- توضیحات
ماجرای بازداشت روح‌الله زم برای اپوزیسیون خارج‌نشین، به گره پیچیده‌ای تبدیل شده است.
باگذشت نزدیک به یک هفته از بازداشت روح‌الله زم، سرشبکه‌ی آمدنیوز، نحوه‌ی بازداشت او برای اپوزیسیون خارج‌نشین، به گره پیچیده‌ای تبدیل شده است. رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور در روزهای گذشته روایت‌های مختلفی را به نقل از نزدیکان و همکاران زم درباره‌ی چگونگی بازداشت او منتشر کرده‌اند. اکنون چهره‌های نزدیک به زم و افراد دخیل در کانال خبری آمدنیوز در دو گروه مقابل یکدیگر قرار گرفته و هر کدام مدعی است طرف مقابل مقدمات بازداشت زم را فراهم کرده است. «مازیار»، «شیرین نجفی» و «وفا نیکفر» از جمله کسانی هستند که این روزها بیش از همه در رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور نمایان شده‌اند و علیه یکدیگر سخن گفته‌اند.همزمان با اعلام خبر بازداشت روح‌الله زم، سپاه پاسداران با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «سازمان اطلاعات سپاه توانست در این عملیات حرفهای، هوشمندانه و چند وجهی... روح‌الله زم... را به داخل کشور هدایت و بازداشت کند.»
روزنامه فرانسوی فیگارو بعد از بازداشت زم، در گزارشی نوشت، وزارت کشور فرانسه تایید کرده زم به عراق سفر کرده بود. این روزنامه به نقل از منابعی می‌نویسد که او فریب یک مامور زن را خورد که او را قانع کرد می‌تواند با آیت‌الله سیستانی، روحانی برجسته شیعه دیدار کند و برای همین به نجف سفر کرده است. فیگارو در این گزارش تلویحا اشاره می‌کند که اطلاعات فرانسه از برنامه ایران برای بازداشت زم با خبر بوده است. با این حال وزارت امور خارجه فرانسه در بیانیه‌ای بارداشت زم را محکوم کرد و نوشت که اطلاعاتی از بازداشت این پناهنده کشور فرانسه در دست ندارد.در این میان، مهسا رازانی همسر روح‌الله زم، به بی‌بی‌سی گفت: به پلیس فرانسه مراجعه کرده و از آدم‌ربایی همسر خود در عراق شکایت کرده است. او همچنین گفته است که «زم پناهنده فرانسه است و شهروند این کشور نیست».«مازیار»، یکی از چهره‌هایی است که این روزها نامش به‌واسطه‌ی بازداشت زم مطرح شده است. او خود را مدیر فنی آمدنیوز و یکی از ادمین‌های این کانال معرفی کرده است. «وفا نیکفر» نیز به عنوان اسپانسر مالی آمدنیوز در گفت‌و‌گو با رسانه‌های خارجی درباره بازداشت زم در عراق روایت‌های مختلفی را مطرح کرده است. اما چهره کلیدی‌تر این روایات «شیرین نجفی» است. به گفته‌ی همسر روح‌الله زم، نیکفر و مازیار، در زمان دستگیری زم شیرین نجفی در عراق بوده است. همسر زم و وفا نیکفر می‌گویند «شیرین نجفی امین روح‌الله بوده است و به وی اطمینان دارند.» در مقابل آنها مازیار در گفت‌و‌گو با بی‌بی‌سی مدعی می‌شود که «مهسا رازانی همسر زم در شرایط روحی مناسبی نیست و حرفهای او سندیتی ندارد.» مازیار با اصرار تاکید دارد که مقدمات دستگیری زم را شیرین نجفی فراهم کرده است. او شیرین نجفی را نفوذی معرفی می‌کند.
