اين معافيت‌ها، به شركت‌هاي روسي، چيني و اروپايي اجازه مي‌دهد تا در راستاي اهداف منع اشاعه در ايران فعاليت داشته باشند. اين معافيت‌ها در سال‌هاي 2019 و 2020 در زمان دونالد ترامپ، رييس‌جمهور سابق امريكا كه از توافق هسته‌اي خارج شد، لغو شده بود. بيش از 3 سال از خروج يكجانبه امريكا از برجام مي‌گذرد و بازگشت معافيت‌هاي تحريمي مهم‌ترين نكته مثبت اين مدت بوده كه مي‌تواند تا حدي خوش‌بيني نسبت به آينده را افزايش دهد. اگرچه سياست‌هاي دولت نيز در خوش‌بين نگه داشتن بازارها، بي‌تاثير نخواهد بود.
پس از انتشار اين خبر و در ساعات ابتدايي شروع به كار بازارها، تغييراتي در قيمت‌ها، شاخص‌ها و به‌طور كلي هر آنچه بازار را منتظر خبرهايي از اين دست مي‌گذاشت، ايجاد شد.
بر اين اساس بازار دلار كه مهم‌ترين بازار چند سال اخير است، روندي نزولي را در پيش گرفته؛ البته كه اين كاهش از پيش از ظهر آغاز شده بود. به نظر مي‌رسد فعالان بازار منتظر واكنش مقامات ايراني درخصوص بازگرداندن معافيت‌هاي تحريمي بودند. از سوي ديگر شاخص بورس نيز رشدي محدود داشت كه با توجه به كاهش نرخ دلار، عجيب به نظر مي‌رسد. پيش‌بيني مي‌شد با انتشار هر خبر مثبتي پيرامون احياي برجام و كاهش نرخ دلار، روند اصلاحي قيمت‌ها در بازار سرمايه نيز آغاز شود. بدين منظور قيمت بسياري از سهام در سراشيبي قرار گرفته و بعد از آن بالا رود كه روز گذشته اين اتفاق رخ نداد. در ساير بازارها مانند طلا نيز افتي نه چندان زياد رخ داد. به‌رغم هشدارها مبني بر اينكه براي انجام اصلاحات اقتصادي در كشور، تحريم‌ها را به معيشت گره نمي‌زنيم، اما به نظر مي‌رسد اين‌گونه نيست و با هر نوساني در نرخ دلار، افراد انتظار دارند وضعيت زندگي و معيشت‌شان نيز دستخوش تغيير شود. با وجود اينكه برخي پيش‌بيني مي‌كردند با انتشار اخبار اميدواركننده از مذاكرات پيرامون احياي برجام، بازارها نيز به سيگنال‌ها پاسخ دهند، اما اتفاقات در بازار طلا، دلار و سرمايه نشان داد كه فعالان همچنان نسبت به هر «خبر اميدواركننده‌اي» با ديده ترديد مي‌نگرند، چراكه تناقض در سياست‌هاي اعلامي و اتخاذي دولت، عملا هر فعال و بازاري را سردرگم كرده است. با وجود اينكه در آينده‌اي نه چندان دور ممكن است محدوديت‌هايي كه به دليل تحريم‌ها بر اقتصاد اعمال شده، كاهش يابد اما انعكاس آن در بازارها تا لحظه نگارش اين گزارش (شنبه ساعت 17) رخ نداده است.
كاهش قيمت دلار تداوم مي‌يابد؟
قيمت دلار كمي مانده به ظهر در كانال 27 هزار توماني قرار داشت كه ساعت دو بعدازظهر روز گذشته به كانال 26 هزار توماني وارد و قيمت 26 هزار و 460 تومان را ثبت كرد كه اين قيمت، كف 6 ماهه ارز پيشرو بازار محسوب مي‌شود. البته كه واكنش بازار ارز به خبر بازگشت معافيت‌هاي تحريمي بسيار محافظه‌كارانه بود، چراكه پيش‌تر برخي كارشناسان پيش‌بيني كرده بودند كه با انتشار خبرهايي پيرامون برداشته شدن يك قدم تا توافق نهايي، قيمت دلار نيز در سراشيبي قرار خواهد گرفت و كاهش مي‌يابد. البته تا لحظه نگارش گزارش قيمت در همان كانال 26 هزار توماني قرار داشت اما كارشناسان بر اين باورند كه پس از برجام مي‌بايست ساير مسائل مربوط به مبادلات مالي مانند FATF نيز در داخل به نتيجه‌اي برسد تا بتوان از منافع همكاري و مشاركت اقتصادي با ديگر كشورها بهره برد. نبايد از اين امر غافل شد كه خبر منتشره در بامداد شنبه نيز تا حدي خوش‌بيني نسبت به آينده مذاكرات را بالا برد. تا پيش از اين بسياري از كارشناسان و فعالان اقتصادي معتقد بودند كه صحبت‌هاي مسعود ميركاظمي، رييس سازمان برنامه و بودجه مبني بر تدوين بودجه با فرض تداوم تحريم‌ها نشانه‌اي مبني بر نبود جديت در مذاكرات پيرامون احياي برجام است كه با انتشار خبر بازگشت برخي معافيت‌ها به نظر مي‌رسد دولتمردان نيز به اين موضوع رسيده‌اند كه تا زماني كه تحريم‌ها پا برجا باشد.
