رییس سازمان بورس پس از اتمام جلسه شورای عالی بورس در روز سه‌شنبه هفته گذشته از انتشار صورت‌های مالی تصویب شده سال ۹۹ این سازمان برای مشاهده عموم خبر داده بود. محمدعلی دهقان‌دهنوی با تاکید بر اینکه سازمان بورس الزامی برای این اقدام نداشته است بیان کرده بود: سازمان بورس و اوراق بهادار نیز مانند هر نهاد عمومی دیگری که باید اصل شفافیت را رعایت کند، عملکرد مالی‌اش در عملکرد دید و قضاوت عموم مردم قرار خواهد گرفت و در این ساختار بر میزان شفافیت بازار سرمایه افزوده خواهد شد. این اقدام از سوی فعالان و ناظران بازار سرمایه با استقبال روبه‌رو شد. شاهین چراغی عضو پیشین شورای عالی بورس انتشار صورت‌های مالی سازمان بورس و اوراق بهادار را اقدامی خوب در جهت تقویت شفافیت در بازار سرمایه دانسته و از آن به عنوان یک ریل‌گذاری جدید در بازار سرمایه یاد کرده بود. وی با تاکید بر اینکه با انتشار صورت‌های مالی، جزئیات مربوط به کارمزدها، مصارف آن و میزان سرمایه‌گذاری این کارمزدها در صندوق تثبیت بازار برای همه فعالان بازار سرمایه مشخص خواهد شد، گفته بود: وقتی ما اعتقاد داریم که شفافیت باید در تمام ارکان بازار اتفاق بیفتد، اول باید این شفافیت را از خودمان شروع کنیم. نمی‌توان از شرکت‌های کارگزاری، نهادهای مالی و شرکت‌های تولیدکننده و پذیرفته شده در بورس بالاترین سطح افشا و شفافیت را داشته باشیم، اما صورت‌های مالی سازمان بورس و اوراق بهادار منتشر نشود. در همین ارتباط، عباسعلی حقانی نسب کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» بر همین نکته تاکید کرده و این اقدام سازمان بورس را الگویی مناسب برای شرکت‌ها و برگ برنده سازمان در برابر تخلفاف دانسته بود. بدین ترتیب تنها پس از یک روز از اعلام خبر تصمیم سازمان بورس، صورت‌های مالی این سازمان چهارشنبه شب هفته گذشته منتشر شد.
تقویت جایگاه سازمان بورس
سعید اسلامی‌بیدگلی، عضو شورای عالی بورس در این باره گفت: انتشار صورت‌های مالی سازمان بورس و اوراق بهادار که برای نخستین بار، امسال به انجام رسید، ضمن افزایش ضریب شفافیت در بازار سرمایه، فرآیند نظرات کارشناسی و مشارکت عمومی را در راستای بهبود مدیریت این نهاد عمومی غیردولتی به سامان رسانده و منجر به تقویت جایگاه سازمان بورس خواهد شد. وی افزود: موضوع انتشار صورت‌های مالی سازمان بورس همواره موضوع مهمی بوده و به شخصه به اجرای آن علاقه مند بوده‌ام و طی سال‌های اخیر که در حوزه پژوهشی بازار سرمایه فعالیت داشته‌ام، چندین مقاله در خصوص نتایج مثبت انتشار صورت‌های مالی سازمان بورس منتشر کرده‌ام. اسلامی بیدگلی معتقد است تمامی نهادهای عمومی غیردولتی که به نوعی متصل به دولت و حاکمیت هستند باید صورت‌های مالی خود را منتشر کنند و لازم بود سازمان بورس نیز به عنوان یکی از متولیان اصلی شفافیت در اقتصاد کشور در این حوزه پیش قدم شود. وی تاکید کرد: از روزی که در شورای عالی بورس عضویت داشته‌ام، پیشنهاد انتشار این صورت‌های مالی را مطرح می‌کردم اما امسال با عزم جدی و تصمیم شخص رییس سازمان بورس و همچنین استقبال اعضای شورای عالی بورس، این پیشنهاد مورد تایید قرار گرفت. این عضو شورای عالی بورس در ادامه به نتایج مثبت انتشار عمومی صورت‌های مالی سازمان بورس و اوراق بهادار اشاره کرد و گفت: ارتقای جایگاه سازمان بورس در فرآیند شفافیت بازار سرمایه و افزایش نقش نظارتی سازمان بورس در اقتصاد کشور از جمله نتایج مثبت انتشار صورت‌های مالی سازمان است البته فراموش نکنیم انتشار صورت‌های مالی نهادها و بنگاه‌های مختلف اقتصادی، به نوعی افشای اطلاعات این نهادها بوده و ممکن است سوالاتی را در خصوص این نهادها در اذهان عمومی ایجاد کند اما همزمان باعث می‌شود توجه ده‌ها یا هزاران کارشناس علاقه‌مند به این صورت‌های مالی جلب شود. وی افزود: این افراد با بررسی صورت‌های مالی، نظراتشان را طرح کرده و این نظرات می‌تواند در حوزه سیاستگذاری و در راستای بهبود مدیریت نهادها و بنگاه‌های اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد.