روایت‌های همسر روح‌الله زم
مهسا رازانی، همسر روح‌الله زم در تماس تلفنی که با شبکه بی‌بی‌سی فارسی داشت به بیان جزئیات دستگیری همسر خود پرداخت. او در ابتدای صحبت تاکید کرد که فرد سیاسی نیست و هرگز نیز مصاحبه‌ای انجام نداده است و برخلاف دیگر چهره‌های این پرونده در روزهای اخیر تماس وی با بی‌بی‌سی فارسی نیز تصویری نبود. رازانی می‌گوید که هرگز در کارهای زم درباره کانال آمدنیوز تجسسی نمی‌کرده و زمانی که از او پرسیده چرا به عراق سفر می‌کند با توضیح اینکه «این سفر کاری است» حرف را ادامه نداده است. رازانی می‌گوید که زم برای نخستین‌بار بود که به عراق می‌رفته و او نیز از این مسئله واهمه داشته است. برای همین از زم خواسته تا او را مرتب در جریان حال خود بگذارد. عکسی که زم در فرودگاه برای همسرش فرستاده این روزها در فضای مجازی دست به دست می‌چرخد. رازانی می‌گوید که «روح‌الله زم جمعه ۱۹ مهر از پاریس به عمان رفت و ساعاتی بعد با همان پرواز به بغداد رفت». او روایت می‌کند: «آخرین‌بار روح‌الله را پنج‌شنبه ۱۸ مهر در پاریس دیدم. فردای آن روز از پاریس عازم بغداد شد. از پاریس به عمان و از عمان به بغداد رفت. در این فاصله برای من عکس ارسال کرد. چرا که من نگران بودم... در بغداد دیگر خبری از او نشد. ۲۴ ساعت وضع به همین شکل بود که هر چقدر من پیام می‌دادم و پیگیری می‌کردم پاسخی نمی‌داد. ۲۴ ساعت بعد با من تماس گرفت و با لحن غیرعادی حرف زد و گفت که باید زود قطع کند... شنبه شب آخرین بار با او صحبت کردم و تا دوشنبه یک روز و نیم بود که از او بی‌خبر بودم. دوشنبه خبر دستگیری را از زیرنویس اخبار ایران متوجه شدم. باور نمی‌کردم... اینجا یک آدم‌ربایی صورت گرفته است.» مجری بی‌بی‌سی درباره‌ی شیرین نجفی می‌پرسد و رازانی تایید می‌کند و می‌گوید: «خانم نجفی دستگیر نشده‌اند... حرف و سخن زیاد است. من و آقای زم به این فرد اعتماد کامل داریم. به هیچ عنوان زیر بار این حرف نمی‌رویم که خانم نجفی در این دستگیری نقشی ایفا کرده است... من با خانم نجفی در تماسم و به ایشان اعتماد کامل دارم و این مسئله به خانم نجفی ارتباطی ندارد.» رازانی در این گفت‌و‌گو نیز تاکید کرد که تماسی با خانواده زم در ایران نداشته و ندارد.
