همزمان با سالگرد کودتای 28 مرداد در ایران، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در ادامه سیاست‌های تنش‌زا در قبال ایران، از ایجاد مجموعه‌ای به نام «گروه ویژه اقدام» برای بررسی و هماهنگی کلیه اقدامات مرتبط با ایران در وزارت خارجه آمریکا خبر داده و گفته که این نهاد همان هدف اصلی دولت ترامپ، یعنی تغییر رفتار ایران را دنبال می‌کند؛ هدفی که ابتدا با تلاش برای اصلاح برجام آغاز شد و زمانی که آمریکا در این زمینه توفیقی نداشت، با خروج از برجام و صدور دستور بازگشت تحریم‌ها علیه ایران پیگیری شد. بعد از آن آمریکایی‌ها به دنبال اطمینان یافتن از نتیجه تحریم‌های خود راهی کشورهای مختلف شدند تا آنها را متقاعد کنند که خرید نفت از ایران را به صفر برسانند و همزمان هم تلاش کنند تا ائتلاف‌هایی مانند آنچه ناتوی عربی خوانده شد برای تجمیع دشمنی‌ها علیه ایران ایجاد کنند. برایان هوک که مسئول این مجموعه جدید است گفته که اهداف آمریکا را در سه موضوع «برنامه هسته‌ای، حمایت از تروریسم و فعالیت‌های منطقه‌ای» پیگیری می‌کند.
برایان هوک کیست؟
مدیر دفتر برنامه‌ریزی سیاسی وزارت امور خارجه آمریکا، کسی که از زمان خروج آمریکا از برجام مسئولیت یافت تا با رایزنی‌های گسترده خریداران نفت ایران را از ادامه تعاملات اقتصادی و تجاری با ایران منصرف کند. او از طرفی چینی‌ها، کره‌ای‌ها و هندی‌ها را مخاطب خود قرار داد و از طرفی تلاش کرد عربستان و امارات را برای تهیه نقشه‌ای مدون در محدودیت صادرات نفت ایران از خلیج‌فارس و دریای عمان همراه کند؛ نقشه‌ای که عده‌ای حمله به بندر الحدیده در یمن را قسمت نظامی آن می‌دانستند و می‌گفتند قرار است با این اقدام عربستان علاوه‌بر نزدیک شدن به صنعا کنترل باب‌المندب را نیز در دست بگیرد.
هوک پیش از خروج آمریکا از برجام سرپرستی مذاکرات واشنگتن با اتحادیه اروپا برای اصلاح برجام را برعهده داشت. وی پیش‌تر و در دولت جرج بوش، پست‌های مختلفی چون دستیار وزیر خارجه در سازمان‌های بین‌المللی را برعهده داشت. هوک در دولت بوش همچنین دستیار ارشد سفیر آمریکا در سازمان ملل و دستیار ویژه رئیس‌جمهور آمریکا هم بوده است.
اهداف
برخلاف آنچه ترامپ مدعی آن شد، یعنی مذاکره بدون پیش‌شرط، تشکیل این گروه نشان از تلاش برای وادار کردن ایران به قبول مذاکره با پیش‌شرط‌های دوازده‌گانه پمپئو دارد. برایان هوک در این خصوص می‌گوید: «اگر ایران به تغییر بنیادین رفتار خود تعهد نشان دهد، می‌توان از گفت‌وگو با ایران سخن گفت.» او تایید می‌کند که این مجموعه رسیدن به پیش‌شرط‌های دوازده‌گانه پمپئو برای ایران را دنبال می‌کند و می‌افزاید: «مجموعه اقداماتی را برای پیشبرد 12 پیش‌شرط وزیر خارجه آمریکا از ایران و تغییر رفتار ایران در پیش می‌گیریم.»برایان هوک همچنین به صفر رساندن خرید نفت از ایران را یکی از مهم‌ترین اهداف میدانی آمریکا می‌داند و می‌گوید: «تیمی از وزارت خارجه آمریکا و وزارت خزانه‌داری تاکنون به بیش از 24 کشور درخصوص تحریم ایران سفر کرده است.»هدف بعدی دسترسی فیزیکی ایران به دلار آمریکاست که ظاهرا با توجه به وقایع یکی دو ماه اخیر در ایران بیشتر مورد توجه آمریکایی‌ها قرار گرفته و آنها دریافته‌اند که در این حوزه به دلیل مشکلات بنیادین اقتصاد در ایران بیشتر می‌توانند موفق شوند.
تحول جدید یا تکرار روندهای قبلی؟
وزارت خزانه‌داری آمریکا سال‌هاست مسئولیت اعمال تحریم علیه ایران را برعهده دارد. اگرچه از این نهاد به‌عنوان اتاق جنگ اقتصادی نام برده می‌شود، اما باید گفت آمریکا هر بار با رسیدن به موانع مختلف در راستای اعمال تحریم علیه ایران مجموعه‌هایی را درون این وزارتخانه یا بخش‌های دیگر برای رفع مشکلات خود ایجاد کرده است. تاسیس «دفتر اطلاعات مالی و تروریسم» در سال 2004 در آمریکا و تعریف ایران به‌عنوان یکی از مجموعه‌های هدف، از جمله اقدامات وزارت خزانه‌داری آمریکاست. ساماندهی مجموعه‌ای برای «هماهنگی تحریم‌های مرتبط با ایران و کره‌شمالی» زیر نظر «رابرت آینهورن»، مشاور ویژه وزیر امور خارجه در امور کنترل تسلیحات در سال 2010 محور بخشی از فعالیت‌ها در زمان کلینتون بود. اداره «امنیت بین‌المللی و منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» با محوریت ریچارد نفیو از جمله مجموعه‌هایی است که حدود 10 سال پیش تدوین تحریم‌ها علیه ایران را در دستور کار خود قرار داده است. «مرکز هدف‌گیری تامین مالی تروریسم» که حدود یک سال پیش و پس از سفر ترامپ به عربستان در این کشور ایجاد شد، هم نمونه‌ای دیگر است.
