پس‌لرزه‌های شکار «عقاب»
- توضیحات
کمتر از ۲۴ ساعت پس از سرنگونی پهپاد آمریکایی، دونالد ترامپ، گفته است خواهان جنگ با ایران نیست و برای گفتوگو هیچ شرطی ندارد. پیش‌تر نیز ترامپ و وزیرخارجه‌اش مایک پمپئو مجددا از مذاکره بدون پیش‌شرط با ایران سخن گفته بودند. این ادعا درحالی است که آمریکا خواستار برگزاری نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد پشت درهای بسته درخصوص ایران شده است. سخنگوی وزارت‌خارجه ایران نیز در واکنش به این اظهارات گفت فارغ از هر تصمیمی که آمریکا بگیرد، اجازه تجاوز به حریم جمهوری اسلامی را نمی‌دهیم.
ترامپ در مصاحبه با شبکه خبری ان‌بی‌سی گفت هیچ شرطی برای گفتوگو با ایران ندارد. او مدعی شد: خواهان جنگ با ایران نیستم اما اگر درگیری با ایران پیش آید، این کشور «ویران خواهد شد.» تمایل به مذاکره از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا درحالی مطرح می‌شود که مقامات ارشد ایران تاکید کرده‌اند که ایران با آمریکا مذاکره نخواهد کرد. رئیس‌جمهوری آمریکا در مصاحبه خود بار دیگر از تصمیم خود برای لغو حمله به اهدافی در ایران در واکنش به سرنگونی پهپاد آمریکایی گفت و تاکید کرد دلیل این کارش از دست رفتن جان تعداد زیادی در چنین حمله‌ای بوده است. ترامپ روز جمعه در چندین توییت گفت که در نظر داشت به سه هدف در ایران حمله کند، اما پس از آنکه به او گفتند چنین حمله‌ای به مرگ ۱۵۰ نفر منجر خواهد شد، تصمیم گرفت این حمله را لغو کند.
ایران روز پنج‌شنبه، پهپاد پیشرفته جاسوسی آمریکا را در نزدیکی تنگه هرمز سرنگون کرد. با وجود اینکه ایران تاکید دارد این پهپاد وارد حریم هوایی کشور شده است، اما آمریکا مدعی است که هواپیمای آنها درحریم بین‌المللی هدف داشته است. در این چارچوب آمریکا خواهان تشکیل نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد شده و قرار است روز دوشنبه مساله سرنگونی پهپاد این کشور در نشست این شورا پشت درهای بسته مطرح شود.
هیات آمریکایی در سازمان ملل متحد در اطلاعیه‌ای خطاب به همتایان خود نوشته است: «ما شورا را در جریان آخرین تحولات درخصوص ایران قرار داده و اطلاعات بیشتری درخصوص تحقیقات خود درباره حملات اخیر به نفتکش‌ها را در اختیار آنها قرار خواهیم داد.»
دولت آمریکا از پنج‌شنبه هفته گذشته (۲۳ خرداد/ ۱۳ ژوئن) با ارائه شواهد مخدوشی ایران را به دست داشتن در ماجرای انفجار دو نفتکش در دریای عمان متهم کرد. وزارت دفاع آمریکا همچنین فیلمی منتشر کرده که مدعی است یک قایق ایرانی را درحال تلاش برای زدودن مین از بدنه یکی از نفتکش‌های سانحه‌دیده نشان می‌دهد.
ادله دولت آمریکا در دنیا با تردیدهای جدی مواجه شده و غیر از انگلیس از سوی سایر کشورها حمایت نشده است. رئیس یکی از نفتکش‌های آسیب‌دیده جمعه هفته گذشته فیلم منتشر شده از سوی پنتاگون را زیر سوال برد و گفت که بر خلاف ادعای دولتایالات‌متحده، این نفتکش توسط یک شیء پرنده هدف قرار گرفته است. او با توجه به اینکه منطقه آسیب‌دیده نفتکش از سطح آب بالاتر بوده، ادعاها درباره هدف قرار گرفتن کشتی توسط اژدر را هم رد کرد.
