بورس کالا در تنظیم بازارهای گوناگون بسیار تاثیرگذار است و شفافیت خوبی را در خصوص معاملات عرضه می دارد. طبق نظر کارشناسان اقتصادی به هر میزان شفافیت و سلامت اقتصادی افزایش یابد، آرامش و ثبات اقتصادی نیز ایجاد و زمینه جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی افزایش خواهد یافت. «بورس» به صورت عمومی و «بورس کالا» به صورت خاص، از ارکان اساسی در شفاف سازی اقتصادی هستند. این بورس با اهدافی همچون جلوگیری از نوسانات کاذب قیمت محصولات ناشی از ارتباط نامناسب میان عرضه و تقاضا، مدیریت ریسک و کنترل نوسانات آتی قیمت، اجرای یک نظام قیمت گذاری شفاف بر پایه تعادل میان عرضه و تقاضا و نیاز بازار، ایجاد یک سیستم اجرایی و ناظر بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله، پیاده سازی یک سیستم جمع آوری و پردازش و تحلیل اطلاعات و آمار تولید، واردات، صادرات و مصرف در جهت اطلاع رسانی به بازار و تصمیم گیری مطلوب، هماهنگی میان بخش های تولیدی و بازرگانی در زمینه واردات، صادرات و بازار مصرف شکل گرفت و همچنین با تجمیع بورس های فوق الذکر در راستای ورود کالاهای گروه محصولات فرآورده های نفتی و پتروشیمی، در سال۱۳۸۶ شرکت بورس کالای ایران فعالیت خود را آغاز کرد. در این بازار عده کثیری از عرضه‌کنندگان، محصولات و کالاهای خود را به خریداران عرضه می کنند. هرچند از نظر تئوری، طبقه بندی های متعددی برای بورس کالا وجود دارد لیکن با گسترش و توسعه بازارها، عملا چندین نوع، از نظام های اقتصادی بورس کالا، در قالب یک تشکل متمرکز قرار گرفته و می توان اذعان کرد بورس کالا بازاری است سازمان‌یافته که در آن به طور منظم کالاهای معینی از جمله مواد خام و فرآوری نشده همانند فلزات و مواد معدنی (کانی‌ها)، انرژی، محصولات کشاورزی، گندم، پنبه و … با چارچوب خاصی مورد معامله و داد و ستد قرار می‌گیرد.
نقش موثر
در تحقق شعار
همایون دارابی کارشناس بازار سرمایه معتقد است: با توجه به این که امسال در سال تولید، مانع‌زدایی‌ها و پشتیبانی‌ها هستیم، بحث ابزارهای بورس کالا و بورس انرژی در این زمینه می‌تواند بسیار موثر باشد و هیات‌مدیره جدید سازمان بورس نیز به لحاظ سابقه بورس کالایی می‌تواند در تحقق شعار امسال نقش‌آفرین باشند. وی افزود: در کمک به تولید و رفع موانع بنگاه‌ها باید در دو بخش فعالیت کنیم؛ یکی تامین مالی بنگاه‌ها و دیگری سهولت تامین مواد اولیه و فروش محصولات. بنابراین هر دو این موارد در محدوده فعالیت بورس کالا و انرژی قرار می‌گیرند که با توجه به سابقه و اشراف هیات مدیره جدید سازمان بورس به بورس کالا، این موضوع نیز به عنوان یک مزیت در این رابطه مطرح می‌شود. این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: در همین حال شاهد هستیم که فشار و تمایل قابل‌ملاحظه‌ای برای پذیرش و ورود محصولات مختلف به بورس کالا وجود دارد. به عنوان مثال به تازگی سیمان وارد بورس کالا شده و بحث ورود خودرو به این بورس نیز این روزها داغ است. از سوی دیگر تجربیات ریاست جدید سازمان بورس نیز به عنوان قائم مقام بورس کالا در سال‌های گذشته می‌تواند به دولت و وزرای اقتصادی کمک کند تا زمینه ورود کالاهای جدید و در پی آن افزایش شفافیت و فعالیت کالایی در بورس و در نهایت اقتصاد کشور فراهم شود. دارابی با اشاره به اینکه به دلیل سابقه و تجربه هیات‌مدیره جدید بورس در بورس کالا در گسترش فعالیت و صدور مجوزهای توسعه‌ای در ابزارها، میزان و تنوع عرضه‌ها را در سال‌های گذشته شاهد بوده‌ایم، اذعان کرد: موضوع مهم دیگر این است که این روزها جریان رفع مشکلات و بوروکراسی دریافت مجوزها در بازار سرمایه، در حال تجربه شدن است که مجلس هم در این زمینه توجهات زیادی به این موضوع دارد و تیم جدید سازمان بورس نیز به دنبال توسعه این بازار است. بنابراین این اتفاق می‌تواند ظرفیت دیگری در دوران جدید سازمان بورس در بازار سرمایه باشد.