آخرین میخ بر تابوت تئوری جنگ با ایران
حسین روزبه، عضو هیات‌علمی دانشگاه و کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «تشکیل گروه ویژه اقدام در دولت ترامپ حتما اقدام جدیدی علیه ایران نیست، چراکه قبلا مجموعه‌هایی چون دفتر امور ایران در آمریکا بوده و علیه ایران اقدام می‌کرده است که از قضا از لحاظ عِده و عُده و توان هم از این گروه جدید قدرتمند‌تر بوده است.»
روزبه ادامه داد: «به دو نکته مهم درخصوص تشکیل این گروه باید اشاره کرد؛ اول اینکه برایان هوک مسئول گروه فردی با سابقه حقوقی است و با توجه به مسئولیت‌هایی که تاکنون برعهده داشته، می‌توان از وی به‌عنوان حلقه وصل سلسله فرآیندها و اقدامات علیه ایران نام برد؛ به عبارت دقیق‌تر، انتخاب برایان هوک ذیل یک سه‌ضلعی تعریف‌پذیر است؛ ضلع اول سابقه حقوقی اوست که درخصوص جرائم مالی و تحریم کار کرده است، ضلع دوم بازگوکننده ارتباط و نزدیکی وی با مایک پمپئو و مسئولیت او در معاونت طرح و برنامه وزارت خارجه است و ضلع سوم سابقه فعالیت او در دفتر سازمان‌های بین‌المللی وزارت خارجه آمریکا و همکاری با جان بولتون است. از این‌رو این سه‌ضلعی بیان‌کننده این است که برایان هوک تجمیع‌کننده ایده‌ها و نظریات پمپئو و بولتون است و بنا دارد از سازمان‌های بین‌المللی در این مسیر بهره ببرد.»
این مدرس دانشگاه افزود: «از طرفی باید این را گفت که تاسیس این مجموعه معنای دیگری هم دارد، به این صورت که اگر آمریکا می‌دانست با سازوکار‌های قبلی قادر خواهد بود جهان را علیه ایران بسیج کند و به اهداف خود برسد، هرگز اقدام به تشکیل یک ساختار جدی نمی‌کرد، لذا معلوم است برای تغییر رفتار که به‌عنوان هدف اصلی ترامپ در قبال ایران تعریف شده، مشکلات زیادی مقابل آمریکا وجود دارد و به سادگی برای آنها قابل دسترسی نیست. البته این مساله بیان‌کننده وجود یک نقطه فرصت برای ایران هم هست و مسئولان ما در داخل باید بدانند که مسیر برای آمریکا آنقدر دشوار شده که آنها برای رسیدن به اهداف خود مجبور به ایجاد ساز وکار جدیدی شده‌اند و بنابراین اگر در داخل تدبیر ویژه‌ای صورت پذیرد و انسجام لازم پدید آید، آمریکا ناکامی بزرگی را پیش رو خواهد داشت.» حسین روزبه با بیان اینکه هوک نخواهد توانست ظرفیت جدیدی را پای کار ایران بیاورد، گفت: «تشکیل این نهاد جدید به معنای سرکوب زمزمه‌هایی است که نهادهای داخلی آمریکا ایجاد کرده‌اند و می‌گویند افزایش فشارها بر ایران عملیاتی نیست و بازگشت تحریم‌ها نتایج حداقلی قبلی را هم به دنبال نخواهد داشت. تشکیل این نهاد جمع‌بندی این نکته است که استمرار فشار بر ایران نمی‌تواند در بلندمدت ادامه پیدا کند و باید برای حفظ فضا تدبیر جدیدی داشت.»
وی با بیان اینکه تشکیل این گروه، تهدید جدید و پیچیده‌ای علیه ایران نخواهد بود، گفت: «نهادهای فکری آمریکا مقابل نظر ترامپ درخصوص تاثیر افزایش فشارها بر ایران هستند و اولین وظیفه گروه ویژه اقدام ممانعت از ایجاد شکاف بر سر ایران در درون ساختار سیاسی و بوروکراسی ایالات متحده آمریکا خواهد بود.»
این کارشناس مسائل آمریکا با بیان اینکه تشکیل این گروه و بیان وظایف آن عملا نشان‌دهنده بی‌پایه و اساس بودن پیشنهاد ترامپ برای مذاکره بدون پیش‌شرط با ایران است، گفت: «در نظر گرفتن 12 پیش‌شرط برای ایران امروز یک خواسته غیرقابل دسترس برای آمریکایی‌ها شده و یکی دیگر از اهداف این نهاد تلاش برای رسیدن به این نقاط حداکثری بیان‌شده از سوی پمپئو است. البته از طرف دیگر این را هم باید گفت که ایجاد این گروه با محوریت فعالیت‌های اقتصادی بیش از هرچیز اقدامی برای به حاشیه راندن تئوری جنگ علیه ایران است و نشان می‌دهد تئوری جنگ با ایران زمین‌گیر شده، هیچ‌گونه ظرفیتی برای اقدام نظامی علیه ایران نیست و آمریکا تمام توان خود را برای تحریم‌های اقتصادی متمرکز کرده است.»