تب تند خرید کالا این روزها در حالی شدت گرفته که متولیان تنظیم بازار کشور از تراز عرضه و تقاضا در بازارها خبر می‌دهند. به اعتقاد تصمیم‌سازان نه تنها تمهیدات لازم برای تامین کالاهای اساسی دیده شده، بلکه تامین برخی اقلام حتی بیش از نیاز سال نیز فراهم شده است. این در حالی است که برای کاهش تب و تاب خرید شتابزده متقاضیان، ماموریت‌هایی نیز در قالب ارائه بسته سبد حمایتی به فروشگاه‌های زنجیره‌ای سپرده شده است.
براساس جزئیات منتشر شده قرار است ۲۵ میلیون نفر از هفته آینده کارت خرید کالا دریافت و ۹ هزار فروشگاه در سراسر کشور نیز سیستم‌های خود را برای توزیع بسته‌های حمایتی هماهنگ کنند. از سوی دیگر، خلل به وجود آمده در روند تخصیص سهمیه به فروشگاه‌های زنجیره‌ای در چند وقت اخیر باعث شد متولی صنعت کشور این قول مساعد را از مدیران این فروشگاه‌ها بگیرد که در اسرع وقت با ذخیره انبارها به تامین کالا از سوی تولیدکنندگان یا واردکنندگان اقدام کنند.
رصد قفسه‌های خالی برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای در این روزها از هجوم خریدارانی حکایت دارد که نگران تامین کالاهای مورد نیاز خود در ماه‌های آتی هستند. گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد در چند روز گذشته موجی میان مردم شکل گرفته است که ناخودآگاه آنان را به سمت خرید مازاد یا احتکار کالا در خانه‌ها سوق داده است. بخشی از این موج روانی از آنجا شدت گرفت که برخی از قفسه‌های کالاهای مصرفی مانند پوشک و دستمال کاغذی در فروشگاه‌ها خالی مانده بود. این موضوع باعث شد ناخودآگاه مصرف‌کنندگان در مواجهه با قفسه‌های خالی، واکنش‌های هیجانی از خود نشان دهند و این سوال را در ذهن خود بارها مرور کنند که آیا کمبود کالا در راه است یا خیر؟ هجوم تقاضا و در آن سو رکود عرضه در برخی کالاها، باعث شد متولیان تولید و تنظیم بازار کشور در نشستی اضطراری به راهکارهای رفع تنش خرید در میان مردم و مدیریت آن بپردازند. در این نشست همچنین به این سوال پاسخ داده شد که چرا قفسه برخی کالاهای فروشگاه‌های بزرگ و کوچک در کشور دوباره شارژ نمی‌شوند تا موج روانی مخرب ایجاد شده از تب و تاب بیفتد؟ به‌گفته متولی صنعت کشور در روند تخصیص سهمیه به فروشگاه‌های زنجیره‌ای متناسب با تقاضای مردم در برخی کالاهای خاص خللی به وجود آمده بود که مدیران این فروشگاه‌ها قول مساعد داده‌اند که در اسرع وقت با ذخیره انبارها به تامین کالا از تولیدکنندگان یا واردکنندگان اقدام کنند. البته محمد شریعتمداری دو روز پیش در توییتی وضعیت تامین کالا در فروشگاه‌ها را تشریح کرده بود. در این توییت آمده است: بی‌صدا رفتم اتکا مثل جمعه ازدحام نبود اما محصولات سلولزی و بهداشتی، رب و گوشت در چرخ‌ها و سبدهای خرید مردم مشهود بود. لوازم التحریر به وفور بود. راه‌حل رفع عطش خرید البته تنها، اقتصادی نیست؛ قطعا اطمینان بخشی و همراهی مردم یکی از راهکارهای برون‌رفت از مشکلات است.
جزئیات نشست مشترک
نشست مشترک وزیر صنعت، معدن و تجارت با مدیران فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور، تعاونی‌ها و اتحادیه تعاونی‌ها با محوریت چگونگی تامین کالاها برگزار شد. شریعتمداری در این نشست با خطاب قرار دادن عرضه‌کنندگان کالا از دلایل هجوم مردم به فروشگاه‌ها و تند شدن تب خرید سخن به میان آورد. به اعتقاد متولی صنعت کشور در بسیاری موارد رشد حداقلی (کمتر از ۱۰درصدی در میزان فروش) در فروشگاه‌های زنجیره‌ای رخ داده است و طرح این مساله شاید بیشتر ناشی از نگرانی موجود در جامعه باشد، اما آنچه از سوی مدیران فروشگاه‌ها مطرح می‌شود، فعالیت طبیعی و فروش طبق برنامه است. همچنین به گفته شریعتمداری در روند تخصیص سهمیه به فروشگاه‌های زنجیره‌ای متناسب با تقاضای مردم در برخی کالاهای خاص خللی به وجود آمده بود که مدیران این فروشگاه‌ها قول مساعد داده‌اند که در اسرع وقت با ذخیره انبارشان به تامین کالا از تولیدکنندگان و واردکنندگان اقدام کنند. وی در مورد روند تامین مواد اولیه تولید نیز این موضوع را یادآوری کرد که برخی واحدها در این زمینه با مشکلاتی روبه‌رو شده‌اند که بیشتر به سیاست‌های ارزی کشور و مقررات ایجاد تمرکز در این سیاست‌ها باز می‌گشت که البته قرار است با همکاری بانک مرکزی حل و فصل شود تا به‌صورت سریع‌تر کالاهای مورد نیاز مردم در اختیار فروشگاه‌های زنجیره‌ای قرار بگیرد و این فروشگاه‌ها کماکان با قوت در خدمت