در همین خصوص، رئیس‌جمهور آمریکا گفت‌وگوی تلفنی‌ای با ولیعهد عربستان درباره آنچه که «رفتارهای تنش‌آمیز ایران» خوانده شد، داشته است. به گزارش «ایسنا» به نقل از رویترز، دونالد ترامپ، روز جمعه در گفت‌وگویی تلفنی با محمدبن سلمان، ولیعهدعربستان با اشاره به تنش‌های ایران، درباره ثبات منطقه و بازار نفت به بحث و گفتوگو پرداخته است. هوگان گیدلی، سخنگویکاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد: این دو رهبر بر سر نقش اساسی عربستان سعودی درحفظ ثبات منطقه و بازار نفت گفتوگو کردند. آنها همچنین بر سر تهدیدات حاصل از رفتارهای به ادعای وی تنش‌آمیز ایران نیز به بحث و گفتوگو پرداختند.
تهدید دوباره ترامپ
ازسوی دیگر رئیس‌جمهور آمریکا روز گذشته در اظهاراتی خصمانه مجددا تاکید کرد که تحریم‌های بیشتری علیه ایران وضع خواهد کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از اسکای‌نیوز، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در این اظهارات مدعی شد: این تحریم‌های جدید دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را دشوارتر خواهد کرد. ترامپ که به‌تازگی از بیم تبعات وخیم حمله نظامی به ایران چنین برنامه‌ای را متوقف کرده بود، گفت: اقدام نظامی علیه ایران همچنان در دستور کار قرار دارد.
انتقال پیام آمریکا به ایران ساختگی است
همزمان سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا گفت: ایران باید از طرق دیپلماسی با دیپلماسی ما مواجه شود. به گزارش «ایسنا» مورگان اورتاگوس، در پیامی توییتری مدعی شد: اخباری مبنی بر اینکه ما شب گذشته(جمعه) از طریق عمان پیامی را به ایرانی‌ها دادیم کاملا ساختگی است. او این اخبار را پروپاگاندای مطلق ایرانی خواند و مدعی شد: ایران باید از طریق دیپلماسی با دیپلماسی ما مواجه شود. به گزارش «ایسنا» روز جمعه خبرگزاری رویترز مدعی شد که یک مقام ایرانی به آنها اطلاع داده که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا پیامی از طریق عمان به تهران فرستاده و گفته که آمریکا به‌دنبال جنگ نیست بلکه به‌دنبال مذاکره است.
رویترز بدون نام بردن از منبع ادعایی خود گفته بود که ترامپ در این پیام، ایران را تهدید به حمله کرده است. در پی انتشار این خبر، شبکه الجزیره اعلام کرد که یک منبع از شورای‌عالی امنیت ملی ایران در گفتوگو با این شبکه تاکید کرده است که خبر ارسال پیام ترامپ به تهران از طریق مسقط و هشدار نسبت به حمله قریب‌الوقوع به ایران صحت ندارد. این منبع افزود: خبر ارسال پیام ترامپ به مقامات عالی نظام کذب است و ما آن را به‌طور کامل رد می‌کنیم.
اجازه تجاوز به حریم ایران را نمی‌دهیم
در واکنش به این تحولات، سخنگوی وزارت امورخارجه ایران گفت: فارغ از هر تصمیمی که آمریکا بگیرد، اجازه تجاوز به حریمجمهوری اسلامی را نمی‌دهیم و آماده هستیم که با هرگونه تهدید علیه جمهوری اسلامی ایران مقابله کنیم. سیدعباس موسوی در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم با اشاره به مواضع ترامپ در مورد سرنگون شدن پهپاد آمریکایی توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامیاظهار کرد: تصمیمات ما منوط به تصمیمات آنها نیست و با تجاوز چه با تهدید باشد یا نباشد مقابله خواهیم کرد.
سخنگوی وزارت امورخارجه با اشاره به شرایط اجرایی شدن مرحله دوم تعهدات برجام تصریح کرد: این امر به تعهدات طرف مقابل ما در برجام و تلاش‌های آنها بستگی دارد اما اگر ببینیم این تلاش‌ها مانند حرف‌های گذشته باشد، جمهوری اسلامی قدم دوم خود را محکم برمی‌دارد و اعلام هم کردیم که قدم دوم ما چه‌چیزی است.