هوای تازه
وی افزود: در مجموع هوای تازه و تفکری تازه در سازمان بورس با تغییر هیات‌مدیره حاکم خواهد شد؛ به‌ویژه اینکه پس از سال‌ها مباحث مربوط به بحث بازارهای کالایی و از میان رفتن قیمت‌گذاری دستوری می‌تواند از حاشیه به متن بازار سرمایه بازگردد و سازمان بورس و بازار سرمایه را از سیطره سهام و اوراق بهادار دور کند. این کارشناس بازار سرمایه افزود: امیدواریم مواردی چون معاملات آتی، آپشن و گواهی‌های سپرده و صندوق‌های مربوط به این موارد نیز در دوره جدید سازمان بورس توسعه بیشتری پیدا کنند. کارشناسان امیدوارند با روی کار آمدن مجید عشقی به عنوان یک مقام سابق بورس کالا، این بورس بتواند نقش پررنگ‌تری ایفا کرده، عرضه محصولات در این بازار تنوع یابد.
شایان ذکر است در هفته معاملاتی منتهی به بیست و یکم مهر ماه یک میلیون و ۸۱۷ هزار تن انواع کالا به ارزش ۱۲۲ هزار میلیارد ریال در بازار فیزیکی بورس کالای ایران مورد دادوستد قرار گرفت که نسبت به هفته ما قبل رشد ۱۳ درصدی را در حجم و ارزش معاملات تجربه کرد. در این بین حجم معاملات سیمان، فولاد و سنگ آهن در تالار محصولات صنعتی و معدنی و وکیوم باتوم، قیر و مواد پلیمری در تالار فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی قابل توجه بود. طی هفته اخیر در تالار محصولات صنعتی و معدنی یک میلیون و ۳۲۳ هزار تن انواع کالا به ارزش بیش از ۵۷ هزار میلیارد ریال معامله شد. در این تالار ۹۸۰ هزار و ۵۲۰ تن سیمان، ۱۸۴ هزار و ۸۰۷ تن فولاد، ۱۳۵ هزار تن سنگ آهن، ۱۱ هزار و ۳۲۵ تن مس، ۶ هزار و ۷۲۵ تن آلومینیوم، ۴ هزار و ۵۰ تن روی، ۲ هزار و ۵۰۰ تن آهن اسفنجی، ۲ هزار تن کک، ۱۵ تن کنسانتره فلزات گرانبها و ۲۰ کیلوگرم شمش طلا مورد دادوستد قرار گرفت. شایان ذکر است در هفته معاملاتی مذکور در دو بخش داخلی و صادراتی تالار فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی ۴۸۴ هزار و ۱۳۲ تن انواع کالا به ارزش ۶۲ هزار میلیارد ریال به فروش رسید. در این تالار ۲۱۱ هزار تن وکیوم باتوم، ۱۰۴ هزار تن قیر، ۷۵ هزار و ۳۹۳ تن مواد پلیمری، ۳۳ هزار و ۹۳۵ تن مواد شیمیایی، ۳۳ هزار و ۵۰۰ تن لوب کات، ۲۰ هزار و ۸۰۰ تن گوگرد، ۴ هزار و ۹۸۹ تن روغن پایه، ۵۰۰ تن سلاپس واکس و ۱۰۵ تن عایق رطوبتی معامله شد. تالار محصولات کشاورزی نیز شاهد معامله ۴۰۰ کیلوگرم زعفران رشته ای بود. همچنین ۹ هزار و ۶۱۱ تن کالا هم در بازار فرعی بورس کالای ایران به فروش رسید.