جهان صنعت نوشت: گزاره‌های اخیر مقامات کشوری درخصوص تداوم روند مذاکرات برجامی در کنار سفر اخیر سلطان عمان را نیز می‌توان مهر تاییدی بر ادعای انجام توافق هسته‌ای ایران و آمریکا دانست. مساله بعدی اما مربوط به احتمال آزادسازی بخشی از دارایی‌های ارزی بلوکه‌شده ایران است. به نظر می‌رسد رقم ۲۴ میلیارد دلاری مطرح شده در این زمینه موجب کند شدن ضربان قلب بازار ارز شده است. پایان نشست شورای حکام بدون صدور قطعنامه علیه ایران نیز عامل مهم دیگری است که به کمک کاهش قیمت دلار در چند روز اخیر آمده است. هرچند خوش‌بینی‌ها نسبت به تداوم روند کاهشی قیمت دلار ادامه دارد اما آیا اقتصاد ایران می‌تواند دلار را در نرخ‌های کمتر از ۵۰ هزار تومان نگه دارد؟
در هفتههای گذشته فضای بازار ارز مملو از اخبار مثبت سیاسی شده است؛ خبرهایی که هرچند کمکی به تغییر کانال اسکناس آمریکایی نمی‌کرد اما مانع از حرکت این ارز خارجی بر مدار صعودی شده بود. آن‌طور که بررسی‌ها نشان می‌دهد طی حداقل یک هفته اخیر فشار اخبار مثبت سیاسی بر بازار ارز بیشتر شده و حتی به تغییر کانال دلار در روزهای منتهی به پایان هفته پیش انجامیده است. آن‌طور که تابلوی معاملاتی بازار ارز نشان می‌دهد روند کاهش قیمت ارز در این چند روز در هر دو بازار رسمی و غیررسمی آغاز شده، با این حال میزان کاهش قیمت‌ها در بازار غیررسمی بیشتر بوده است. بر همین اساس کف مقاومتی بازار بعد از مدت‌ها شکسته شد و اسکناس آمریکایی نرخ‌های کمتر از ۵۰ هزار تومان را به خود دید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که دلار در معاملات روز پنجشنبه تا سطح ۴۹ هزار و ۱۰۰ تومان هم پایین آمد و در یک‌قدمی ورود به کانال ۴۸ هزار تومان قرار گرفت. با این حال اسکناس آمریکایی بیش از این دچار ریزش قیمتی نشد و عمدتا در محدوده ۴۹ هزار و ۲۵۰ تا ۴۹ هزار و ۳۵۰ تومان نوسان می‌کرد. در لحظه تنظیم این خبر نیز دلار مقداری رشد داشته و با نرخ ۴۹ هزار و ۷۰۰ تومان مورد معامله قرار گرفته است.
نکته جالب توجه اینکه ریزش قیمت‌ها در بازار ارز، بازار طلا و سکه را نیز با خود همراه کرده است به طوری که سکه امامی بعد از مدت‌ها به زیر ۳۰ میلیون تومان رسید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سکه امامی به دلیل ریزش قیمت دلار بیش از ۲۰ میلیون تومان در طول هفته گذشته ریزش کرده است. در لحظه تنظیم این خبر سکه امامی حتی به کمتر از ۲۸ میلیون تومان هم رسید و با قیمت ۲۷ میلیون و ۷۸۶ هزار تومان خرید و فروش می‌شد. تحلیل روندهای آتی قیمت‌ها در بازار طلا و سکه تنها با بررسی روند قیمت‌ها در بازار ارز ممکن می‌شود. در این راستا باید اعلام کرد که اگر دلار محدوده کنونی قیمت خود را حفظ کند یا حتی طبق پیش‌بینی برخی به ریزش خود ادامه دهد، قیمت‌ها در بازار سکه و طلا نزولی می‌شود. بدیهی است تغییر جهت‌گیری بازار و شروع افزایش دوباره قیمت دلار سیگنال افزایش قیمت سکه نیز خواهد شد.
اما دلایل ریزش قیمت دلار چیست؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد که اسکناس آمریکایی چند وقتی است تحت فشار خبرهای سیاسی قرار داشته و در چند روز اخیر نیز در واکنش به همان اخبار دچار کاهش قیمت شده است. برای مثال در هفته اول خرداد و به دلیل انتشار اخباری مبنی بر سفر سلطان عمان به ایران بازار ارز در محدوده قیمتی مشخصی نوسان می‌کرد و رفت و آمد معامله‌گران در بازار ارز بسیار کمرنگ بود.
