با وجود اینکه در هفته دوم مردادماه همه بازارها افت کردند، اما عملکرد بازارها در هفته گذشته حاکی از آن بود که طلا، سکه و دلار به روند صعودی خود بازگشتند، ولی شاخص کل بورس همچنان نزولی ماند. اینها در حالی است که نوسان‌گیران ارزی برای ایجاد التهاب در بازار و کسب سود، اقدامات روانی خود را با سوءاستفاده از اقدامات آمریکا در رابطه با مکانیزم ماشه در برجام آغاز کرده‌اند. از همین رو کارشناسان معتقدند بانک مرکزی برای کنترل این اقدامات روانی و عدم تسری آن به دیگر بازارها هرچه زودتر باید وارد عمل شود، دیدگاهی که آلبرت بغزیان، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه تهران نیز در گفت‌وگو با «شهروند» بر آن تأکید کرد.
بازارها در آخرین روزهای مردادماه
طلا پربازده‌ترین بازار هفته آخر مردادماه بود. براساس داده‌های شبکه اطلاع‌رسانی طلا، سکه و ارز، قیمت هر گرم طلای ١٨ عیار در هفته گذشته ٢٤هزار تومان رشد کرد و معامله‌گران بازار فلزات زردرنگ در آخرین هفته از مردادماه طلا را ٢,٣درصد گران‌تر از هفته گذشته خریدوفروش کردند که این رشد طلا را در صدر جدول بازدهی بازارها در هفته گذشته قرار داد. آخرین نرخ معامله ثبت‌شده طلا در هفته گذشته یک‌میلیون و ٥٢هزار تومان را به‌ازای هر گرم نشان می‌دهد. البته گفتنی است که در بازار سکه و طلا نیز توجه معامله‌گران بیشتر به بازار ارز و حرکات آن در کانال ٢٣هزار تومان دوخته شده است، با این حال برخی کارشناسان معتقدند برگشت طلای جهانی به بالای مرز ٢ هزار دلار می‌تواند منجر به افزایش سرمایه‌گذاری در بازار سکه
و طلا شود.
دلار برای اولین بار از اواسط مردادماه، انتهای هفته گذشته در کانال ٢٣هزار تومانی بسته شد. شاخص بازار ارز روز پنجشنبه با افزایش ٣٠٠ تومانی به رقم ٢٣هزار و ٥٠ تومان رسید. ثبت این رشد، میزان بازدهی هفتگی این ارز را به محدوده ١,٩درصد رساند و بعد از طلا دومین بازار پربازده هفته گذشته بود. البته کارشناسان عمدتا معتقدند که چنین افزایشی در بازار ارز نشان از آن می‌دهد که بازار دیگر خبر گشایش اقتصادی را تا حدی در خود هضم کرده و به دنبال فتح قیمت‌هایی است که در اواسط مردادماه به آنها رسیده بود. سقف قیمت دلار در مردادماه حدود ٢٣هزار و ٦٠٠ تومان بود و آنچه در بازار ارز این روز‌ها دیده می‌شود این است که نوسان‌گیران به دنبال آن هستند تا با جوسازی پیرامون تلاش‌های آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل، مسیر رشد قیمت شاخص ارزی را فعال‌تر کنند.
سکه تمام بهار آزادی دیگر دارایی بود که در هفته گذشته بازدهی مثبت را تجربه کرد؛ سکه روز آخر هفته نوسانات محدودی را در کانال ١٠میلیون و ٨٠٠هزار تومان انجام داد و نسبت به قیمت ١٠میلیون و ٦٠٠هزار تومانی دو هفته پیش حدود ٢درصد افزایش قیمت داشت. این درحالی بود که ربع‌سکه و نیم‌سکه برخلاف سکه تمام بازدهی منفی را به ثبت رساندند. کارشناسان می‌گویند با توجه به بسته‌بودن بازار‌های جهانی در دو روز اول هفته باید منتظر ماند و دید فلز گرانبهای داخلی چگونه هفته خود را شروع می‌کند. به نظر می‌رسد بازار سکه در شروع چشم به متغیرهای اقتصادی در داخل دارد، اگرچه که هفته پیش‌رو متغیرهای غیراقتصادی نیز در کانون نگاه
سرمایه‌گذاران است.
و اما بازار سهام بدترین بازدهی را در میان دیگر بازارها در هفته آخر مردادماه به خود اختصاص داد، شاخص کل بورس تهران هفته گذشته را با ١١درصد افت ارزش به پایان برد، کاهش ارزشی که در تاریخ این بازار بی‌سابقه بود. شاخص کل در هفته منتهی به بیست‌وچهارم مرداد ماه روی سطح یک‌میلیون و ٩٧٥هزار واحدی قرار داشت که در هفته پایانی مرداد ماه ٢١٨هزار واحد افت کرد و روی سطح یک‌میلیون و ٧٥٧هزار واحدی قرار گرفت. براساس داده‌های سازمان بورس و اوراق بهادار شاخص کل بورس در هفته دوم مردادماه ٢,٩درصد افت کرد، اما در هفته گذشته با سرعت بیشتری پایین آمد و افت ١١درصدی را به ثبت رساند. گفتنی است که هفته گذشته ارزش سبد سهام عدالت ۵۳۲هزار تومانی با بیش از ۱۲درصد کاهش به ۱۶میلیون و ۸۲۲هزار تومان رسید و همچنین ارزش هر واحد دارا یکم نیز با بیش از ٨درصد کاهش نسبت به هفته پیش از آن به ۱۸هزار و ۳۱۴ تومان رسید. کارشناسان می‌گویند برای معامله‌گران بازار سهام، نقطه یک‌میلیون و ٦٠٠هزار واحدی به‌عنوان یک حمایت مهم از اهمیت زیادی برخوردار است؛ بازار در صورتی که بتواند بالای این نقطه خود را تثبیت کند، فرصت رشد دوباره را خواهد داشت، در غیر این صورت، ریزش دیگری می‌تواند پیش‌روی بازار سهام باشد.