ضلع اول
وفا نیکفر حامی مالی آمدنیوز نیز در روزهای اخیر گفت‌و‌گوهایی را با رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور انجام داده و در طی این گفت‌و‌گوها بارها عنوان می‌کند که «دوست نزدیک»، «همکار» و «رفیق صمیمی» روح‌الله زم است و حتی در بخشی از مصاحبه با تلویزیون ایران اینترنشنال می‌گوید که زم او را به پلیس فرانسه برادر خود خطاب کرده است.نیکفر که ساکن ملبورن است و در صحبت‌های خود تاکید می‌کند که قرار بوده در آینده‌ای نزدیک روح‌الله زم و خانواده‌اش به او و تیم رسانه‌ای‌اش در استرالیا بپیوندند، در گفت‌و‌گو با کانال تلویزیونی ایران اینترنشنال رابطه خود با زم را اینگونه توصیف می‌کند: «من با روح‌الله زم دوست صمیمی هستم و اسپانسر مالی آمدنیوز هم هستم. به من نگفت تصمیم سفر به عراق دارد و اگر می‌دانستم حتما مانند دفعات قبل او را از سفر به عراق منصرف می‌کردم... با من صحبت کرده بود که از طرف دفتر سیستانی با او تماس گرفته‌اند اما دقیق توضیح نمی‌داد و تنها از ابراز تمایل سیستانی برای دیدار با او، هم به عنوان اینکه توصیه‌ای درباره اینکه زم در مسائل دینی ورود نکند و هم از این حیث که پدر زم روحانی بود، می‌کرد.»نیکفر همچنین در این گفت‌و‌گو و مصاحبه‌های دیگری که در این رابطه داشته است از «شیرین نجفی» دفاع می‌کند و ضمن اینکه می‌گوید «روزانه دو تا سه ساعت با زم گفت‌و‌گو داشته است» تاکید دارد که «خانم نجفی امین روح‌الله و همسرش بود و ممکن نیست در این دستگیری با ایران همکاری کرده باشد». زمانی که مجری بی‌بی‌سی از او پرسید که شایعات در مورد خانم نجفی را چقدر واقعی می‌دانید، گفت: «آمد نیوز آنقدر بزرگ نبود که مردم تصور می‌کنند، خود روح‌الله زم در راس بود و در کنارش شیرین نجفی که به حق همسر ایشان درست گفته‌اند که امین روح‌الله بود، حضور داشت. معمولا روح‌الله اخباری را که نمی‌خواست منتشر کند با ما میان می‌گذاشت. زم از عراق وحشت داشت به خصوص در زمان اربعین که خطرناک‌تر بود اما می‌گفت سیستانی با هر کسی ملاقات نمی‌کند و برایم مهم است با او ملاقات کنم و نفوذی در عراق داشته باشم.»
ایستگاه دروغ
نیکفر درباره وضعیت زم در زمان و پس از نمایش مستند «ایستگاه پایانی دروغ» گفت: «زم ابتدا فریب دستگاه‌های اطلاعاتی را خورده بود. در زمان نمایش مستند ما با هم بودیم. روح‌الله را متقاعد کردم که در برنامه‌ای برویم و بگوییم ما فریب خوردیم. البته روح‌الله وسط کار متوجه شده بود که علیرضا نیروی سپاه است که دارد او را هدایت می‌کند. روح‌الله این اواخر وحشت داشت که با کسی تلفنی صحبت کند. یا با شیرین نجفی که امین روح‌الله و ما بود صحبت می‌کرد یا به هر طریقی از تماس تصویری فراری بود. خیلی کم دیگر در جاهای شلوغ می‌رفت. پس از مستند ایستگاه پایانی دروغ فصل تازه‌ای در زندگی آمدنیوز و نیروهای آن به وجود آمد.»نیکفر همچنین می‌گوید که «دلیل اینکه زم نتوانسته بود بعد از ۷ سال پناهندگی در فرانسه شهروند این کشور شود، مشکل او در یادگیری زبان فرانسه بوده» و اصرار دارد که اطلاعات فرانسه از این موضوع مطلع بوده و در قبال این مسئله سکوت کرده است.
