هفته‌ها گفت‌وگو و چانه‌زنی بر سر حل اختلافات هسته‌ای ایران در نهایت با تعلیق دوباره مذاکرات برجامی همراه شد. استقبال سرد معامله‌گران بازار ارز از اخبار سیاسی و خیز برداشتن دوباره دلار به کانال قیمتی ۳۰ هزار تومان نیز خبر از بی‌نتیجه ماندن مذاکرات دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که دلار از شروع معاملات هفته جاری در دو جهت متفاوت حرکت کرده است. در حالی که در دو روز ابتدایی هفته این ارز خارجی توانست به کانال قیمتی ۳۰ هزار تومانی نفوذ کند اما دیروز از صعود بیشتر بازماند و در مرز روانی ۳۰ هزار تومان متوقف شد. فعالان بازار ارز بر این باورند که ابهام در روند مذاکرات و تزریق ناامیدی به فضای معاملات ارزی می‌تواند سکوی پرتاب دلار در هفته‌های پیش‌رو باشد. با این حال رفتار محتاطانه معامله‌گران در بازار اجازه جهش شدید قیمت دلار را نمی‌دهد. به طور کلی کارشناسان معتقدند که تحولات سیاسی تنها در کوتاه‌مدت و به صورت مقطعی می‌تواند بر روند بازار ارز اثرگذار باشد و آنچه در بلندمدت جهت قیمت ارز را تعیین می‌کند وضعیت کلی اقتصاد است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که دلار از ابتدای معاملات هفته جاری آرایش صعودی به خود گرفته و راه نفوذ خود به کانال قیمتی ۳۰ هزار تومانی را باز کرده است. هرچند اندازه رشد دلار در چند روز اخیر چندان زیاد نبوده اما ورود دوباره دلار به نرخ‌های بالای ۳۰ هزار تومان می‌تواند نشان‌دهنده تزریق اخبار ناامید‌کننده از برجام به بازار ارز باشد. هرچند روز گذشته دلار اندکی عقب‌نشینی کرد و برای ساعاتی توانست در کانال ۲۹ هزار تومانی مستقر شود اما در نهایت در مرز روانی ۳۰ هزار تومانی به کار خود پایان داد. به نظر می‌رسد فضای بلاتکلیفی برجام معامله‌گران را محتاط‌تر از گذشته کرده است. برخی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که اگر دلار بتواند در نرخ‌های بالای ۳۰ هزار تومانی تثبیت شود احتمال صعود دلار تا محدوده ۳۰ هزار و ۸۰۰ تومان هم وجود خواهد داشت. با این حال رفت و برگشت دلار بین دو کانال قیمتی ۲۹ و ۳۰ هزار تومانی می‌تواند روند تغییرات ارز در بازار را تغییر دهد. با همه اینها حتی اگر خبرهای مثبتی از مذاکرات به گوش برسد و توافق هم حاصل شود، ریزش قیمت دلار تنها مقطعی خواهد بود. انتظار تداوم روند کاهشی قیمت دلار در بلندمدت تنها با انجام اصلاحات اقتصادی و مهار رشد نقدینگی و تورم ممکن خواهد شد.
تصویر بازار ارز در آینه مذاکرات برجام
پیام الیاس‌کردی، تحلیلگر بازارهای مالی در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» گفت: بازار ارز در سایه شرایط سیاست خارجی کشور و اخبار مثبتی که از مذاکرات برجام به گوش می‌رسید طی هفته‌های اخیر در مسیر کاهش قیمت حرکت می‌کرد. هرچند اندازه کاهش قیمت ارز به لحاظ درصدی چندان قابل توجه نبود با این حال به دلیل حساسیت افکار عمومی نسبت به تغییرات قیمت دلار، عقب‌نشینی اندک این ارز در مدت اخیر را می‌توان کاهش قیمت قلمداد کرد.
وی اظهار کرد: در هفته‌های گذشته دلار هرات افغانستان با اختلاف معناداری از دلار تهران در حال معامله بود. با این حال اختلاف قیمتی ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ تومانی این دو ارز اخیرا کمتر شده و حتی به ۱۵۰ تا ۲۰۰ تومان هم رسیده است. هرچند حساسیت دلار به اخبار مذاکرات بسیار زیاد است اما خبرهای منفی رسیده در این روزها مبنی بر بلاتکلیف ماندن مساله برجام نیز تاثیر قابل‌توجهی بر قیمت دلار نداشته است. این مساله نشان‌دهنده مداخلات سیاستگذار در بازار ارز با هدف کاهش تاثیرپذیری معامله‌گران از خبرهای سیاسی است. از سوی دیگر به نظر می‌رسد نگاه افرادی که در بازار ارز فعال هستند نسبت به مذاکرات هنوز تغییر نکرده و کماکان خوش‌بینی نسبت به حصول توافق بین معامله‌گران دیده می‌شود.
