار می‌دهد. به بودجه کشورهای وابسته به درآمدهای نفتی از عراق گرفته تا نیجریه ضربه خواهد زد و صحنه سیاست جهانی را تغییر خواهد داد و نفوذ کشورهایی مانند عربستان سعودی را کمتر می‌کند. همچنین مبارزه علیه تغییرات جوی هم با دشواری بیشتری روبرو خواهد شد زیرا بهای سوختهای فسیلی در برابر منابع انرژی تجدیدپذیر رقابتی‌تر می‌شود. اندی لیپو، رئیس شرکت مشاوره لیپو اویل آسوشیتس در هیوستون در این باره گفت: باورکردنی نیست. بازار با موج ریزش قیمت روبرو شده است. اوپک پلاس با ورود به جنگ قیمت برای تصرف سهم بیشتر، بازار را غافلگیر کرد. بازار نفت در مواجهه با شوک ویروس کرونا بر تقاضا و چشم‌انداز سیل عرضه از همه طرف، از هم پاشیده است. عربستان سعودی قیمت فروش رسمی خود را به میزانی کاهش داده که در ۲۰سال گذشته بی‌سابقه بوده و به خریدارانش اعلام کرده که تولیدش را افزایش خواهد داد. روسیه اعلام کرده که شرکتهایش آزاد هستند هر میزان که بخواهند نفت تولید کنند. اقدام کم سابقه شرکت آرامکوی سعودی تنها چند ساعت پس از شکست مذاکرات اوپک و متحدانش صورت گرفت. فروپاشی این اتحاد به همکاری میان عربستان سعودی و روسیه که از اواخر سال ۲۰۱۶ شکل گرفت و به تقویت قیمتها کمک کرد، پایان می‌دهد. منابع آگاه اظهار کرده‌اند شرکت آرامکو به برخی از فعالان بازار اعلام کرده که قصد دارد از ماه میلادی آینده تولیدش را به بالای ۱۰ میلیون بشکه در روز افزایش دهد و ممکن است به رکورد ۱۲ میلیون بشکه در روز برساند.
> سقوط ۱۰ درصدی ارزش سهام آرامکو
در عین حال ارزش سهام شرکت نفتی آرامکوی سعودی در پی اقدام این شرکت در کاهش بی‌سابقه قیمت فروش رسمی و برنامه افزایش تولید، در زمان گشایش معاملات ۱۰ درصد سقوط کرد. به گزارش ایسنا، ارزش سهام آرامکو ۲۷ریال معادل ۷.۲۰ دلار معامله شد که ۱۵.۶درصد کمتر از قیمت ۳۲ ریال در زمان آغاز عرضه اولیه عمومی در دسامبر گذشته بود. ارزش سهام این شرکت روز یکشنبه با ۶.۲درصد کاهش، به ۳۰.۸۵ریال سعودی معادل ۸.۲۲دلار رسیده بود. شرکت نفتی دولتی آرامکوی سعودی با فروش ۱.۷درصد سهم خود در زمان عرضه اولیه عمومی ۲۹.۴میلیارد دلار تهیه کرده بود که بزرگترین عرضه اولیه عمومی جهان بود و ارزش این شرکت را به ۱.۷تریلیون دلار رسانده بود.سهام بازار عربستان سعودی هم در ابتدای معاملات ۹.۱۱درصد سقوط کرد. بر اساس گزارش رویترز، آرامکو در پی شکست مذاکرات اوپک و روسیه درباره کاهش بیشتر تولید نفت، قیمت فروش نفت خود را بیشترین میزان در ۲۰ سال اخیر کاهش داد و تخفیف‌های کم سابقه‌ای به خریداران آسیا، اروپا و آمریکا عرضه کرد تا پالایشگاه‌ها را به خرید نفت سعودی به جای نفت دیگران تشویق کند. همچنین به طور محرمانه به برخی از فعالان بازار اعلام کرد که می‌تواند در صورت نیاز، تولیدش را افزایش دهد و حتی ۱۲ میلیون بشکه در روز نفت تولید کند.