او افزود: زمانی که ترامپ از برجام خارج شد، اعضای باقیمانده در برجام، از دولت آمریکا خواهش کردند که در برجام بماند و گفتند که آنها به تعهدات خودشان عمل می‌کنند در صورتی که در طول یک سال گذشته نتوانستند یا نخواستند به تعهدات خود پایبند باشند. موسوی تاکید کرد: در صورتی که آنها در این مدت باقیمانده قدمی محکم و ملموس در جهت اجرای تعهداتی که باید انجام می‌دادند برندارند، اقدام ایران یک اقدام قانونی در چارچوب برجام خواهد بود. مواد 26 و 36 برجام این را در نظر گرفته که اگر یک طرف به تعهدات خود عمل نکند طرف مقابل می‌تواند اقداماتی صورت دهد که ما فعلا تصمیم گرفته‌ایم در قالب برجام عمل کنیم. او یادآور شد: در صورت وعده‌دادن‌های دوباره تصمیم با نظام و شورای‌عالی نظارت بر برجام است.
اینس‌تکس را به زودی اجرایی می‌کنیم
مسوول سیاست خارجه اروپا نیز ایران را به ماندن در برجام دعوت کرد و گفت: تمام تلاش خود را برای نجات برجام به کار می‌گیریم و برای راضی کردن ایران برای بقا در برجام، مکانیزم مالی ایران و اروپا که اجازه تجارت مشروع با ایران را می‌دهد، به زودی با تلاش‌های دیپلماتیک فرانسه، انگلستان و آلمان اجرایی می‌شود. فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی نظرات خود را در مورد کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران و افزایش تنش در خلیج‌فارس و دریای عمان مطرح کرد.
به گزارش اعتدال، موگرینی نوشته است: ما به شدت امیدوار هستیم که ایران بار دیگر به برجام متعهد بماند و از برجام خارج نشود و بتوانیم ایران را در برجام نگه داریم. ما از ایران می‌خواهیم که تمام تعهدات برجامی خود را به‌صورت کامل اجرا کند. معتقدم منفعت جمعی این است که برجام زنده بماند. برجام به آسانی شکل نگرفته است. ما در یک‌سال گذشته روندی سخت و فرسایشی را برای اجرای تعهدات برجامی خود و زنده نگه داشتن برجام طی کرده‌ایم. اکنون هم با توجه به شرایط، حفظ برجام دشوارتر شده است.
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا افزود: «من می‌دانم که ایران اکنون عصبانی است اما باز هم آنها را به خویشتن‌داری و صبر دعوت می‌کنم و از آنها می‌خواهم که از برجام خارج نشوند. ما نگران افزایش تنش در خاورمیانه هستیم. ما نمی‌خواهیم هیچ‌گونه اطلاعات نادرست و محاسبه اشتباه و غیرعمدی باعث افزایش تنش در منطقه شود.»
این مقام اتحادیه اروپا در مورد دستاوردهای سفر هایکو ماس به ایران هم از ارائه اظهارنظر خودداری کرد و گفت: در مورد سفر هایکو ماس به ایران و دستاوردهای این مقام آلمانی من چیزی نمی‌توانم بگویم. این سوال مربوط به هایکو ماس است و خود باید در این خصوص پاسخگو باشد.
به‌دنبال راهکار سیاسی هستیم
همزمان صدراعظم آلمان تاکید کرد که باید در رابطه با ایران به یک راهکار سیاسی دست یافت. به گزارش «ایسنا» به نقل از روزنامه ینی‌شفق، آنگلا مرکل، در پی آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا گفته بود در شرف یک حمله نظامی به ایران بوده است، روز شنبه گفت که جامعه بین‌المللی باید به‌دنبال راهکاری سیاسی در رابطه با ایران باشد.