هفته گذشته بازار ارز در معرض خبرهای دیگری نیز قرار گرفت. مقامات داخل کشور از تداوم روند مذاکرات سیاسی ایران با غرب سخن می‌گفتند؛ موضوعی که برخی آن را به سفر سلطان عمان به کشورمان نسبت می‌دادند. در همین راستا گروهی به تبادل زندانیان سیاسی ایران و بلژیک حتی پیش از سفر هیثم بن طارق به کشورمان اشاره و آن را نشانه‌ای دال بر کاهش تنش‌های سیاسی ایران با غرب عنوان می‌کردند. هرچند انتشار این اخبار کمکی به ریزش آنچنانی قیمت دلار نکرد، اما در هفته‌ای که گذشت فشار خبرهای سیاسی بر بازار ارز بیشتر شد. یکی از خبرهای یاد‌شده که از اهمیت بالایی برای معامله‌گران برخوردار بود ادعای یک نشریه اسرائیلی مبنی بر انجام زودهنگام توافق ایران و آمریکا است. روزنامه اسرائیلی «هاآرتص» در مطلبی از احتمال توافق ایران و آمریکا در هفتههای پیش رو خبر داده است.
مساله دوم اما خبر آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران است که دست‌به‌دست می‌چرخد و انتظارات ریزشی در میان معامله‌گران را تقویت کرده است. هفته گذشته اعلام شد که ۲۴ میلیارد دلار از منابع ایران در خارج از کشور آزاد و وارد چرخه اقتصادی می‌شود. رقم اعلام شده شامل ۱۰ میلیارد دلار از منابع ارزی بلوکه‌شده ایران در عراق، ۷ میلیارد دلار در کره جنوبی و ۷/۶ میلیارد دلار حق برداشت ویژه ایران از صندوق بین‌المللی پول عنوان شد. برخی این مساله را به سفر اخیر سلطان عمان به ایران نسبت داده‌اند و می‌گویند که این موضوع منجر به ایجاد تفاهمنامه‌ای با هدف آزادسازی منابع بلوکه‌شده ایران شده است. هرچند پیش از این نیز بازار در معرض اخباری از این دست قرار داشت، با این حال همزمانی انتشار این موضوع در کنار دیگر خبرهای سیاسی موجب افزایش خوش‌بینی‌ها نسبت به کاهش قیمت دلار شده است. پایان نشست چهار روزه شورای حکام بدون صدور قطعنامه علیه کشورمان موضوع مهم دیگری است که فشارها بر کاهش قیمت دلار را تشدید کرده است. ناگفته نماند که بازگشایی سفارت ایران در عربستان نیز در این میان بر معاملات بازار تاثیرگذار بوده است. مجموعه این خبرها در کنار هم موجب شده که دلار برای نخستین بار در سال جاری نرخ‌های کمتر از ۵۰ هزار تومان را به خود ببیند. با این حال کارشناسان می‌گویند دلار برای حفظ محدوده نوسان قیمتی کنونی خود نیازمند ابزارهای قدرتمندتری از قبیل بهبود وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی است، در غیر این صورت بازگشت دلار به مدار صعود دور از انتظار نخواهد بود.
فردین آقابزرگی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت»:
دلار به زودی دامنه نوسان قبلی خود را پس می‌گیرد
فردین آقابزرگی، تحلیلگر بازارهای مالی، درباره دلایل کاهش قیمت دلار به «جهان‌صنعت» گفت: یکی از معیارها و شاخص‌هایی که بر افزایش یا کاهش قیمت ارز در همه جای دنیا اثر می‌گذارد مناسبات و مذاکرات سیاسی است. بنابراین طبیعی است که انتشار اخبار سیاسی در ایران باعث افت قیمت دلار یا رشد قیمت آن شود. نکته مهم اما این است که دلیل نوسانات قیمت ارز در اقتصاد ایران را صرفا نمی‌توان به انتشار اخبار سیاسی نسبت داد.
