درآمد دولت ۳ برابر شد

در حالی که مسئولان برخی نهادهای دولتی، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی و برخی استانداران از عدم اختصاص بودجه توسط دولت شاکی هستند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد درآمد نفتی دولت در شش‌ماهه سال جاری نزدیک به سه‌برابر برآورد قانون بودجه افزایش یافته است، به‌طوری که قانون بودجه درآمد نفتی شش‌ماهه سال جاری را حدود 89 هزار میلیارد تومان برآورد کرده بود که این میزان به 290 هزار میلیارد تومان رسیده است. اولین سوال این است که اضافه درآمد دولت از فروش نفت (نسبت به برآورد قانون بودجه) که حدود 200 هزار میلیارد تومان می‌شود، دقیقا کجاست یا کجا هزینه خواهد شد؟ همچنین برآورد «فرهیختگان» از درآمد مالیاتی دولت در ۶‌ماه اخیر نشان می‌دهد که درآمد مالیاتی دولت در ۶‌ماه اخیر به بیش از 52 هزار میلیارد تومان خواهد رسید که این میزان گواه رشد 21 درصدی این درآمدهاست. حال سوال دوم اینکه چرا به‌رغم افزایش سه‌برابری درآمد نفتی و افزایش 21 درصدی درآمد مالیاتی، دولت از پرداخت بودجه استان‌ها، مراکز علمی و تحقیقاتی و سایر نهادهای عمومی امتناع می‌کند.

درآمد 31 میلیارد دلاری دولت از فروش نفت

بررسی‌های آماری «فرهیختگان» نشان می‌دهد طی نیمه اول سال 97 صادرات نفت و میعانات گازی ایران با افت و خیزهای زیادی همراه بوده، به‌طوری که میزان صادرات روزانه نفت ایران از حدود دومیلیون و 742 هزار بشکه در ماه مارس به سه‌میلیون بشکه در ماه آوریل، دومیلیون و 400 هزار بشکه در ماه می، دومیلیون و 488 هزار بشکه در ماه ژوئن، دومیلیون و 322 هزار بشکه در ماه جولای، دومیلیون و 133 هزار بشکه در ماه آگوست و دومیلیون و 81 هزار بشکه در نیمه اول ماه سپتامبر رسیده است.

بر این اساس، با تطبیق ماه‌های میلادی و شمسی می‌توان گفت ایران در نیمه اول سال 97 تقریبا حدود 466 میلیون و 758 هزار بشکه نفت و میعانات گازی به کشورهای مختلف صادر کرده است. همچنین براساس آمارهای ارائه‌شده از سوی اوپک، متوسط قیمت هر بشکه نفت ایران در شش‌ماه اخیر 68 دلار (در ماه سپتامبر 73 دلار) بوده است که بر این اساس درآمد نفتی ایران طی شش‌ماه به حدود 31 میلیارد و 740 میلیون دلار می‌رسد.

درآمد دولت سه‌برابر بیشتر از برآورد قانون بودجه 97

درآمد نفتی براساس برآورد قانون بودجه: قانون بودجه سال 97 مبنای تبدیل یا نرخ تسعیر درآمدهای ارزی به ریال را ۳۵۰۰ تومان و میانگین قیمت نفت را به‌ازای هر بشکه ۵۵ دلار در نظر گرفته است. برمبنای برآورد قانون بودجه، درآمد ارزی فروش حدود 466 میلیون و 758 هزار بشکه نفت و میعانات گازی در ۶‌ماه اخیر باید به 25 میلیارد و 672 میلیون دلار برسد. بر این اساس (پیش‌بینی قانون بودجه) با احتساب نرخ تسعیر درآمدهای ارزی به ریال، درآمد نفتی دولت به حدود 89 هزار و 851 میلیارد تومان می‌رسد.