این تحلیلگر مالی ادامه داد: همان‌طور که گفته شد اگر به لحاظ درصدی تغییرات قیمت ارز را زیر نظر بگیریم متوجه می‌شویم که تغییرات قیمتی آن طی مدت اخیر چندان قابل توجه نبوده است. به این ترتیب می‌توان گفت که قیمت ارز حالت مردگی و یا خنثی در روندهای تکنیکالی به خود گرفته است، به این معنا که دلار در حال درجا زدن است و بنابراین نه می‌توان انتظار افزایش چشمگیر قیمت این ارز خارجی را داشت و نه کاهش قابل توجه آن را. اما این روند خنثی با یک اتفاق و یا خبر تغییر می‌کند و در این حالت باید منتظر افزایش و یا کاهش قیمت دلار با درصد بالاتری باشیم. به این ترتیب اگر درصد تغییر قیمت دلار در برهه کنونی ۱۵ تا ۲۰ درصد بوده است، با تغییر روند نمودار درصد تغییرات قیمت ارز بین ۲۰ تا ۳۰ درصد خواهد بود. به این ترتیب همچنان باید منتظر خبرهای جدید برجامی برای ترسیم تصویر بازار ارز در دوره پیش‌رو باشیم.
الیاس‌کردی خاطرنشان کرد: به طور کلی باید گفت که بازار ارز از زمان روی کار آمدن دموکرات‌ها روند یکسانی را طی کرده و پیش‌بینی‌ها نسبت به آینده بازار ارز نیز در این مدت تغییر چندانی نکرده است. اما نکته مهم و اساسی این است که شرایط تورم و نقدینگی در کشور می‌تواند محرکی قوی برای رشد قیمت دلار باشد. به این ترتیب حتی اگر دلار در مقاطعی روند کاهشی به خود بگیرد اما زنگ خطرهایی که از رشد تورم و نقدینگی مشاهده می‌کنیم احتمال کاهش چشمگیر قیمت دلار را تضعیف می‌کند.
اما حتی اگر برجام در سطح سال ۲۰۱۵ خود به نتیجه برسد دلار کاهش قیمت مقطعی خواهد داشت. اما نمودار بلندمدت بازار ارز از دولت آقای رفسنجانی حرکت دلار در مسیر صعودی را به ما نشان می‌دهد و این یعنی دلار تنها به صورت مقطعی می‌تواند کاهشی شود و در ادامه بار دیگر وارد دوره صعود بلندمدت خود خواهد شد.
محرک‌های واقعی رشد دلار
عباس آرگون، نایب‌رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگوی خود با «جهان صنعت» گفت: پرونده مذاکرات برجامی هنوز باز است و با اینکه اخبار رسیده از وین در برخی مقاطع مثبت و در برخی مقاطع منفی است اما به نظر می‌رسد که وزنه خبرهای مثبت سنگین‌تر از خبرهای منفی است. در عین حال به دلیل اینکه مذاکرات به صورت غیرمستقیم و از طریق اروپا در جریان است انتقال مفاهیم سخت‌تر و زمانبرتر خواهد بود.
در مجموع فرآیندی که مذاکرات طی چند وقت اخیر داشته نمی‌تواند به معنای عدم انجام توافق باشد. بدیهی است اگر مذاکرات پیام عدم توافق را صادر می‌کرد نرخ ارز افزایش بیشتری را تجربه می‌کرد.
به گفته وی، در صورتی که فرآیند مذاکرات در سطح فعلی تداوم داشته باشد نرخ دلار در محدوده کنونی نوسان خواهد داشت. اگر مذاکرات به نتیجه برسد با توجه به آنکه دسترسی به منابع ارزی بیشتر می‌شود و مسیرهای صادراتی کشور نیز هموارتر می‌شود بدون شک دلار کاهش قیمتی در حد ۱۵ تا ۲۰ درصد خواهد داشت. با توجه به آنکه توافق می‌تواند باعث کاهش انتظارات تورمی شود از این ناحیه نیز می‌توانیم شاهد حرکت دلار در مسیر نزولی باشیم. اما اگر توافق صورت نگیرد دلار بدون شک وارد سیر صعودی خود خواهد بود. بنابراین در برهه کنونی بازار ارز در فاز بلاتکلیفی به سر می‌برد و قدرت جهش بالایی را ندارد اما در بلندمدت میزان رشد نقدینگی و تورم می‌تواند محرکی قوی برای رشد قیمت ارز باشد.
آرگون خاطرنشان کرد: اگر فرض را بر این بگذاریم که مذاکرات به نتیجه نرسد با تشدید تحریم‌ها و افزایش فشارهای خارجی و محدودیت‌های بیشتر اقتصادی مواجه می‌شویم. این مسائل انتظارات تورمی را تحریک و دلار را نیز وارد فاز صعودی می‌کند. با این حال پیش‌بینی در خصوص آینده بازار ارز دشوار است و تنها باید دید که مذاکرات در نهایت اقتصاد ایران را به کدام سمت و سو هدایت خواهد کرد.
جهان صنعت