سه پیشنهاد برای تداوم تجارت

این درخواست در شرایطی توسط نمایندگان بخش خصوصی مطرح شده است که در روزهای اخیر، به دنبال شیوع ویروس کرونا در ایران، برخی کشورهای همسایه اقدامات محدودکننده‌ای را درخصوص مرزهای خود و واردات کالاهای ایرانی در دستور کار قرار دادند. پیش از این نیز سه کشور ترکیه، ترکمنستان و پاکستان مرزهای زمینی خود را به روی ایران بستند و در جدیدترین اقدام دو کشور ارمنستان و قزاقستان به این جمع اضافه شدند؛ البته تمایزهایی درخصوص محدودیت‌های اعمال شده از سوی این دو کشور وجود دارد. در این رابطه قزاقستان اعلام کرده است که مرزهای آبی خود با ایران را به منظور مقابله با ویروس کرونا بسته است و بنابراین از ورود کشتی‌های ایرانی به بندرگاه‌های خود در دریای خزر جلوگیری می‌کند. همچنین دیگر کشور همسایه یعنی ارمنستان، مرز تجاری و مسافری خود با ایران را به مدت سه هفته خواهد بست. البته آن طور که از سوی متولیان اعلام شده است تلاش‌ها برای تغییر این تصمیم از سوی مسوولان گمرک و دستگاه دیپلماسی در حال انجام است. به غیر از کشورهای مورد اشاره، دیگر کشورهای همسایه مانند عراق برخی محدودیت‌ها را از جمله در مرز مهران برای ورود کالاهای ایرانی اعمال کرده‌اند اما از برخی مسیرهای دیگر اجازه ورود کالا را داده‌اند.  به‌طور کلی، طی حدود دو هفته گذشته تجارت ایران در سایه ویروس کرونا دچار چالش‌هایی شد که بخش مهمی از آن به شرایط مرزی همسایگان برمی‌گردد و به نظر می‌رسد کماکان تصمیمات لحظه‌ای اثرات خود را بر تجارت کشور گذاشته و بازرگانان کشور را با سردرگمی مواجه کرده است. ضمن آنکه نتیجه ملموس این اختلال‌ها، کاهش حجم تجارت خارجی کشور بوده است. ارزیابی‌های سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور نشان می‌دهد مجموع تجارت کشور از زمان شیوع ویروس کرونا تاکنون ۱۸ درصد افت کرده است.  در همین حال محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با اشاره به وضعیت کنونی صادرات غیرنفتی کشور گفت: امروز با توجه به اینکه کشور، مایحتاج ارزی خود را از منابع ارز حاصل از صادرات غیرنفتی تامین می‌کند، اهمیت صادرات و تسهیل در روند صدور کالا، یکی از موضوعات مهم در سیاست‌گذاری و مدیریت شرایط کنونی کشور به شمار می‌رود؛ به نحوی که وقتی صحبت از وقفه در صادرات به میان می‌آید، معنای ضرر یک تعداد صادرکننده یا یک بخش از حوزه فعالیت اقتصادی ایران نیست؛ بلکه عملا وقفه در صادرات، به معنای کند شدن ارزآوری کشور است. رئیس کنفدراسیون صادرات ایران افزود: بر همین اساس، هر گونه خللی در حوزه صادرات می‌تواند باعث کاهش عرضه ارز شده و در مقابل واردات و نرخ ارز را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین در شرایط کنونی اقتصاد ایران، موضوع صادرات باید به‌عنوان یک اولویت در حاکمیت مدنظر قرار گیرد که البته این اولویت نیز، از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. وی تصریح کرد: با توجه به اتفاقات اخیری که در کشور رخ داده و ویروس کرونا اقتصاد ایران را تحت‌تأثیر قرار داده است، بیشترین لطمه‌ای که متوجه بخش‌های مختلف اقتصادی شده، مرتبط با حوزه صادرات است؛ چراکه به هر حال کشورهای پیرامونی ایران، به دلیل نگرانی از سلامت شهروندان خود، مجموعه تدابیری را به کار می‌بندند که جلوی واردات کالاهای ایرانی را سد می‌کند که این امر، به خصوص در حوزه کالاهای فسادپذیر، مشکل را دوچندان می‌‌کند؛ چراکه بیشترین حجم صادرات مواد غذایی و کالاهای فسادپذیر صادراتی ایران، راهی کشورهای پیرامونی مثل افغانستان، عراق و کشورهای حوزه CIS می‌شود. به گفته لاهوتی، از روزی که این اتفاق رخ داده، مشکل در حوزه صادرات به خصوص در مرزهای مشترک با کشورهای هدف صادراتی، به سرعت در حال تغییر است و بر این اساس، به صراحت نمی‌توان گفت که مسیر صادرات ایران، مطلقاً بسته بوده یا کاملا باز است؛ چراکه برخی از کشورها، در مقاطعی از روز مرزهای خود را باز می‌کنند و در ساعاتی پس از آن، می‌بندند، پس صادرات روان نیست. عضو کمیته ارزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران معتقد است که در شرایط کنونی، چند عامل محوری باید مدنظر همه تصمیم‌گیران قرار گیرد؛ به نحوی که اولین موضوع آن است که دولت به‌عنوان حاکمیت، باید یک ستاد اطلاع‌رسانی برخط به منظور ارائه اطلاعات به صادرکنندگان در مورد مرزهای کشور، تشکیل داده و برای آن، سامانه‌ای را در نظر بگیرد که بلافاصله به‌صورت آنلاین، ورود و خروج کالا از مرزهای مختلف را به‌صورت شفاف نشان دهد تا صادرکنندگان بدانند کالایی که صادر می‌کنند، با چه شرایطی در مرز مواجه بوده یا با چه شرایطی روبه رو خواهد شد؛ این‌گونه می‌توان شرایط صدور کالا را مدیریت کرد. وی ادامه داد: دومین نکته آن است که دولت، اطمینان لازم را به کشورهای همسایه بدهد که نظارت و دقت لازم را در سلامت کالاهای صادراتی به خرج می‌دهد و این اطمینان را به واردکننده کشور هدف صادراتی ایران بدهد که به مرور، شرایط صدور کالا را با خواست بازارهای مختلف به لحاظ سلامت بالای کالا، تطبیق می‌دهد. وی افزود: نکته سوم که مرتبط با خود صادرکنندگان است، درک شرایط از سوی جامعه صادراتی کشور است؛ به این معنا که همه ما باید شرایط را درک کرده و به این فکر باشیم که اولویت اول کشور، باید تنظیم بازار داخلی باشد؛ پس کالاهایی که قرار است صادر کنیم، بر اساس شرایط موجود در لب مرزها، باید روانه شده و از ازدحام بیش از حد کالا در مرز خودداری کنیم.

لاهوتی معتقد است که امروز صادرکنندگان نباید به این فکر کنند که اگر کالا صادر کنند؛ حتی اگر کامیون را پشت صف مرز قرار داده و ازدحام ایجاد کنند؛ این رفتار باعث می‌شود که کالاهایشان صادر شود؛ بلکه سیاست‌گذار و تصمیم‌گیر را مجبور خواهند کرد که به‌صورت ناخواسته، با شتاب‌زدگی تصمیم بگیرند و ضرر و زیان این امر، برای صادرکنندگان بیشتر است؛ پس لازم است که آرامش خود را در جامعه حفظ کرده و مدیریت رفتارهای شخصی را در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با حوزه اقتصادی صورت دهیم.