مرکل که در همایش سالانه کلیساهای پروتستان سخنرانی می‌کرد، همچنین عنوان کرد که مساله ایران در نشست گروه ۲۰ کشور پیشگام اقتصاد جهان (G۲۰) در ژاپن و حداقل در سطح دو جانبه مورد بحث قرار خواهد گرفت. او افزود: باید یک راهکار سیاسی در رابطه با ایران وجود داشته باشد و ما درحال کار کردن روی این موضوع هستیم. به گزارش «ایسنا» تاکید مرکل بر دستیابی به یک راهکار سیاسی در رابطه با ایران درحالی مطرح می‌شود که آمریکا تاکنون با اقداماتی از جمله خروج از توافق هسته‌ای ایران و اعمال تحریم‌هایی یک‌جانبه بر ایران، رویکردی قهری علیه ایران اتخاذ و راه دیپلماسی را ناهموار کرده است.
آنگلا مرکل روز جمعه در واکنش به سقوط پهپاد آمریکایی گفت که او و دیگر رهبران اتحادیه اروپا پس از دریافت اخباری مبنی بر اینکه آمریکا به‌دنبال اجرای یک حمله نظامی علیه ایران بوده است، درباره وضعیت خاورمیانه نگران شده‌اند. مرکل پس از نشست دو روزه اتحادیه اروپا در بروکسل در جمع خبرنگاران گفت: ما درباره این وضعیت نگران بوده و خواهان مذاکرات دیپلماتیک و حل‌وفصل سیاسی برای موقعیتی بسیار متشنج هستیم.
آمادگی روسیه برای کمک به فروش نفت
همچنین معاون وزیرخارجه روسیه می‌گوید کشورش آماده است تا به فروش نفت ایران کمک کند. به گزارش خبرگزاری روسی اینترفاکس، سرگئی ریابکوف روز جمعه گفت کانال مالی ویژه اروپا باید هرچه زودتر عملیاتی شود و در خدمت معاملات نفتی ایران قرار گیرد.
بنا بر این گزارش، ریابکوف گفته است که در صورت عملیاتی نشدن کانال مالی اروپا با ایران، روسیه آماده است تا به این کشور برای فروش نفت و مبادلات بانکی کمک کند. با وجود آنکه چند ماه از تاسیس ساز و کار مالی ویژه اروپا با ایران می‌گذرد، این کانال مالی هنوز عملیاتی نشده است. ایران برای تامین خواسته‌هایش در چارچوب توافق هسته‌ای به اروپایی‌ها ضرب‌الاجل داده و گفته در صورت اجرا نشدن آنها بخشی از تعهداتش در برجام را اجرا نمی‌کند. به گزارش اسپوتنیک، ریابکوف آمریکا را به افزایش تنش با ایران متهم کرد و گفت صادرات نفت ایران باید به میزان قبل از تحریم‌های آمریکا بازگردد. ریابکوف همچنین گفت روسیه پیش از این هم در فروش نفت به ایران کمک کرده است.
سفر یک وزیر انگلیسی به ایران
از سوی دیگر، وزیر امورخاورمیانه دولت انگلیس برای رایزنی درباره کاهش تنش‌ها به ایران می‌آید. به گزارش «ایسنا» به نقل از اسکای نیوز، اندرو موریسون، وزیر امورخاورمیانه دولت انگلیس، امروز با هدف کاهش تنش در خاورمیانه به ایران می‌آید. موریسون همچنین درباره آنچه نگرانی‌ها بر سر تهدید ایران برای توقف پایبندی به برجام عنوان شده است، رایزنی خواهد کرد. وزارت امورخارجه انگلیس اعلام کرد که این دیدار «فرصتی برای یک توافق قابل بحث، روشن و سازنده است.»
احضار کاردار امارات به وزارت‌خارجه
این تحولات در شرایطی صورت می‌گیرد که در پی اقدام تجاوزکارانه یک فروند پهپاد جاسوسی آمریکایی به حریم فضایی ایران از مبدا یک پایگاه نظامی آمریکا در امارات، کاردار این کشور امروز از سوی وزارت امورخارجه احضار و مراتب اعتراض شدید ایران به وی ابلاغ شد. به گزارش «ایسنا» در این دیدار، رئیس اداره خلیج‌فارس وزارت امورخارجه تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران ارائه تسهیلات به نیروهای بیگانه را برای هرگونه تعرض به قلمرو آبی، خاکی و فضایی ایران نمی‌پذیرد و کشورها نمی‌توانند در این‌گونه موارد از خود سلب مسوولیت کنند.