تأثیر مکانیزم ماشه بر بازارها
ایالات متحده آمریکا در تلاشی که دولتمردان کشورمان و کارشناسان حقوق بین‌الملل آن را بی‌نتیجه می‌دانند، تلاش دارد تا مکانیزم ماشه در برجام را فعال کند و در پی آن به خیال خام خود می‌خواهد تحریم‌های بین‌المللی علیه کشورمان را بازگرداند؛ این موضوع در شرایطی جریان دارد که برخی در داخل تلاش دارند به بهانه اقدام اخیر آمریکا بازارها را ملتهب کنند، این موضوع را با توجه به اتفاقات در حال وقوع در بازار‌های گوناگون، بیش و پیش از هر بازار دیگری می‌توان این روز‌ها در میان نوسان‌گیران بازار ارز دید که تلاش دارند با جوسازی پیرامون تلاش‌های آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل، مسیر رشد قیمت شاخص ارز را
فعال‌تر کنند.
اگرچه که اقدامات آمریکا این توان را دارد که حساسیت بازیگران ارزی را بالا ببرد، اما آنطور که کارشناسان معتقدند بانک مرکزی این توان را دارد که دامنه این حساسیت‌ها را کاهش دهد و دولت اقداماتی را برای خنثی‌کردن آنها و عدم تأثیرپذیری دیگر بازارها از چنین اقدام‌هایی که توسط نوسان‌گیران ارزی دنبال می‌شود، می‌تواند انجام دهد.
در چنین شرایطی با توجه به آنکه دلار باز هم در کانال حساس ٢٣هزار تومانی قرار گرفته است، کارشناسان توصیه می‌کنند که بازارساز هرچه زودتر با قدرتی بیشتر از قبل در مقابل نوسان‌گیران دلار قرار گیرد. همچنین برخی کارشناسان می‌گویند اگر بازارساز توان عقب بردن دلار به کانال پایین‌تر و حملات سفته‌بازان را ندارد، می‌تواند با کوتاه‌کردن برد نوسان در کانال ٢٣ هزارتومان، مانع از ورود تقاضای احتیاطی جدید به بازار شود. آنها می‌گویند این موضوعی است که در تأثیرپذیری دیگر بازارها از بازار ارز بسیار قابل توجه است و اگر نقش‌آفرینی هرچه زودتر بازارساز را شاهد نباشیم، احتمال تسری جو روانی منفی برخی برای بهره‌برداری از وضع موجود در سیاست خارجی وجود دارد و باید در برابر این موضوع ایستاد.
نقش‌آفرینی ویژه دولت و بانک مرکزی
آلبرت بغزیان، اقتصاددان و عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه تهران درباره آخرین وضع بازارها و احتمال تأثیر جو روانی اقدامات آمریکا از مکانیزم ماشه به «شهروند» می‌گوید: «بازارها در حال حاضر از یک ثبات تقریبی و نسبی برخوردار هستند و تأثیر انرژی که شرایط کشور و به‌خصوص در حوزه اقتصادی در افت‌وخیز بازارها طی هفته‌های گذشته داشته‌اند، تقریبا به انتها رسیده است. حال اگر تأثیر روانی از ناحیه اقدامات اخیر آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها بر بازارها را بخواهیم متصور باشیم، پیش از هر بازاری این بازار ارز خواهد بود که متأثر خواهد شد. موضوعی که به نظر از ناحیه نوسان‌گیران بازار ارز دنبال می‌شود و بازارساز باید برای مهار این سوءاستفاده نوسان‌گیران و کنترل دامنه تأثیرگذاری اقدامات آنها بر دیگر بازارها وارد عمل شود.
او با اشاره به اینکه در چنین شرایطی بانک مرکزی و دولت باید از اقدامات تنش‌آفرین در بازارها دوری کنند، می‌افزاید: «بارها دیده شده که بازارها به سبب اقدامات نسنجیده دولت یا بانک مرکزی دچار تنش شده‌اند که درحال حاضر باید از اقداماتی که چنین نتایجی بر بازارها داشته باشند، دوری شود تا بهانه‌ای برای ایجاد بی‌ثباتی
ایجاد نشود.» این اقتصاددان می‌افزاید: «بازار سرمایه این امکان را دارد که در کنار کنترل بازار ارز توسط بازارساز وضع روانی نقدینگی را کنترل کند و افت این بازار که در هفته گذشته شاهدش بودیم، تأثیری بر این توان بازار سرمایه ندارد، به شرط آنکه دولت از ابزار‌های خود بهره‌برداری به موقع را داشته باشد.»
آنطور که به نظر می‌رسد اقدامات و خواست آمریکا در ثبات‌زدایی از اقتصاد ایران تمامی ندارد، اما آنطور که کارشناسان حقوق بین‌الملل می‌گویند راه‌اندازی مکانیزم ماشه از سوی این کشور تنها یک بازی روانی است که اگر اقدامات بی‌ثبات‌کننده داخلی برای بازارها رخ ندهد، توان آن که بی‌ثباتی را دامن‌گیر بازارها کند، ندارد مگر آنکه به گفته کارشناسان اقتصادی دولت نتواند دامنه اقدامات نوسان‌گیران بازار ارز را کنترل و از انجام اقدامات مثبت برای بازار بورس دریغ کند که شرایط دیگری رخ خواهد داد.