وی اظهار کرد: برخی مسوولان کشور انتظار دارند خبرهای مثبت سیاسی و توافقنامه‌هایی که قرار است در آینده امضا شود، جایگزین کامل متغیرهای کلان اقتصادی شود و به شکل تنها عاملی دربیاید که موجب نوسانات قیمت ارز می‌شود. واقعیت این است که ما در حال حاضر با چالش‌هایی از قبیل افزایش حجم نقدینگی، کاهش رشد اقتصادی و عدم تناسب دو متغیر یاد‌شده با یکدیگر و همچنین افزایش انتظارات تورمی هستیم. این چالش‌ها نیز موجب شده ناترازی بودجه دولت در سال جاری حداقل ۵۰ درصد افزایش داشته باشد. کسری بودجه تراز عملیاتی دولت به ۷۰۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ بوده که بدون شک این شرایط در سال جاری نیز تداوم خواهد داشت.
آقابزرگی ادامه داد: واقعیت این است که محدوده ۸ تا ۱۰ درصدی تغییرات قیمت دلار در روزهای اخیر می‌تواند حاصل تجربه نوسانات قیمت ارز در ۱۰ سال اخیر باشد. به یاد داریم که بعد از امضای توافق اولیه ایران و آمریکا در دولت یازدهم، بازار ارز بسیار ملتهب‌تر از شرایط فعلی بود. آن زمان بازار ارز به سرعت در موقعیت ریزشی قرار گرفت اما به فاصله کوتاهی از آن (کمتر از دو ماه از زمان شروع ریزش قیمت دلار) بازار ارز به مدار قبلی خود بازگشت. دلیل این مساله نیز این بود که تحولات سیاسی تنها یکی از پارامترهای تاثیرگذار بر نرخ ارز است و نمی‌توانیم نقش متغیرهای کلان اقتصادی در تغییرات قیمت ارز را نادیده بگیریم.این کارشناس بازارهای مالی افزود: در حال حاضر نرخ‌گذاری در بازار کالاهای مصرفی، بازار خودرو، بازار کالاهای الکترونیک و همچنین بازار لوازم خانگی با نرخ‌های بالای ۶۰ هزار تومان دلار انجام می‌شود. واقعیت این است که در بازارهای یاد‌شده هیچ نشانه‌ای از نوسان منفی قیمت دلار نمی‌بینیم و دلار تنها در بازار معاملات غیررسمی ارز عقبگرد قیمتی داشته است. نکته مهم‌تر اینکه قیمت‌ها این روزها در بازار ریزش داشته که نمی‌توان آن را یک بازار واقعی قلمداد کرد چراکه این بازار متشکل نیست و مقامات دولتی نیز معاملات این بازار را قاچاق اعلام می‌کنند.
آقابزرگی بیان کرد: واقعیت این است که متغیرهای اصلی کلان اقتصادی تعیین‌کننده اصلی نرخ ارز هستند. مادامی که خلق نقدینگی و عدم رشد اقتصادی تداوم داشته باشد، نمی‌توان چندان نسبت به تحولات این روزهای بازار ارز خوش‌بین بود. نکته مهم‌تر این که حتی خبرهای سیاسی‌ای که گاها منتشر می‌شود، نیز با نوسان همراه بوده به‌طوری که یک روز خبر توافق منتشر می‌شود و روز دیگر خبر می‌آید که طرف مقابل هرگونه توافق احتمالی با طرف مقابل را تکذیب می‌کند.
وی در پایان گفت: واکنش شدید بازار ارز به اخبار سیاسی در سال‌های قبل نیز وجود داشته است. همان‌طور که اشاره شد در زمان انجام توافق برجامی در دولت آقای روحانی قیمت دلار به‌طور ناگهانی از ۲۷۰۰ تومان به حدود ۲۳۰۰ تومان پایین آمد اما اکنون با گذشت چند سال، قیمت ۲ هزار تومانی دلار تبدیل به یک نرخ رویایی شده و روند رشد قیمت دلار همواره و در همه این سال‌ها وجود داشته است. حتی در سال گذشته نیز دلار در یک مقطعی وارد کانال ۶۰ هزار تومان شد. این نوسانات نشان می‌دهد که بازار ارز همگام با تغییرات اقتصادی رشد می‌کند و در واکنش به خبرهای مثبت سیاسی تنها در دوره‌ای کوتاه دچار عقبگرد می‌شود. بنابراین هرچند این روزها شاهد ریزش نرخ ارز به زیر ۵۰ هزار تومان هستیم، اما با نگاهی به تحولات سال‌های گذشته و واقعیت‌های اقتصادی انتظار می‌رود دلار محدوده قیمتی قبلی خود را پس بگیرد و در دامنه ۵۰ تا ۵۵ هزار تومان نوسان کند.