در فقدان یک سیاست مدون امریکایی در خاورمیانه و عراق معنادار می‌شود و در بطن خود پیام‌های مهمی برای واشنگتن دارد. چه همین دو ماه پیش بود که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا در سفری مخفیانه و به بهانه بازدید از پایگاه‌های نظامی کشورش مجبور به فرود چراغ خاموش در خاک عراق شد و دعوتش از عادل مـــــهدی نخست وزیر این کشور برای انجام ملاقات، محترمانه و به این بهانه که وقت کوتاه است، رد شد. پاسخی سنگین برای ترامپ که او را ناگزیر به این واکنش کرد که «۷ تریلیون دلار در خاورمیانه هزینه کردیم، اما متأسفانه ناچارم کاملاً مخفیانه به آنجا سفر کنم.» اما تنها چند هفته بعد از این سفر بود که سفر پنج روزه وزیر امور خارجه ایران به عراق با استقبال گسترده مقام‌های دولت و احزاب مختلف سیاسی این کشور روبه‌رو شد تا مقدمات سفر روحانی و در پاسخ به دعوت رسمی رئیس جمهوری و نخست وزیر عراق فراهم شود. سفری که برهم صالح یک روز قبل و در نشستی خبری که به همین مناسبت ترتیب داده بود، آن را رویدادی تاریخی در مناسبات دوجانبه تهران و بغداد توصیف کرد و فضای کاخ «قصرالسلام» را برای استقبال باشکوه از روحانی مهیا دانست. سفر سه روزه رئیس جمهوری ایران و حضور او در جمع‌های متعدد جریان‌های سیاسی پیامی است به دولتمردان امریکا تا به مقایسه سفر پنهانی خود به عراق ذیل تمهیدات امنیتی با سفر مقام‌های بلندپایه ایران و استقبال چشمگیر بغداد و شهرهای مهم این کشور از آنها بپردازند و نتایج آن را در پیگیری سیاست ضد ایرانی خود در منطقه مدنظر قرار دهند.
بی تردید برآیند مقایسه این سفرها در بی اعتنایی عراق به فشارهای واشنگتن برای تحت تأثیر قرار دادن رابطه راهبردی تهران و بغداد و متوقف کردن پیوندهای دیرینه اقتصادی و تجاری دو کشور معنا می‌شود؛ چه به گفته منابع دیپلماتیک بعد از عراق، سوریه خود را برای سفر احتمالی رئیس جمهوری ایران به دمشق آماده می‌کند. مثبت‌ترین وجه این سفرها را می‌توان به معنای بهره‌برداری از تغییر موازنه منطقه‌ای به نفع ایران و در نتیجه شکست سیاست خاورمیانه‌ای امریکا دانست. از این رو به نظر می‌رسد که سودای امریکا برای قفل کردن مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران و عراق آن هم با وجود نزدیکی و درهم تنیدگی روابطی که در دوران چند ساله با کمک نیروهای مستشاری ایران با ارتش و نیروهای مردمی عراق در مبارزه با داعش شکل گرفت، راه به جایی نمی‌برد. بعد از سخنان رئیس جمهوری عراق که پیش از سفر روحانی از برنامه جدی دو کشور برای تعمیق روابط اقتصادی سخن گفت، این روحانی بود که دیروز و پیش از ترک تهران، سفرش را نقطه عزیمتی برای رسیدن دو کشور به اهداف اقتصادی جدید خواند. او اعلام کرد که سطح تجارت ایران و عراق در حال حاضر ۱۲ میلیارد دلار است و دو کشور درصدد هستند حجم تجارت را در میان مدت به ۲۰ میلیارد دلار برسانند. این در حالی است که ایران می‌کوشد با هدف مقابله با تحریم‌های امریکا در مبادلات خویش با عراق به جای دلار از دینار عراق استفاده کند. این مسأله می‌تواند امکان تبادلات اقتصادی بویژه در استان‌های مرزی را تسهیل کند. موضوعی که بی تردید یکی از محورهای اقتصادی مورد بحث روحانی با مقام‌های عراقی خواهد بود.
