گزارش ها نشان می دهد که دستاورد اقتصادی سفر شینزو آبه نخست وزیر ژاپن به ایران «هیچ» بود. شاید از همان ابتدا هم انتظاری نبود که با آمدن نخست وزیر ژاپن، گشایشی در مبادلات اقتصادی صورت گیرد. بسیاری معتقدند که آمدن او یک دلیل سیاسی داشته و از همان اول قرار هم نبوده که مذاکرات اقتصادی صورت گیرد.
خرید دوباره نفت ایران، تعلیق تحریم صنایع خودروسازی ایران، آزاد کردن بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران سه فاکتوری است که به اعتقاد بسیاری، عاملی برای سفر آبه به ایران شده است.
برخی گزارش ها نشان می دهد که با وجود پتانسیل‌های فراوان اقتصادی که دو کشور دارند، رابطه تجاری بین دو کشور آنگونه که باید در این سال‌ها مطلوب نبوده و هم‌اکنون هم زیر سایه خروج آمریکا از برجام قرار گرفته است. گزارش اخیر سازمان توسعه تجارت در مورد ۲۰ بازار هدف صادراتی در سال ۹۷ نشان می‌دهد که میزان صادرات ایران به ژاپن ۲۴۱ میلیون دلار بوده که این باعث شده است تا سهم ژاپن از کل ارزش صادرات ایران تنها نیم درصد باشد.
قرار نبود در سفر آبه به تهران مذاکره اقتصادی در کار باشد
اما چرا آمدن آبه به ایران هیچ دستاورد اقتصادی نداشت و چرا نتوانستیم از آمدن نخست وزیر ژاپن یک بهره برداری مطلوب در حوزه اقتصاد داشته باشیم؟ فرهاد فزونی عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در این رابطه معتقد است که اصلا از همان ابتدا هم قرار نبود مذاکره اقتصادی صورت گیرد. وی به اقتصاد۲۴ می گوید: « مگر اصلا قرار بود بحث اقتصادی با او داشته باشیم؟ اصلا سوال اینجاست که چرا روابط اقتصادی اش را با ایران قطع کرد؟ علت مسائل، اقتصادی بود؟ گرانفروشی کردیم یا جنس بد داده بودیم؟ پس به دلیل مسائل سیاسی بوده. حالا باید پرسید کدام مساله سیاسی حل شده که بتواند راهگشایی برای مسائل اقتصادی باشد؟»
فزونی به یک عامل مهم اشاره می کند که در بسیاری موارد، دست اندازی برای حوزه اقتصاد است: «پایه مشکلات این مملکت اقتصادی نیست. نمی گویم مشکلات اقتصادی نداریم اما پایه آن اقتصادی نیست، بلکه پایه آن مشکلات سیاسی است. این مسائل همیشه بر اقتصاد ما حاکم بوده بنابراین تا مشکلات سیاسی حل نشود، مشکلات اقتصادی هم حل نمی شود.»
در سفر آبه به تهران کاری برای حل مشکلات سیاسی نشد
وی در خصوص دستاورد اقتصادی سفر «آبه» به ایران تاکید می کند: « در سفر اخیر نخست وزیر ژاپن هیچ کاری در جهت حل مشکلات سیاسی – حداقل در ظاهر- انجام ندادیم و این مساله هم ادامه دار است. بنابراین دلیلی ندارد اقتصاد ما و ژاپن به سمت شکوفایی حرکت کند. سیاست این بوده که فعلا مذاکره صورت نگیرد و در نتیجه روابط اقتصادی هم تغییری نکرده است.»
به گزارش اقتصاد۲۴، گفته می شود بیشترین حجم تجارت ایران با ژاپن در سال‌های اخیر در سال ۹۰ رخ داده و در اکثر این سال‌ها تراز تجاری منفی بوده و این یعنی واردات از ژاپن بیشتر از صادرات به این کشور بوده است. شاید همین مساله را هم بتوان زمینه ای برای صفر شدن دستاورد اقتصادی سفر «آبه» به ایران دانست.
به نظر می رسد که پارلمان بخش خصوصی پیش از این هم تلاش هایی را برای توسعه روابط ایران با ژاپن انجام داده بود. کما اینکه رئیس اتاق بازرگانی ایران با نماینده ویژه وزارت امور خارجه ژاپن در ۸ مهر ۱۳۹۷ دیدار کرد. در این دیدار غلامحسین شافعی در سخنان خود به کاهش سطح روابط اقتصادی ایران و ژاپن با توجه به تحریم‌های آمریکا علیه ایران اشاره کرده و گفته بود: «از رایزنی‌های دولت ژاپن برای تداوم همکاری با ایران خبر داریم و بابت این مسأله سپاسگزاریم. امیدواریم ژاپن در این مسیر ثابت قدم باشد و بتواند راه تداوم همکاری‌ها را پیدا کند. در حال حاضر میزان خرید نفت ایران از سوی ژاپن کاهش پیدا کرده است.»