> تصمیمات شوک برانگیز اوپک بر بازار نفت
سید محمدعلی خطیبی، نماینده پیشین ایران در اوپک با اشاره به مذاکرات اخیر اعضای اوپک در خصوص میزان تولید نفت گفت: اعضای اوپک نتوانستند در نشست روز جمعه خود با تولیدکنندگان غیر عضو به توافقی بر سر کاهش میزان کنونی عرضه جهانی نفت برسند. او ادامه داد: در واقع میزان کاهش ۱.۵میلیون بشکه‌ای با همکاری روسیه توافق شده بود اما در این میان غیراوپکی‌ها مخالفت کردند. به دنبال این تصمیم قیمت نفت به حالت رها شده در آمده است. خطیبی اضافه کرد: روز گذشته هم کشور عربستان قیمت نفت را کاهش داد و نفت خود را با کشور آمریکا با قیمت ۷ دلار، آسیا ۳ دلار و اروپا ۵ دلار ارزان‌تر معامله کرد. بسیاری از کارشناسان در این زمینه این کاهش قیمت نفت را جنگ نفتی می‌نامند. او تصریح کرد: با قیمت‌های به وجود آمده در بازار نفت، دعوا میان روسیه و عربستان بالا خواهد گرفت و به نوعی می‌توان این دعوا را تسویه حساب روسیه و عربستان نامید. کاهش ۳۰دلاری قیمت نفت در بازار نفت هم با این تنش‌ها
بی‌ارتباط نیست. خطیبی بیان کرد: روسیه فقط حاضر است توافق قبلی با اوپک را تمدید کند و موضع رسمی این کشور در این زمینه تغییر نخواهد کرد و با توجه به اینکه در آستانه فصل بهار هستیم قیمت نفت کاهش پیدا می‌کند. نماینده پیشین ایران در اوپک گفت: در واقع برای اینکه به یک توافق اصلی در نشست اوپک برسیم به زمان بیشتری نیازمند بودیم، معتقدم در این بین باید یک رایزنی انجام می‌شد. او ادامه داد: این اجلاس در شرایطی برگزار شد که ویروس کرونا بر تمامی ابعاد اجلاس اوپک سایه افکنده بود و باعث شد تا بازارها علاوه بر زمینه فروش نفت در سایر زمینه‌ها هم به نوعی رکود مبتلا شوند. خطیبی اشاره کرد: از سوی دیگر روسیه در تلاش برای کاهش سهم نفت در بودجه عمومی کشورش بوده و با قیمت نفت ۴۰ دلار در بشکه هم راضی است، به طوری که مطالعات قبلی نشان می‌دهد، قیمتی که روسیه مدعی است با آن راحت است، تنها در شرایطی میسر خواهد بود که روسیه بتواند تولیدی در سطح ۱۳میلیون بشکه در روز را تداوم بخشد. نماینده پیشین ایران در اوپک گفت: به عبارت دیگر روسیه در شرایط کنونی بازار جهانی نفت، بین قیمت و سهم بازار به سمت سهم بازار متمایل است بنابراین رغبت چندانی در ادامه مسیر با سازمان اوپک از خود نشان نمی‌دهد و این برای عربستان و سازمان اوپک نگران‌کننده است. خطیبی بیان کرد: کشورهای عضو اوپک امیدوار بودند تا کاهش بیشتر تولید نفت مورد توافق همه قرار بگیرد تا بازار به تثبیت برسد. در این بین، اما روس‌ها با مخالفت خود از این توافق جلوگیری کردند تا هم پیمان همکاری سه ساله میان اوپک و روسیه شکست بخورد و هم قیمت نفت به حوالی ۴۵ دلار برسد. این در حالی است که غالب پیش‌بینی‌ها برای قیمت نفت در سال ۲۰۲۰ چشم‌اندازی بیش از ۷۰ دلار را نشان می‌داد. او ادامه داد: روسیه تصمیم گرفت تا راهبرد "زمین سوخته" را برای بازار نفت در پیش بگیرد. نماینده پیشین ایران در اوپک بیان کرد: در واقع باید دید که این توافقات و همچنین بیماری کرونا چه میزان در عرضه و تقاضای نفت در بازار جهانی تغییرات ایجاد می‌کند و اوپک برای کاهش ۳۰۰ هزار بشکه‌ای تولیدات نفت روسیه چه برنامه ریزی کرده است؟ خطیبی گفت: ویروس کرونا این روز‌ها بر تمام ابعاد اقتصاد سایه افکنده است با این حال انتظار می‌رود این معضل تاثیر کوتاه مدتی بر تقاضای نفت بگذارد و مصرف در نیمه دوم سال مجدد افزایشی شود. نماینده پیشین ایران در اوپک اضافه کرد: به طور کلی ویروس کرونا فعالیت‌های اقتصادی را در کشورهای صنعتی تحت تاثیر قرار داده و مشکلات و رکود قابل لمسی را در بازارها ایجاد کرده است. او ادامه داد: قیمت‌های پایین نفت را هیچ کشور تولیدکننده نفت نمی‌پسندد، چون همه کشور‌ها بودجه خود را با قیمت‌های بالاتر از این بسته‌اند. نماینده پیشین ایران در اوپک ابراز کرد: باید منتظر ماند و دید که آیا در آینده اجلاسی فوق‌العاده برای اوپکی‌ها در نظر گرفته می‌شود یا خیر
که اگر تشکیل شود باید نگران قیمتها بود.
> مازاد عرضه نفت در بازار
رضا کریمی کارشناس حوزه انرژی نیز اظهار کرد: عدم توافق در جلسه اوپک قیمت نفت را به طور محسوسی کاهش خواهد داد و بازار نفتی با مازاد عرضه بیشتری مواجه است. این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: مازاد عرضه نفت در بازار قیمتها را با سیر نزولی مواجه کرده است و آن طور که شاهد هستیم قیمت نفت وارد کانال ۴۰ دلار شده که این موضوع طی سال‌های اخیر بی‌سابقه بوده است.وی افزود: قیمت نفت تابعی از عرضه و تقاضا است و در صورت وجود مازاد تولید قیمت نفت کاهش می‌یابد و حتی امکان دارد به زیر ۴۰ دلار نیز برسد. کریمی بیان کرد: کاهش قیمت نفت برای تولیدکنندگان نفتی خبر خوشایندی نیست و مصلحت ایجاب می‌کند تا برای کاهش عرضه نفت توافق صورت گیرد.