روحانی: در مذاکره با رئیس جمهوری عراق هیچ اختلافی ندیدم
رئیس جمهوری پیش از ترک تهران روابط ایران و عراق را ویژه توصیف کرد و گفت: «ما در روزهای بسیار سخت کنار مردم عراق بودیم و امروز نیز که روزهای صلح و امنیت این کشور است، باز هم در کنار ملت عراق هستیم.» روحانی در بدو ورود به بغداد در کاخ «قصرالسلام» مورد استقبال برهم صالح، رئیس جمهوری عراق قرار گرفت. رؤسای جمهوری ایران و عراق با اشاره به روابط دوستانه، برادرانه و رو به توسعه دو کشور در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی؛ بر ضرورت تلاش مسئولان در راستای گسترش، تعمیق و تحکیم بیش از پیش مناسبات و همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی تهران- بغداد تأکید کردند. رئیس جمهوری ایران در دیدار همتای عراقی اش اراده تمام ارکان جمهوری اسلامی را بر توسعه و استحکام هر چه بیشتر روابط دانست و با اشاره به اینکه روابط دولت‌های ایران و عراق ریشه‌های قلبی در تاریخ و فرهنگ مشترک دو ملت دارد، گفت: «مناسبات و همکاری نزدیک تهران- بغداد خواسته مشترک ملت‌های ماست.»
روحانی توسعه روابط بانکی را پشتوانه محکمی برای توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی ایران و عراق دانست و افزود: «تقویت بانک‌های مرکزی دو کشور و توسعه همکاری‌های تجاری با استفاده از پول‌های ملی، ما را از ارزهای خارجی بی نیاز خواهد کرد.»
رئیس جمهوری با اشاره به ضرورت تلاش برای ایجاد تسهیلات لازم در روابط گمرکی، مرزی و استانداردهای کیفی برای توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری دو کشور، ادامه داد: «ایران و عراق می‌توانند روابط و همکاری‌های خود را در بخش‌های مختلف از جمله انرژی، حمل و نقل، ترانزیت کالا، استفاده بهتر از منابع اروند رود، اتصال راه آهن دو کشور به هم برای تسهیل در تردد زائران بویژه در ایام اربعین حسینی(ع) گسترش دهند.»
روحانی تقویت بازارچه‌های مرزی و ایجاد شهرک‌های صنعتی در مرزهای دو کشور را در توسعه روابط فی‌مابین تأثیرگذار دانست و گفت: «آماده انتقال تجربیات و ارائه خدمات فنی و مهندسی به عراق و تشویق بخش خصوصی ایران برای سرمایه‌گذاری در عراق هستیم.» رئیس جمهوری با تأکید بر اینکه ایران همواره خواستار عراقی امن، مستقل و توسعه یافته است و در این مسیر صادقانه در کنار دولت و ملت عراق ایستاده است، افزود: «مبارزه با تروریست‌ها باید تا ریشه‌کن شدن کامل آنها ادامه یابد و ایران آماده مشارکت فعالانه در بازسازی مناطق آسیب دیده عراق است.»
روحانی به پیام سفر خود به دیگر کشورها نیز اشاره کرد و گفت: «پیام این سفر این است که هیچ بوروکراسی و کشور ثالثی نمی‌تواند در روابط دوستانه و برادرانه ایران و عراق تأثیر داشته و مانع اراده رهبران دو کشور برای توسعه و تعمیق مناسبات شود.» او همچنین در پایان این دیدار در یک نشست خبری مشترک، مذاکرات با همتای عراقی خود در کاخ ریاست جمهوری عراق را بسیار سازنده خواند و گفت: «در جریان مذاکرات با رئیس جمهور عراق هیچ نقطه اختلافی را ندیدم، رابطه دو کشور به نفع دو ملت و دو دولت است و همه تلاش خود را برای تقویت این روابط بکار می‌گیریم.» روحانی همچنین تاکید کرد که ایران می‌خواهد با عراق متحد و نزدیک باشد نه علیه دیگری بلکه می‌خواهد دیگر کشورهای منطقه را نیز در کنار خود داشته باشد.»