بازار سرمايه، همچنان منتظر
روز گذشته و پس از آغاز به كار بازار سرمايه، شاخص بورس افزايشي سه هزار و 260 واحدي داشت كه درنهايت رقم يك ميليون و ۳۰۴ هزار واحدي را به ثبت رساند. البته كه صف‌هاي فروش بيشتر از صف‌هاي خريد بودند كه اين نشان مي‌دهد برخي سهامداران انتظار دارند در آينده تغييرات بيشتري در شاخص بورس رخ دهد. به باور كارشناسان افزايش 0.3درصدي شاخص بورس نشان مي‌دهد كه فعالان اين بازار سرمايه همچنان نسبت به رفع تحريم‌ها مردد هستند، چراكه از آذر ماه كه مذاكرات پيرامون احياي برجام آغاز شده بود تا روز شنبه، خبرهاي ضد و نقيض و بعضا اميدواركننده زيادي از وين مخابره مي‌شد كه تا پيش از روز شنبه، اغلب‌شان براي غلبه بر جو رواني بازارها بود. البته كه براي نتيجه‌گيري درخصوص آينده بازار سرمايه بسيار زود است، زيرا علاوه بر افق اقتصادي پيش روي فعالان، مسائل اقتصادي مانند كسري بودجه نيز بر شاخص‌ها اثرگذار خواهد بود.
برخي فعالان بر اين باورند تا زماني كه «جبران كسري بودجه دولت از طريق بازار سرمايه» به طور كامل كنار گذاشته نشود، نمي‌توان با اخباري مبني بر بازگشت برخي معافيت‌هاي تحريمي، انتظار افزايش يا بهبود در وضعيت بازار سرمايه را داشت.
اثرات بر بازار مسكن در ميان‌مدت نمايان مي‌شود
در بازار طلا نيز مانند بازار ارز، قيمت‌ها افت داشتند به گونه‌اي كه قيمت سكه تمام بهار آزادي با ريزشي به كانال 11 ميليون توماني وارد و در قيمت 11 ميليون و 950 هزار تومان معامله شد. به نظر مي‌رسد رفتارهاي روز گذشته در بازار طلا و ارز نوعي آماده‌باش براي مرحله نهايي مذاكرات باشد و ممكن است نتيجه احياي برجام نيز تا حدودي در هفته جاري مشخص شود.
وضعيت در بازار مسكن متفاوت‌تر از ساير بازارها موازي است، چراكه براي فعاليت در اين بازار نياز به نقدينگي بيشتري است. با وجود اينكه انتظار مي‌رفت با انتشار خبر بازگشت معافيت‌هاي برجامي، برخي فايل‌هاي فروش مجددا مورد بازبيني قرار گرفته و معامله شوند، اما با وجود متوسط قيمت هر مترمربع واحد مسكوني در كانال 33 ميليون تومان كه در دي‌ماه به ثبت رسيد، به نظر نمي‌رسد مقاومت قيمتي در اين بازار شكسته و قيمت به زير 30 ميليون تومان بازگردد. هرچند ممكن است از شتاب قيمت‌ها در بخش اجاره‌بها گرفته شود. اما براي اظهارنظر درخصوص ميزان و نحوه اثرگذاري معافيت‌هاي تحريمي بر اين بازار بسيار زود است. اما انتظار مي‌رود در ميان‌مدت و به شرط بهبود وضعيت ميان مذاكره‌كنندگان، التهاب قيمتي در آن كاهش يابد.