موج جدید افزایش قیمت‌ها که از حدود یک هفته پیش آغاز شده بود، شتاب بیشتری گرفته است. دلار که این هفته را با قیمت ۱۵ هزار و ۸۰۰ تومان آغاز کرده بود، ظرف دو روز گذشته توانست رشد قیمتی بیش از شش درصدی را تجربه کند و به ۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان برسد. رشد خیره‌کننده قیمت‌ها در بازار ارز در حالی اتفاق می‌افتد که این روزها گرایشات سرمایه‌گذاری مردم به نفع بازار سرمایه تغییر کرده است. به باور برخی کارشناسان، هدایت منابع مالی به سمت بازار سرمایه با دو هدف انجام می‌شود. نخست آنکه سیاستگذار به طور غیرمستقیم بازار ارز را کنترل کند و از نوسانات قیمتی آن بکاهد. دوم آنکه دولت بتواند منابع مالی جدیدی برای جبران کسری بودجه برای خودش دست و پا کند. با این حال نمودار تغییرات قیمتی دلار حاکی از آن است که معامله‌گران بازار ارز در حال قدرت‌نمایی هستند و به فتح سقف‌های تاریخی جدید قیمتی چشم دوخته‌اند.
سیاستگذار از ابتدای سال جاری رویه سیاستگذاری‌اش را تغییر داد و به طور عمده بر جذب نقدینگی در بازار سرمایه متمرکز شد. فتح قله تاریخی یک میلیونی در بازار سهام نشان می‌دهد که سیاستگذار به تامین مالی از این بازار امیدوار است. اما ثبت رکوردهای تاریخی در بازار سرمایه با نگرانی‌های عمده‌ای در میان کارشناسان همراه بوده است. به باور آنان رشد حباب‌گونه بازار سرمایه و اصلاح بزرگ قیمتی پس از آن، می‌تواند سهامداران خرد این بازار را دچار زیان کند. از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که نقدینگی‌های جذب شده در بازار سرمایه به زودی از این بازار خارج شوند که در این شرایط باید نگران شکل‌گیری نوسانات جدید قیمتی در بازارهای موازی همچون بازار ارز و سکه باشیم.
به نظر می‌رسد افزایش قیمت‌ها در بازار ارز ریشه در سیاستگذاری بانک مرکزی داشته باشد. در حالی که سیاستگذار پولی با عرضه دلار در بازار مانع از افزایش قیمت‌ها می‌شد، این روزها بازار را رها کرده و کنترل مستقیمی بر عرضه و تقاضای این بازار ندارد. از همین رو است که در نبود تقاضای واقعی برای دلار، شاهد اوج گرفتن قیمت این ارز خارجی هستیم. به گفته فعالان این بازار، سیاستگذاری اخیر دولت که به ایجاد حباب در بازار بورس دامن زده، سرانجام خود را در بازار ارز نشان خواهد داد و بنابراین باید منتظر رشد بیشتر قیمت دلار در روزهای پیش‌رو باشیم.
اما می‌توان دلایل دیگری هم برای رشد قیمت ارز عنوان کرد. در حالی که پیش از این تغییرات قیمت دلار به تغییرات قیمت سکه دامن می‌زد، اما این روزها جهت بازار تغییر کرده، به طوری که دلار از نوسانات قیمتی در بازار طلا و سکه حمایت می‌کند و تمایل به افزایش قیمت نشان می‌دهد. در روزهای گذشته که آرامش نسبی بر بازار ارز حکمفرما بود و تغییر قیمتی آنچنانی را در این بازار شاهد نبودیم، اما سکه به رشد شتابان خود ادامه می‌داد. به این ترتیب سکه پیش از دلار توانست سقف‌های قیمتی تازه‌ای را ثبت کند.
به نظر می‌رسد در صورتی که سیاستگذار پولی از حضور در بازار ارز امتناع ورزد و عرضه جدیدی انجام ندهد، دلار به روند قیمتی خود ادامه می‌دهد. ضمن آنکه رشد نگران‌کننده و تاریخی شاخص بازار سهام نیز مزید بر علت شده و بر نگرانی‌ها در خصوص هدایت یک باره نقدینگی به سمت بازار ارز افزوده است.
بانک مرکزی بازار ارز را رها کرده است
در همین حال حمیدرضا کاهدی، کارشناس بازار ارز گفت: با توجه به آنکه تقاضای چندانی برای دلار شکل نگرفته، روند افزایشی قیمت‌ها در بازار ارز نگران‌کننده است.
این کارشناس ارز اظهار کرد: بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا و تحریم‌هایی که از قبل وجود داشت تقاضا برای ارز را تا میزان زیادی کاهش داده بود، افزایش قیمت دلار دلیل روشن و مشخصی ندارد.
به گفته کاهدی، همان‌طور که فعالان بازار خودرو توانستند به یک باره و بی‌دلیل قیمت خودرو را افزایش دهند، اکنون هم فعالان بازار ارز قیمت‌ها را به سمت بالا هدایت می‌کنند.
این کارشناس ارزی ادامه داد: چون تقاضایی برای ارز وجود ندارد. فعالان بازار در تلاش هستند با سفته‌بازی و نوسان‌گیری قیمت‌ها را در این بازار افزایش دهند.
