اتحادیه اروپا با بسته کمک نقدی 18 میلیون یورویی به نجات برجام آمد؛ این خبری بود که روز پنجشنبه به‌طور گسترده در رسانه‌ها منتشر شد. خبری که به نظر می‌رسد برای اولین بار توسط رویترز رسانه‌ای شد و بازتاب گسترده‌ای نیز در شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی داشت.
رویترز در این‌باره نوشت: «این کمک که معادل 20.6 میلیون دلار می‌شود، شامل کمک به بخش خصوصی و با هدف کاهش اثر تحریم‌های آمریکا علیه ایران و حفظ توافق برجام که در سال ٢٠١٥ امضا شد، است.»
واکنش‌ها اما یکی دوتا نبود و همین باعث شد بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه شبانه پای کار بیاید و به شایعه مطرح‌شده پاسخ دهد. قاسمی در واکنش به خبرهایی که این مبلغ را تلاش اروپا برای جبران تبعات منفی خروج آمریکا از برجام برای ایران و مقابله با تحریم‌های ثانویه قلمداد می‌کرد، گفت: «کمیسیون اروپا روز پنجشنبه ۱۸ میلیون یورو برای اجرای پروژه‌های توسعه‌ای در ایران تخصیص داد که این میزان بخش اول از بودجه ۵۰ میلیون یورویی است که به همین منظور از سوی کمیسیون اروپا اختصاص داده شده است.»
سخنگوی وزارت خارجه همچنین تاکید کرد: «این بودجه مربوط به همکاری‌های ایران با نهاد اتحادیه اروپایی است و ربطی به بسته اقتصادی مطرح‌شده اروپا که قرار است در چارچوب برجام و برای مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه ایران ارائه شود، ندارد.»
قاسمی فلسفه وجودی این مبلغ را به توافقی ارجاع داد که اواخر فروردین 95 و در جریان سفر فدریکا موگرینی به تهران میان او و محمدجواد ظریف منعقد شده بود.
در بیانیه‌ای که در پایان نشست مشترک مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صادر شد، توافقاتی در زمینه‌های مشورت و گفت‌وگوهای سیاسی سطح بالا، همکاری‌های اقتصادی و تجاری، همکاری‌های هسته‌ای غیرنظامی، همکاری در حوزه‌های محیط‌زیست، آموزش، فرهنگی، مهاجرت، مواد مخدر و ورود به گفت‌وگوهای حقوق بشری به عمل آمد.
در این ارتباط به نظر می‌رسد هرچند روی کاغذ حق با قاسمی است و مبلغی که پرداختش هم تازه تصویب شده و در آینده به ایران تحویل داده خواهد شد، ارتباط مستقیمی با تلاش اروپا برای جبران مافات خروج آمریکا از برجام ندارد، اما قرائن موجود نشان می‌دهد این دو آنقدر‌ها هم که جناب سخنگو می‌گوید، به هم بی‌ربط نیستند.
آغاز اجرای توافقی که دو سال و چهار ماه پیش منعقد شده و پرداخت کسری از مبلغ پیش‌بینی شده در آن، درست در شرایطی که برجام بیش از همیشه در آستانه فروپاشی قرار گرفته، فقط یک معنا می‌تواند داشته باشد و آن یک معنا عبارت است از درِ باغ سبزی که چشم‌آبی‌ها به ایران نشان داده‌اند تا تهدید خود مبنی‌بر خروج از برجام در صورت عدم وصول مطالباتش بابت توافق هسته‌ای را عملی نکند؛ مطالباتی که با خروج آمریکا از برجام قاطبه آنها به فراموشی سپرده شده و اروپا نیز تا این لحظه به روی مبارک هم نیاورده که برای نقد کردن آنها باید چاره‌ای بیندیشد. هرچه هست، به جمع‌بندی نرسیدن مذاکرات میان ایران و اروپا و طفره رفتن اروپایی‌ها از ارائه تضمین‌های عینی در حوزه‌هایی چون فروش نفت، مبادلات بانکی، استمرار همکاری‌های تجاری و... گواه این مدعا است.
در این میان برخی ناظران فارغ از سنجش صحت ادعاهای رویترز، اقدام اروپا را بیش از هر چیز ناظر به تلاش برای جلب اعتماد ایران ارزیابی کرده و آن را اقدامی مثبت و رو به جلو ولو کوچک تلقی کرده‌اند، این در حالی است که 18 میلیون یورو صرفا با چیزی حدود پنج درصد یارانه پرداختی یک ماه کشور برابری می‌کند؛ مبلغی که حتی اگر در چارچوب توافق ۱۶ آوریل ۲۰۱۶ هم بوده باشد، کمکی به پایداری اقتصادی ایران نمی‌کند و جوابگوی تحقق هیچ‌یک از محورهای توافق مورداشاره نیست و باید تعبیر علی لاریجانی آن را صرفا آب‌نباتی دانست که به در برابر دُرِ غلتان به ایران داده شد. از این رو می‌توان کلیت ماجرا را این‌گونه تفسیر کرد که فریب افکار عمومی و کاستن از فشار مطالبات ایران برای اعتماد‌سازی اروپا مهم‌ترین عاملی است که اروپایی‌ها را راضی به حاتم‌بخشی کرده تا در ماه‌های پسانقض برجام همچنان ایران را امیدوار نگاه دارند.