برهم صالح: ایران را کشور دوم خود می‌دانیم
«ملت ایران را خانواده خود و ایران را کشور دوم خود می‌دانیم» رئیس جمهوری عراق سخنانش را در دیدار رئیس جمهور ایران با این جمله آغاز کرد. برهم صالح در دیدارش با روحانی روابط و همکاری‌های ایران و عراق را تاریخی و مستحکم دانست و با بیان اینکه ایران در مقاطع حساس میزبان بسیاری از مردم عراق بوده و در مسیر مبارزه با تروریسم داعش کمک‌ها و حمایت‌های فراوانی داشته است، افزود: «ایران نقش بسیار برجسته‌ای در شکست داعش داشته و این نشان دهنده روابط عمیق و دوستانه دو کشور است؛ ایران و عراق هیچ انتخابی جز روابط خوب و گسترده ندارند.»
برهم صالح با تأکید بر اینکه اراده عراق توسعه روابط و همکاری‌های همه‌جانبه با جمهوری اسلامی ایران است، خواستار تلاش مسئولان دو کشور برای گسترش مناسبات تهران- بغداد در زمینه‌های گوناگون از جمله راه آهن، گردشگری، محیط زیست، صنعت، معدن و همکاری‌های علمی و فرهنگی شد.
رئیس جمهوری عراق با بیان اینکه امنیت باید در منطقه مورد توجه همگان بوده و همه کشورها برای ریشه‌کن کردن تروریسم تلاش کنند، گفت: «هرگز حمایت‌های دولت و ملت ایران از مردم عراق در روزهای سخت را فراموش نخواهیم کرد.» صالح نیز در نشست خبری مشترک با اشاره به روابط خوب تهران - بغداد گفت: «دو کشور برای رفع مشکلات و موانع در مناسبات از جمله در تجارت، گردشگری و زیارت تلاش می‌کنند.» او همچنین از نقش آفرینی ایران در روند مبارزه عراق با گروه تروریستی داعش تقدیر کرد.
بـــــرش
امضای ۵ سند همکاری مشترک میان ایران و عراق
روادید عراق رایگان شد
رئیس جمهوری ایران روز گذشته و بعد از دیدار با برهم صالح در کاخ نخست‌وزیری عراق مورد استقبال رسمی عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر این کشور قرار گرفت. روحانی در کنفرانس خبری مشترک با نخست‌وزیر عراق گفت ایران پیشنهاد کرد که روادید حذف شود اما طرف عراقی خواستار باقی ماندن روادید بود. روحانی در ادامه به تفاهم تازه دو کشور بر سر نحوه صدور روادید اشاره کرد و گفت: «توافق شد که روادید سفر میان دو کشور برقرار باشد اما مبلغی بابت آن گرفته نشود».در همین حال ۵ سند و یادداشت تفاهم همکاری مشترک میان مقام‌های عالیرتبه دو کشور با حضور رئیس جمهوری اسلامی ایران و نخست‌وزیر عراق به امضا رسید. یادداشت تفاهم همکاری میان وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران و وزارت تجارت عراق، یادداشت تفاهم احداث پروژه راه آهن بصره - شلمچه، یادداشت تفاهم تسهیل روادید برای سرمایه‌گذاران، تجار و بازرگانان، یادداشت تفاهم همکاری مشترک در زمینه‌های مرتبط با سلامت و تفاهمنامه همکاری مشترک میان وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران و وزارت نفت جمهوری عراق، ۵ سند همکاری بود که وزرا و مسئولان دو کشور در حضور رئیس جمهوری اسلامی ایران و عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق به امضا رساندند.
رئیس جمهوری اسلامی ایران پیش از دیدار با همتای عراقی خود راهی کاظمین برای زیارت حرمین شریفین شد. روحانی همچنین در این سفر سه روزه با «محمد الحلبوسی» رئیس و نمایندگان مجلس عراق دیدار و گفت‌و‌گو می‌کند. شرکت در همایش تجاری با حضور بخش‌های دولتی و خصوصی ایران و عراق و همچنین دیدار با سایر مسئولان بلندپایه عراقی و برخی نخبگان، گروه‌های سیاسی و اجتماعی این کشور از دیگر برنامه‌های دکتر روحانی در سفر به عراق است. روحانی روز چهارشنبه هم با آیت الله سیستانی در نجف دیدار می کند.
در جریان سفر رئیس جمهوری، هیأت‌های عالیرتبه دو کشور در نشست‌هایی مشترک و همچنین جداگانه با همتایان خود دیدار و آخرین وضعیت توافقات و سطح همکاری‌ها و فرصت‌های جدید برای توسعه و تعمیق روابط دو کشور دوست و همسایه را بررسی می‌کنند.