به طور کلی وزن شرکتهای کامودیتیمحور در بازار سهام ایران بسیار بالا و پررنگ است به جز بخشهای دستوری که با محدودیتهای خاص روبهرو است، سایر بخشهای بورسی کاملا تحت تاثیر قیمتگذاری جهانی محصولات کامودیتی هستند. بازار سهام ایران یک بازار کامودیتیمحور است و شرکتهای بزرگ بازار، مستقیم یا غیرمستقیم با بازار کامودیتی دنیا در ارتباط هستند. اگر فقط بازار بورس تهران را در نظر بگیریم، بیش از ۵۰ درصد از ارزش بازار بورس مستقیما شرکتهای کامودیتیمحور اعم از معادن و کانههای فلزی، فلزات اساسی، پالایشگاهی و پتروشیمی هستند که مستقیم یا غیرمستقیم تحت تاثیر بالا و پایین شدن قیمت کامودیتی در دنیا هستند. به اعتقاد کارشناسان بخشی از آنی بودن یا نبودن تاثیر تلاطم قیمتهای جهانی محصولات بر سهام شرکتهای کامودیتیمحور ناشی از دیدی است که سرمایهگذار نسبت به این دسته از تلاطمهای قیمتی خواهد داشت. یعنی اینکه قیمت سهام یک شرکت کامودیتیمحور تغییرات زیادی داشته باشد، در حالی که قیمت کامودیتی آن محصول تغییری پیدا نکرده است. از این منظر معمولا اتخاذ تصمیمهای جدید باعث بروز تلاطمهای جدید هم میشود. پس مساله حمایت از بازار سهام که این روزها مطرح میشود با مساله تلاطمهای قیمت جهانی کالاها متفاوت است و اساسا هدف دیگری را دنبال میکند. نکته مهم دیگر این است که نمیتوان به راحتی قضاوت کرد که آثار کاهش احتمالی قیمت کامودیتیها در قیمت سهمهای بازار اعمال شده است یا نه. به هرحال تحلیلگران و فعالان بازار در حال رصد اخبار اقتصاد جهانی هستند، و اگر به عنوان مثال تجمیع نظر عوامل اقتصادی آن است که قیمت کالایی نزولی خواهد بود، قاعدتا این نزول قیمت را در قیمتگذاری سهام خود دنبال خواهند کرد. در نهایت بررسیها حکایت از آن دارد که از یکسو کمکهای مالی و کفایت آن برای گذران زندگی عادات شغلی مردم و اخلاق کار در کشورها را تا حدی دستخوش تغییر کرده است و از سویی دیگر میزانی از نقدینگی را بهوجود آورده که نمیتواند منجر به افزایش تورم نشود؛ عاملی که به واکنش تند بازارهای جهانی منتهی شده و سقوط قیمت در بسیاری از بازارها و شاخصهای اقتصادی را در پی داشته است.
آثار تحولات قیمتی نفت و طلا بر بورس
میثم علیمحمدی کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه افزایش قیمت کامودیتیها با شروع تنش اسرائیل و فلسطین رخ داد، گفت: روند نرخ کامودیتیها وابسته به تصمیم فدرالرزرو درخصوص نرخ بهره و شرایط تنش بین اسرائیل و فلسطین است. علیمحمدی در رابطه با تاثیر قیمت جهانی کامودیتیها بر بازار سرمایه ایران اظهار کرد: به طور میانگین تقریبا ۵۰ درصد بازار سرمایه ایران کامودیتیمحور است که در این خصوص میتوان به شرکتهای فلزی، معدنی، پتروشیمی و… اشاره کرد، به همین منظور میتوان گفت تغییرات مثبت یا منفی قیمتهای جهانی تاثیر خود را بر قیمت سهام شرکتها و بازار سرمایه میگذارند. او افزود: قیمت جهانی کامودیتی تاثیر خود را در بحث صورتهای مالی حوزه فروش نشان میدهد به نحوی که در این رابطه میتوان به محدودیت صادرات شکر توسط کشور هند و افزایش قیمت فروش این محصول در بازارهای داخلی و خارجی اشاره کرد. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با اشاره به افزایش قیمت برخی کامودیتیها گفت: براساس بررسیهای انجام شده در دوهفته اخیر قیمت کامودیتیهایی چون نفت و طلا به سبب اتفاقاتی که در منطقه رخ داد با افزایش نرخ مواجه شد. در حال حاضر برای بررسی ادامه روند نرخ کامودیتیها باید منتظر تصمیم فدرالرزرو درخصوص نرخ بهره و شرایط تنش بین اسرائیل و فلسطین بود. علیمحمدی افزود: براساس بررسیهای انجام شده در چند ماه اخیر، بازار سرمایه به سبب نقدینگی پایین و همچنین کاهش اعتماد سرمایهگذاران در راستای مسائلی همچون (افشای نامه افزایش نرخ خوراک پتروشیمیها، افزایش نرخ بهره بینبانکی، بحث عوارض صادراتی و مالیات، تنشهای به وجود آمده در منطقه و…) واکنش قابلتوجهی به اخبار مثبت قیمتهای جهانی نشان نداد، به نحوی که بسیاری از شرکتها بهرغم ارزندگی زیر ارزش ذاتی خود معامله میشوند. او در رابطه با مهمترین اقدامات برای بازگشت بازار سرمایه به حالت باثبات و همگام شدن با قیمتهای جهانی، اظهار کرد: سازمان بورس به منظور کنترل ریسکهای سیستماتیک و غیرسیستماتیک که برخی مواقع در بازار سرمایه رخ میدهد، باید ضمن تقویت زیرساختهای ابزارهای معاملاتی، تنوع صندوقهای سرمایهگذاری کالایی در بورس کالا را نیز ارتقا دهد تا به واسطه این امر نوسانات و رفتارهای هیجانی کاهش یابد. این کارشناس بازار سرمایه در پایان گفت: براساس آمار منتشره حدود ۵۰ درصد معاملات در بورس نیویورک از صندوقهای سرمایهگذاری و به صورت غیرمستقیم انجام میشود که در این میان سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر و متولی بازار باید ضمن آموزشهای لازم زمینه بهرهگیری سهامداران از صندوقهای سرمایهگذاری را بیش از پیش تقویت کند.