کاهدی اظهار کرد: بانک مرکزی به میزان کافی ارز در اختیار دارد که بتواند در بازار عرضه کند.
به گفته وی، ورودی ارز به کشور آنقدری هست که بانک مرکزی مشکلی در تزریق ارز نداشته باشد و اجازه ندهد که دلار تا این میزان افزایش قیمت را تجربه کند.
کاهدی تصریح کرد: بانک مرکزی در چند سال گذشته که کشور با بحران ارزی دست به گریبان بود، روزانه ۱۵ میلیون دلار به بازار تزریق می‌کرد اما باز هم قادر به کنترل رشد قیمت‌ها نبودند.
وی ادامه داد: اما در شرایط کنونی بانک مرکزی حتی با تزریق چیزی در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار دلار در روز می‌تواند به کل تقاضای بازار پاسخ دهد و آن را پوشش دهد.
این کارشناس ارزی معتقد است آنچه اتفاق می‌افتد در خود بازار است و نیروهای خارج بازار آن را هدایت نمی‌کنند.
وی افزود: یکی از دلایل این اتفاق می‌تواند جذابیت‌هایی باشد که بازار سرمایه برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است.
کاهدی گفت: از طرفی شاهد این هستیم که مردم به دلیل مشکلات اقتصادی یا به دلیل هدایت آن به سمت بازار سرمایه، به فروش طلا و سکه‌های خود در بازار روی آورده‌اند. اما با وجود عرضه‌های شکل گرفته کماکان شاهد بالا بودن تقاضا برای طلا و سکه در بازار هستیم.
وی ادامه داد: بنابراین سکه را نیز می‌توان عاملی موثر در افزایش قیمت ارز قلمداد کرد. از آنجا که سکه در بورس هم عرضه می‌شود، نرخ سکه در بورس بسیار بالاتر از سطح قیمت سکه در بازار است.
به گفته این کارشناس ارزی، در این شرایط بازار در جهت عکس عمل کرده و گرانی سکه موجب شده دلار نیز افزایشی شود.
وی ادامه داد: سکه حدود یک هفته پیش توانست سقف قبلی خود را بشکند و سقف قیمتی جدیدی را ثبت کند، اما دلار با گذشت یک هفته توانست این سقف قیمتی را بشکند و بالاتر از ۱۶ هزار و ۷۰۰ تومان قرار گرفت.
کاهدی اضافه کرد: رشدی که در بورس و سکه‌ای که در صندوق‌های بورسی اتفاق می‌افتد، آن هم در شرایطی که تغییری در قیمت طلای جهانی و قیمت دلار ایجاد نشده بود را هم می‌توان عاملی در افزایش قیمت دلار دانست.
وی افزود: حباب قیمتی شکل گرفته در بازار سکه، موجب شده که جهت اثرگذاری‌ها تغییر کند و دلار تحت تاثیر افزایش قیمت سکه گران شود.
به گفته این کارشناس ارزی، این برای نخستین‌بار است که چنین اتفاقی می‌افتد و دلار و سکه در جهت عکس حرکت می‌کنند و رشد قیمتی یکدیگر را پوشش می‌دهند.
وی ادامه داد: رشد قیمتی دلار در تلاش است حباب بورس را نیز پوشش دهد. از آنجا که رشد برخی سهم‌های بورسی از حیث تورمی یا ارزش جایگزینی شرکت‌ها توجیهی ندارد، رشد دلار این میزان رشد حباب‌گونه را توجیه می‌کند.
کاهدی تصریح کرد: به نظر می‌رسد نهاد خاصی در بازار دخالت نمی‌کند و این خود بازار است که سقف‌های تاریخی را می‌شکند.
وی ادامه داد: اما باید بدانیم که بانک مرکزی بازار را رها کرده است. سیاستگذار پولی قرار بود طی هفته‌های گذشته دست به تزریق ارز در بازار بزند، اما جذابیت بالای بورس باعث شد سیاستگذار بازار ارز را رها کند و بر بازار سرمایه متمرکز شود.
به گفته کاهدی، همه این عوامل در کنار نبود تقاضای واقعی برای دلار، رشد بی‌دلیلی را در این بازار شکل داده است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا دولت با رها کردن بازار ارز به دنبال افزایش جذابیت بازار سرمایه است، گفت: نمی‌توانم به صراحت این موضوع را اعلام کنم اما دلیل اصلی رشد بازار بورس، دولت و بانک مرکزی است.
کاهدی تصریح کرد: اگر سری به صورت‌های مالی شرکت‌ها بزنید متوجه می‌شوید که رشد ارزش آنها در بازار سرمایه توجیه اقتصادی ندارد.
وی افزود: دولت با فروش سهام شرکت‌های دولتی در بازار سرمایه که به طور عمده در ردیف شرکت‌های خوب و ارزنده قرار می‌گیرند در تلاش است بازار سرمایه را به سمت افزایشی ببرد. اما باز هم توجیه قیمت‌های آنها در بازار سرمایه سخت است.
کاهدی اضافه کرد: بنابراین این دلار است که تلاش می‌کند کاستی‌ای که در بحث محاصره ارزش‌های جایگزینی سهم‌ها شکل گرفته را جبران کند که تحت حمایت مستقیم بانک مرکزی از بازار سرمایه اتفاق افتاده است.