مردم باشند. وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه گفت: مجموعه امکانات این فروشگاه‌ها با ذخیره کامل انبارها در خدمت مردم خواهد بود و آنها اطمینان داشته باشند که دولت با تامین کالاهای اساسی مورد نیاز مردم، تمهیدات لازم را از پیش اندیشیده و امکانات لازم برای تامین این نیازها در ماه‌های آتی حتی در بعضی اقلام بیش از نیاز سال هم وجود دارد. شریعتمداری در زمینه طولانی بودن زمان ترخیص برخی کالاها از گمرک کشور هم گفت: نتایج آنچه از اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور و فعالان اقتصادی دریافت شد عمدتا مشکلاتی در نحوه ترخیص مواد اولیه تولید و کالاها بود که در جلسه‌ای با رئیس کل گمرک، این موضوعات مطرح و با تدابیری که در نظر گرفته شد، این روند اصلاح می‌شود. در همین راستا دو روز پیش بود که شیوه‌های ترخیص کالا با مصوبه جدید اخذ مابه‌التفاوت ارزی از سوی گمرک ایران اعلام شد. جزئیات این ابلاغیه نشان می‌دهد سه شیوه ترخیص کالا باتوجه به سیاست‌های جدید تجاری-ارزی در دستورکار متولیان دولتی قرار گرفته است. در روش نخست ۳ هزار و ۴۷۹ قلم کالایی که دارای کد تعرفه هستند دیگر برای ترخیص نیازی به تاییدیه سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان یا تعهدات بانکی نخواهند داشت. در روش دوم که مختص کالاهایی است که مشمول فهرست معافیت‌ها نیستند، رویه این‌گونه خواهد بود که واردکننده کالا به بانک مراجعه و با ارائه تعهد و اخذ کد رهگیری بانک، نسبت به ترخیص ۱۰۰درصد کالای خود از گمرکات اقدام می‌کند. اما روش سوم به کالاهایی تعلق دارد که نه در لیست مشمول معافیت‌ها قرار دارند و نه تجار می‌توانند به بانک تعهد بدهند و کد رهگیری دریافت کنند و نه حتی امکان اخذ تاییدیه سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان فراهم است. در این شرایط باتوجه به درخواست واردکننده، گمرکات ملزم هستند نسبت به ترخیص ۷۰ درصد کالا اقدام تا صاحب کالا در فرصت مناسب نسبت به پیگیری موضوع مابه‌التفاوت ارز اقدام کند.
خرده‌فروشان چه می‌گویند؟
متولیان فروشگاه‌های زنجیره‌ای، برنامه‌ها و ماموریت‌هایی که برای تامین کالاهای مورد نیاز مردم تعبیه شده است را تشریح کردند. براساس آخرین خبرها قرار است ۲۵ میلیون نفر از هفته آینده کارت خرید کالا دریافت کنند. به‌گفته رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای قرار است ۹ هزار فروشگاه در سراسر کشور سیستم‌های خودشان را برای توزیع بسته‌های حمایتی هماهنگ کنند. این در حالی است که مطابق با جزئیات اعلام شده از سوی امیر خسرو فخریان، آمار دریافت‌کنندگان بسته‌های حمایتی ۲۵ میلیون نفر است و شامل همه دریافت‌کنندگان یارانه نمی‌شود. همچنین بودجه بسته سبد حمایتی که شامل اقشار ضعیف و تحت حمایت سازمان‌ها است تامین اعتبار شده و از هفته آینده مبلغ آن به حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد.
اما مدیران فروشگاه‌های زنجیره‌ای دلیل خالی ماندن برخی از قفسه‌ها و شارژ نشدن آنها را چه می‌دانند؟ در همین زمینه رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌داران تهران از افزایش خرید کالا از سوی مردم خبر داد و گفت: قیمت همه کالاها افزایش داشته و عرضه نیز کاهش یافته که دلیل آن انبار کردن کالا در خانه‌ها و سپس کاهش عرضه از سوی کارخانه‌هاست. سعید درخشانی در گفت‌وگو با «ایسنا»، با اشاره به اینکه تقریبا عرضه همه کالاها در سوپرمارکت‌ها کم شده و با افزایش قیمت مواجه شده است، علت این نابسامانی را کاهش عرضه و افزایش تقاضای مردم دانست که اجناس را می‌خرند و در خانه‌هایشان انبار می‌کنند. همچنین به گفته وی، کاهش تولید از دلایل دیگر کاهش عرضه است. وی با بیان اینکه همیشه افراد سوءاستفاده‌گر وجود دارند، گفت: همه انبارهایی که پلمب شدند، احتکارکننده نبودند. درخشانی با اشاره به اینکه احتکار نیز در همه کالاها وجود دارد، افزود: اکثر کالاهایی که احتکار می‌شوند همین کالاهایی هستند که در بازار به فروش می‌رسند اما این افراد کالاها را انبار می‌کنند تا گران‌تر بفروشند. وی با بیان اینکه کالای قاچاق در حال حاضر کم شده است، گفت: هر کالای قاچاقی که وارد کنند در بازار عرضه می‌شود. به گفته رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌داران تهران، عرضه سوسیس و کالباس در بازار کاهش نداشته، اما قیمت آن به دلیل افزایش قیمت گوشت و مرغ افزایش یافته است.