تهدید واقعی مذاکره است
همزمان سردار ابوالفضل شکارچی، سخنگوی ارشد نیروهای مسلح نیز درخصوص این تحولات گفت: خطای نظامی دشمن و به خصوص آمریکا و همپیمانان او در منطقه به منزله شلیک تیر به انبار باروتی است که هم آمریکا و منافعش و هم همپیمانان او در آتش آن خواهند سوخت. سردار شکارچی در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم گفت: آنچه امروز به‌عنوان تهدید واقعی و فریب افکار عمومی برای جمهوری اسلامی مطرح است طرح مذاکره با آمریکای عهد شکن، متکبر و نفی‌کننده همه قوانین بین‌المللی است. آمریکایی که به جز منافع خود هیچ نوع تفاهم، توافق و قانونی درجهان برای او ارزش ندارد و در تاریخ خود ثابت کرده، به همه جهانیان به‌عنوان برده خود می‌نگرد و البته یال و کوپال او ریخته و دندان‌های او نیز شکسته است و هر نوع عقب‌نشینی در برابر موجود بی‌خاصیت، بی‌رمق و ناتوان، خسارتی بس سنگین بر کشور و منافع ملت و مسلمانان است.
از سوی دیگر فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت: ما در نیروهای مسلح و ملت ایران اسلامی از جنگ استقبال نمی‌کنیم اما آماده دفاع تمام‌قد از کشور هستیم. سردار «امیرعلی حاجی‌زاده» با اشاره به سرنگونی پهپاد جاسوسی آمریکا در سواحل ایران، اظهار کرد: اقدام آمریکایی‌ها بر خلاف مقررات و عرف بین‌المللی بود و ما نیز براساس وظیفه قانونی خود عمل کردیم.
روایت نیویورک‌تایمز از انصراف ترامپ
روزنامه نیویورک‌تایمز طی گزارشی از تاثیرپذیری ترامپ از مجری و تحلیلگر مشهور فاکس‌نیوز در مورد «حمله به ایران» خبر داده است. تاکر سوانسون مکنیر کارلسون، تحلیلگر سیاسی محافظه‌کار آمریکایی است که از سال ۲۰۱۶ میلادی برنامه سیاسی «امشب» را با نام خود و در شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز اجرا می‌کند. رسانه‌ها و ناظران سیاست آمریکا، شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز و برنامه کارلسون را از برنامه‌های مورد علاقه ترامپ معرفی کرده‌اند.
به گزارش «انتخاب»؛ این روزنامه آمریکایی با اشاره به اظهارات ترامپ در مورد انصراف از حمله به ایران، ۱۰ دقیقه پیش از شروع عملیات، گزارش داده است که تاکر کارلسون، تحلیلگر شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز در لغو تصمیم او موثر بوده است. براساس گزارش نیویورک‌تایمز، پس از ساقط شدن پهپاد آمریکا از سوی ایران، جان بولتون قصد داشته ترامپ را مجاب به اقدام نظامی علیه تهران کند. ترامپ اما در این باره به کارلسون مجری فاکس نیوز گوش می‌کند که به او گفته بود پاسخ نظامی به تهران غیرعاقلانه و دیوانه وار است.
براساس گزارش نیویورک‌تایمز، این تحلیلگر تلویزیونی در میان نمایندگان کنگره، دولتمردان، مشاوران و فرماندهان نظامی، از نفوذ قابل‌توجهی برخوردار است. نگرانی‌ای که کارلسون در این زمینه به ترامپ منتقل کرده مربوط به شخصیت رئیس‌جمهور در پرهیز از کشیدن ماشه و جنگجویانه و تقابل‌جویانه نبودن وجهه عمومی او بوده است. کارلسون در برنامه تلویزیونی جمعه ۳۱ خرداد ماه در شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز درباره جنگ با ایران، سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه را زیر سوال برده و غیرمفید خوانده بود. او اعلام کرده بود: «از ۱۱ سپتامبر، آمریکا میلیاردها دلار را به همراه جان هزاران آمریکایی خرج کرده تا خاورمیانه را در تصور ما بازسازی کند. ناراحت‌کننده است که این را با صدای بلند بگوییم، اما باید بگوییم که این موضوع موفق نبوده است.»