اکنون تازه‌ترین گزارش رسمی مرکزآمار ایران که روز گذشته رسانه‌ای شد، حکایت از منفی شدن رشد اقتصادی در 9 ماهه سال 97 دارد. براساس گزارش این مرکز، محصول ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال ١٣٩٠در 9 ماهه اول سال ١٣٩٧ به رقم 541 هزار و 343 میلیارد تومان با نفت و 430 هزار و
35 میلیارد تومان بدون احتساب نفت رسیده است، این درحالی است که رقم مذکور در مدت مشابه سال قبل با نفت 562 هزار و 722 میلیارد تومان و بدون نفت 438 هزار و 755 میلیارد تومان بوده که نشان از رشد منفی 3.8 درصدی محصول ناخالص داخلی با نفت و منفی 1.9 درصدی محصول ناخالص داخلی بدون نفت در9 ماهه اول سال ١٣٩٧ دارد. بدین ترتیب نسبت به دوره مشابه سال 96 تولید ناخالص داخلی کشور با نفت با افت بیش از 21 هزار و 378 میلیارد تومانی روبه‌رو شده است که این رقم بدون احتساب نفت به 8.4 هزار میلیارد تومان می‌رسد.
نتایج مذکور حاکی از آن است که در 9 ماهه نخست سال ١٣٩٧، رشته فعالیت‌های گروه کشاورزی منفی 2.1، گروه صنعت منفی 7.9 و گروه خدمات 0.6 درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل، رشد داشته است.
براین اساس تنها بخشی که منفی نشده؛ بخش خدمات شامل زیر بخش‌های عمده وخرده فروشی، فعالیت‌های خدماتی مربوط به تأمین جا وغذا، حمل ونقل، انبارداری، پست، اطلاعات و ارتباطات، فعالیت‌های مالی و بیمه، مستغلات، کرایه وخدمات کسب وکار ودامپزشکی، اداره امورعمومی وخدمات شهری، آموزش، فعالیت‌های مربوط به سلامت انسان و مددکاری اجتماعی و سایرخدمات عمومی، اجتماعی، شخصی وخانگی است که همواره طی فصول اخیر بار اصلی مثبت نگه داشتن نرخ رشد اقتصادی را به دوش کشیده است. البته با وجودی که بخش کشاورزی شامل زیر بخش‌های زراعت و باغداری، دامداری، جنگلداری و ماهیگیری همانند شش ماهه نخست سال گذشته منفی است، ولی اندکی بهبود یافته و از منفی 2.5 درصد به منفی 2.1 درصد رسیده است.
این درحالی است که بخش صنعت که در نیمه اول 97 رشد منفی 1.2 درصدی را تجربه کرده بود در 9 ماهه این نرخ رشد با افت شدیدی به منفی 7.9 درصد رسیده است. بنابراین بیشترین تأثیر دررشد منفی 3.8 درصدی 9 ماهه پارسال به بخش صنعت تعلق دارد. بخشی که شامل زیر بخش‌های استخراج نفت خام و گاز طبیعی، استخراج سایر معادن، صنعت، تأمین آب، برق و گاز طبیعی و ساختمان است.
براساس گزارش مرکز آمار ایران، محصول ناخالص داخلی در شش ماهه اول سال ١٣٩٧ نیز به 373 هزار و 889 میلیارد تومان با نفت و 289 هزار و 959 میلیارد تومان بدون نفت رسیده بود.
در حالی که رقم مذکور در مدت مشابه سال قبل با نفت 372 هزارو462 میلیارد تومان با نفت و 289 هزار و 187 میلیارد تومان بدون نفت بوده که نشان از رشد 0.4 درصدی محصول ناخالص داخلی با نفت و 0.3 درصدی محصول ناخالص داخلی بدون نفت در شش ماهه اول سال ١٣٩٧ دارد. در نیمه نخست سال گذشته رشته فعالیت‌های گروه کشاورزی منفی 2.5، گروه صنعت منفی 1.2 و گروه خدمات 2.3 درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل، رشد داشته است.
افت تولید ناخالص داخلی در پاییز 97
طبق آمارهای ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران در سومین فصل سال گذشته شاخص کلان رشد اقتصادی به یکباره تغییر جهت داده است که این تغییر جهت در دو گروه صنعت و خدمات مشهود است.
درحالی که رشد بخش صنعت در فصل اول سال گذشته 0.4 درصد بوده و این رقم در دومین فصل سال به منفی 2.8 درصد رسیده است، در فصل پاییز بواسطه افت شدید تولیدات نفت به منفی 21.4 درصد افت کرده است. درمیان زیرگروه‌های مختلف دراین فصل استخراج نفت و گاز با منفی 33.5 درصد رکورددار افت تولید بوده است که اعمال تحریم‌های امریکا مهمترین دلیل این افت بوده است.
در بخش خدمات نیز که طی فصول گذشته رشد مثبت خود را حفظ کرده است اما در پاییز 97 این بخش با رشد منفی 2.5 درصدی مواجه شده است. بنابراین درمجموع درسومین فصل سال گذشته نرخ رشد اقتصادی با نفت به منفی 11.9 درصد و بدون نفت به منفی 6 درصد رسیده است.
دو سناریو برای اقتصاد 98
عملکرد بخش حقیقی اقتصاد در سال های 1397 و 1398 بیش از هر چیز متأثر از وضع تحریم‌های جدید و بحران ارزی است. با توجه به ماهیت نسبتاً مشابه تحریم‌های اقتصادی جدید امریکا با تحریم‌های دور قبلی و واکنش‌های عملی فعالان اقتصادی کشورهای طرف معامله، انتظار می‌رود در سال 1398 شاهد وضعیت نسبتاً مشابهی با سال 1391 از حیث تأثیر بر عملکرد بخش حقیقی باشیم. بررسی وضعیت کلی عملکرد اقتصاد در 6 ماهه اول سال 1397 این موضوع را تأیید می‌کند. براساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس، در این دوره شاهد جهش ارزی، افت تولید برخی صنایع و افزایش سطح عمومی قیمت ها بوده‌ایم که انتظار می‌رود، عملکرد تولید و بخش حقیقی اقتصاد را تحت تأثیر قرار دهند. برهمین اساس برای پیش‌بینی عملکرد اقتصاد دو سناریو وجود دارد:
سناریو اول: افت میانگین حدود 800 هزار بشکه در روز برای صادرات نفت و میعانات گازی در نیمه دوم سال 1397(میانگین 1.9 میلیون بشکه در روز صادرات نفت و میعانات در کل سال) و میانگین روزانه یک میلیون بشکه صادرات نفت و میعانات گازی در سال 1398
سناریو دوم: افت میانگین حدود 1.6 میلیون بشکه در روز برای صادرات نفت و میعانات گازی در نیمه دوم سال 1397(میانگین حدود 1.5 میلیون بشکه در روز صادرات نفت و میعانات در کل سال) و میانگین روزانه 900 هزار بشکه صادرات نفت و میعانات گازی در سال 1398
با در نظر گرفتن این سناریوها و عملکرد مورد انتظار بخش‌های اقتصادی، پیش‌بینی می شود در سال 1397 رشد اقتصادی ایران در سناریو اول منفی 2.6 و در سناریوی دوم منفی 5.5 درصد باشد. این میزان برای رشد بدون نفت به ترتیب نیم و منفی یک درصد برآورد می‌شود.