درآمد نفتی براساس دلار دولتی 4200 تومانی: این در حالی است که نرخ ارز دولتی از اوایل سال جاری حدود 4200 تومان اعلام شده است. بر این اساس، برمبنای دلار دولتی 4200 تومانی درآمد نفتی دولت از صادرات حدود 466 میلیون و 758 هزار بشکه نفت و میعانات گازی با قیمت 68 دلار به 31 میلیارد و 740 میلیون دلار می‌رسد که معادل ریالی آن 133 هزار و 306 میلیارد تومان می‌شود. این درآمد حدود 43 هزار و 500 میلیارد تومان بیشتر از برآورد قانون بودجه است.

درآمد نفتی براساس میانگین قیمت بازار: در حال حاضر (روز دوم مهرماه) نرخ ارز در سامانه سنای بانک مرکزی حدود 14 هزار و 324 تومان و در بازار آزاد نیز بیش از 15 هزار تومان است. با این حال براساس بررسی «فرهیختگان»، میانگین نرخ دلار در ۶‌ماهه سال 97 حدود 9 هزار و 150 تومان است که بر این مبنا، درآمد نفتی دولت از صادرات 31 میلیارد و 740 میلیون دلاری (حدود 466 میلیون و 758 هزار بشکه نفت و میعانات گازی با قیمت 68 دلار) به 290 هزار و 417 میلیارد تومان می‌رسد که از برآورد قانون بودجه (89 هزار میلیارد تومان) حدود 200 هزار و 566 میلیارد تومان (یا سه‌برابر) بیشتر است.

حال اگر دولت 10 میلیارد دلار از واردات 19 میلیارد دلاری کالا در پنج‌ماهه سال جاری را با ارز دولتی 4200 تومانی پرداخت کرده باشد، بازهم بیش از 21.7 میلیارد دلار از ارز فروش نفت در دست دولت باقی می‌ماند که از این منظر درآمد ریالی دولت از صادرات نفت (مجموع 10 میلیارد دلار ارز دولتی و 21.7 میلیارد دلار مابقی) به 241 هزار میلیارد تومان می‌رسد. به‌عبارت دیگر درآمد دولت از 10 میلیارد دلار اختصاصی به واردات کالا با ارز 4200 تومانی به 42 هزار میلیارد تومان و درآمد دولت از 21.7 میلیارد دلار ارز، حدود 199 هزار میلیارد تومان است که جمع این دو، 241 هزار میلیارد تومان می‌شود. به هر حال این میزان نیز حدود 2.7 برابر بیشتر از برآورد قانون بودجه (89.8 هزار میلیارد تومان) است.

رشد 21 درصدی درآمد مالیاتی دولت

بررسی آماری نشان می‌دهد درآمد مالیاتی دولت در چهارماهه سال جاری (آخرین آمار منتشرشده) حدود 34 هزار و 880 میلیارد تومان است که حاکی از رشد ماهانه هشت‌هزار و 720 میلیارد تومانی است. حال اگر میانگین رشد ماهانه درآمد مالیاتی را مدنظر قرار دهیم، در ۶‌ماهه سال جاری درآمد مالیاتی دولت به 52 هزار و 320 میلیارد تومان می‌رسد که این میزان در مقایسه با درآمد 43 هزار و 120 میلیارد تومانی مدت مشابه سال گذشته حاکی از رشد 21 درصدی درآمد مالیاتی دولت است.

200 هزار میلیارد تومان دقیقا کجاست؟

با یک حساب سرانگشتی مشخص می‌شود مابه‌التفاوت درآمد نفتی دولت در قانون بودجه و درآمد ریالی دولت در ۶‌ماه اخیر حدود 200 هزار میلیارد تومان (290 هزار میلیارد تومان در مقابل 89 هزار میلیارد تومان) است. حال این سوال پیش می‌آید که این مقدار درآمد ریالی دقیقا کجاست و صرف چه اموری خواهد شد. به‌عبارت دیگر رقم بسیار چشمگیر مابه‌التفاوت درآمد نفتی دولت از این منظر قابل تامل است که اغلب نهادهای دولتی، مراکز علمی و استانداری‌ها نسبت به اختصاص بودجه از سوی دولت شاکی هستند.