شفاف سازی
اسلامی‌بیدگلی همچنین گفت: نباید فراموش کنیم که عدم‌انتشار صورت‌های مالی نیز سوالاتی را ایجاد می‌کند که بخش عمده‌ای از این سوالات ممکن است پاسخ داده نشوند و باعث شود این سوالات همچنان به صورت ابهام در اذهان فعالان بازار باقی بماند و حاشیه‌های زیادی را برای نهادها و بنگاه‌های اقتصادی ایجاد کند؛ از این‌رو استدلال کلیدی انتشار صورت‌های مالی این است که اگر فعالان بازار سوالاتی در ذهنشان باشد که این سوالات از اساس صحیح نباشد، انتشار صورت‌های مالی، این ابهامات را از خواهد برد. وی با اشاره به ضرورت افزایش شفافیت در تمامی نهادها و بنگاه‌های اقتصادی گفت: اصولا انتشار صورت‌های مالی، نظرات کارشناسی متعددی را در پی خواهد داشت و این نظرات موجب کمک به سیاستگذاران خواهد شد. این موضوع نه‌تنها در نهادهای عمومی، بلکه در شرکت‌های عمومی سهامی عام نیز یک فرصت است و علاقه‌مندان در حوزه‌های پژوهشی و سهامداران شرکت‌ها می‌توانند با بررسی صورت‌های مالی، نظرات خوبی برای بهبود عملکرد بنگاه‌ها ارائه کنند. این عضو شورای عالی بورس گفت: همان‌طور که در مجامع شرکت‌های سهامی عام می‌بینیم، بعضا برخی سهامداران در این جلسات سوالات و موضوعاتی را مطرح می‌کنند که نشان از اشراف و آگاهی بالای آنها دارد. این شرایط اگرچه ممکن است اداره شرکت را به سبب نیاز به پاسخگویی بیشتر مدیران، پیچیده‌تر کند اما در عین حال تجمیع نظرات افراد و کارشناسان مانند این است که یک مشاوره رایگان برای اداره بهتر و کمک بیشتر به بنگاه فراهم شده است که این امر در مورد سازمان بورس نیز صدق می‌کند.
رشد درآمدهای عملیاتی
اگر چه بررسی دقیق صورت‌های مالی سازمان بورس نشان می‌دهد این گزارش عملکرد حاوی نکته شگفت‌انگیزی نبوده است اما دست‌کم اطلاعات مناسبی را از این سازمان به دست می‌دهد. به عنوان مثال، صورت‌های مالی تازه منتشرشده نشان می‌دهد که درآمدهای عملیاتی سازمان بورس از بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ رشد ۲۵۰ درصدی داشته است. (جدول یک) بر این اساس، درآمدهای عملیاتی سازمان در سال ۱۳۹۹، دو هزار میلیارد تومان بوده است که از این میزان هزار و ۲۳۵ میلیارد تومان یعنی بیش از ۶۰ درصد، کارمزد حق نظارت بر معاملات بورس اوراق بهادار و خدمات سهام و امور جانبی است. همچنین ۴۰۰ میلیارد تومان یا ۲۰ درصد درآمدهای عملیاتی به کارمزد حق نظارت بر معاملات فرابورس اختصاص دارد. به عبارت دیگر ۸۰ درصد درآمدهای عملیاتی سازمان به کارمزد حق نظارت بر معاملات بورس و فرابورس اختصاص دارد. به گزارش ایسنا، در این میان ۱۵۰ میلیارد تومان حق نظارت بر معاملات بورس کالا و ۲۰ میلیارد تومان نیز حق نظارت بر معاملات بورس انرژی بوده است. این درحالی است که درآمدهای عملیاتی سازمان بورس در سال ۱۳۹۸، معادل ۵۷۰ میلیارد تومان بوده که این درآمدها در سال ۱۳۹۹ با رشد ۲۵۰ درصدی روبه‌رو شده است. در همین حال بررسی آمار منتشر شده نشان می‌دهد که سازمان بورس طی سال گذشته سپرده‌های خود نزد سیستم بانکی را کاهش داده و از هزار و ۴۸۵ میلیارد تومان در سال ۹۸ به ۶۷۴ میلیارد تومان در سال ۹۹ رسانده است.