ضلع دوم
«مازیار» ضلع دیگری از این ماجرا است. او در تماس تلفنی با بی‌بی‌سی فارسی روایت خود را می‌گوید و در میانه گفت‌و‌گو به مجری بی‌بی‌سی می‌گوید که هرگز بی‌بی‌سی را قبول نداشته و امروز تنها به خاطر وضعیت روح‌الله حاضر به این صحبت شده است.مازیار اما روایت خود را از یک روز قبل و بعد دستگیری زم دارد و اینگونه روایت می‌کند: «خانم شیرین نجفی، سه روز من و همسر روح‌الله را بازی داده بود که کنار زم است و نگرانی‌ای در این باره نیست و فقط مسئله نبود اینترنت است که روح‌الله نمی‌تواند با ما تماس بگیرد. من شک کردم چرا که علی جوانمردی مرتب از داخل عراق لایو می‌گذاشت اما شیرین می‌گفت عراق مشکل اینترنت دارد.»زمانی که مجری بی‌بی‌سی به مازیار گفت که «همسر زم این ادعا را قبول ندارد و نجفی را به عنوان دوست و امین روح‌الله تایید می‌کند»، پاسخ داد: «در مورد حرفهای خانم زم نمی‌توانم اظهارنظر کنم. نمی‌دانم در چه شرایط روحی هستند که اینگونه صحبت می‌کنند. من به پلیس فرانسه هم گفتم تمام این ماجرا بازی شیرین نجفی بوده که روح‌الله را به عراق کشید. این ادمین نفوذی بوده است.»مازیار درباره اینکه چگونه نجفی روح‌الله زم را راضی به سفر به عراق کرده اینگونه روایت می‌کند: «قبل از سفر روح‌الله کنار او بودم که شیرین نجفی تماس تصویری گرفت و گفت که در عراق است و برای آمدنیوز بودجه گرفته است و عکس پول‌هایی که چیده شده بود را برای آقای زم فرستاد و گفت چون با پاسپورت جعلی به عراق آمده نمی‌تواند این پول‌ها را به فرانسه انتقال دهد»، وی همچنین مدعی شد که نجفی در این تماس با زم گفته است: «باید برای انتقال این پول و عقد قرارداد و ملاقات سیستانی به عراق بیایی». مازیار همچنین می‌گوید که به عنوان مدیر ثبت شده آمدنیوز درباره این مسئله روح‌الله زم به پلیس فرانسه شکایت کرده است و تاکید می‌کند که «هیچ‌کس به جز من و همسرم و روح‌الله و همسرش از سفر او به عراق اطلاع نداشته است».
ضلع سوم
شیرین نجفی شاید کلیدی‌ترین شخصیت این ماجرا است. او که به گفته تلویزیون بی‌بی‌سی حاضر به مصاحبه با این تلویزیون نشده و تماس‌های مکرر آنها را بی‌پاسخ گذاشته است، دو روز پس از بازداشت زم به تعبیر مازیار، مدیر فنی آمدنیوز اطلاع داد که از عراق فرار کرده و در اتریش است.نجفی در گفت‌و‌گو با تلویزیون ایران اینترنشنال تمامی ادعاهای مازیار را رد کرد و گفت که هرگز بازداشت نشده است. شیرین نجفی در این گفت‌و‌گو و مصاحبه‌های دیگری با کانال ایران اینترنشنال موضوع نمایش ۱۵ میلیون یورو را به زم رد کرد و گفت که «از اساس بلیت سفر زم را کسانی که در عراق از او دعوت کرده بودند تهیه و برایش ارسال کردند و من بلیت را مشاهده و تاریخ را چک کردم و روز دستگیری او نیز سه ساعت در سفارت منتظر او بودم.»
ایستگاه پایانی زم
زم دربازداشت است و نمی‌تواند هیچ‌کدام از این ادعاها را تایید یا رد کند. علی جوانمردی تحلیل‌گر ایران اینترنشنال مطلبی را به اشتراک گذاشته و نوشته پدر زم که روحانی در داخل ایران است در دستگیری او نقش داشته است. پدری که در ساعات اولیه بازداشت او گفته بود با او قهر است و دنیا دار مکافات است. در مستند ایستگاه پایانی دروغ ویدئویی از تماس تصویری زم با پدرش پخش شد که پدر از او می‌خواهد دست از این کارها بردارد. روح‌الله می‌خندد و می‌گوید من رئیس بعدی صداوسیما هستم. حالا اما او در بازداشت است و قرار است از اعترافاتش منابع خبری‌اش در ایران شناسایی و دستگیر شوند و شاید نیز بعد از پایان کار دستگاه‌های اطلاعاتی، مستند جدیدی از او در صداوسیما پخش شود. سازمانی که در رویای ریاستش بود.
سیما پروانه‌گهر، سازندگی