آیا ایران و آمریکا پس از سال‌ها بر سر میز گفت‌وگو می‌نشینند؟«گفت‌وگو بدون پیش شرط» این آخرین پیشنهادی بود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا مطرح کرد. ترامپ چندی پیش مدعی شد: «بالاخره یک روز به من زنگ می‌زنند و می‌گویند بیا توافق کنیم و ما هم توافق می‌کنیم» اما اکنون آمریکاست که درخواست مذاکره با ایران را دارد. این پیشنهاد و خواسته در شرایطی از سوی آمریکا مطرح می‌شود که این کشور در مدت اخیر سخت‌ترین هجمه‌ها و برنامه‌ها را علیه کشورمان داشته است، اما ایران حتی یک قدم از مواضع خودش کوتاه نیامده است. زمان زیادی از آن روزها نمی‌گذرد که ترامپ تحریم‌هایی را وضع و به شرکت‌های خارجی فعال در ایران هشدار داد تا از این کشور خارج شوند. برای همین محمدجواد ظریف در توئیتر خود نوشت: ایران و آمریکا دو سال مذاکره کردند و به توافق برجام رسیدند؛ آمریکا مقصر خروج است. تهدید کارساز نیست؛ احترام برای ایرانیان و تعهدات را امتحان کنید. از سوی دیگر همین چندی پیش بود که طرح تشکیل «ناتوی عربی» یا «ائتلاف استراتژیک برای خاورمیانه» در زیر چتر حمایت‌های ترامپ مطرح شد که به نتیجه نرسید. برخی این پیشنهاد ترامپ را متوجه انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور می‌دانند که شانس دموکرات‌ها برای پیروزی در آن بیش از جمهوریخواهان است. اوباما برخلاف ترامپ رویکرد جنگ طلبانه نداشت و تلاش زیادی داشت تا ارتباط آمریکا با خاورمیانه و به‌ویژه ایران را از ریل دشمنی و جنگ خارج کند که به‌دلیل طبیعت شکل گرفته در سیاست آمریکا موفقیت کمی داشت، اما ترامپ سیاست عکس اوباما را اجرا و خاورمیانه را به سمت جنگ و خشونت هدایت می‌کند. بنابراین مردم آمریکا طبق نظرسنجی‌های منتشر شده تمایل خود را به انتخاب رئیس‌جمهور دموکرات اعلام کردند، پس طبیعی است که ترامپ برای حفظ خود در جایگاه ریاست‌جمهوری اقداماتی انجام دهد که مذاکره با ایران یکی از آنهاست. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه پیشنهاد گفت‌وگو با ایران در شرایطی ارائه می‌شود که دولت ایالات متحده آمریکا بدون هیچ توجیهی و برخلاف تمام موازین بین‌المللی از برجام خارج شده و تحریم‌های غیرعادلانه خود را مجددا بر مردم ایران تحمیل کرده است، گفت: «جمهوری اسلامی ایران در عمل ثابت نموده که اهل گفت‌وگو و منطق است و چنانچه تعهدی بپذیرد، بدان پایبند می‌ماند، اما آیا آقای ترامپ هم می‌تواند چنین ادعایی بکند؟ مذاکره شرایط و الزاماتی دارد که تاکنون در گفتار و رفتار آقای ترامپ و همکارانش نشانه‌ای از آن دیده نشده است.
آمادگی عمان برای وساطت
از سوی دیگر نباید فراموش کرد که قطع رابطه با آمریکا موضوع همیشگی نیست، چنانکه پیش از این مذاکراتی با آمریکا صورت گرفته که نمونه بارز آن توافقنامه هسته‌ای یا برجام است. از سوی دیگر نباید فراموش کرد که روحانی تماس تلفنی اوباما را در اجلاس سالانه سازمان ملل در نیویورک پاسخ داد و پیش از آن هم گفته شد که گفت‌وگوهای محرمانه در عمان انجام شده است. این ارتباطات نشان داد که مرزهای ممنوعه مذاکره کمرنگ شده است. حضور بن‌علوی وزیر خارجه عمان که این کشور به نمادی برای ایجاد تساهل بین دو طرف تبدیل شده است در واشنگتن و پس از آن در تهران، این موضوع را بیش از پیش به اذهان متبادر می‌کند که امکان ایجاد چنین کانال‌هایی وجود دارد. اکنون اگر دو طرف بر سر مذاکره توافق کنند کشور ثالثی می‌تواند میزبان باشد. وزیر خارجه عمان به «الجزیره» گفت، برای وساطت بین واشنگتن و تهران به آمریکا نرفته اما کشورش آماده وساطت بین ایران و آمریکا است. یوسف بن‌علوی گفت: «ما پیامی از کسی از جمله ایرانی‌ها برای آمریکایی‌ها نیاورده‌ایم. معتقدیم که می‌شود گفت‌وگو را شروع کرد. دو طرف وسط این همه مشغولیت نیاز دارند فرصتی پیدا کنند تا وارد درگیری نشوند، درگیری که نه برای منطقه نه برای کسی هیچ فایده‌ای ندارد». یوسف بن‌علوی در سفر یک هفته‌ای خود به آمریکا با مقامات این کشور از جمله جیمز متیس وزیر دفاع و مایک پمپئو وزیر خارجه این کشور دیدار خواهد کرد.
درخواست ترامپ برای مذاکره
شامگاه یکشنبه بود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد، این آمادگی را دارد که با ایران بدون پیش‌شرط وارد مذاکره شود. او تصریح کرد که تمایل دارد با مقام‌های ایرانی ملاقات داشته باشد و گفت که من به ملاقات کردن اعتقاد دارم. اگر آنها بخواهند، من قطعا با [مقام‌های] ایران ملاقات خواهم کرد. نمی‌دانم که آیا آنها آماده این کار هستند. آنها اکنون در حال پشت سر گذاشتن دوره سختی هستند. ترامپ اظهار کرد: من به توافق با ایران پایان دادم. این توافق مسخره‌ای بود. رئیس‌جمهوری آمریکا اظهارکرد: معتقدم آنها احتمالا در پایان به این نقطه خواهند رسید که خواستار ملاقات شوند و من آماده‌ام تا هر زمان که بخواهند، با آنها ملاقات کنم. من این کار را از روی قوت یا ضعف انجام نخواهم داد. فکر می‌کنم این کار اقدام مناسبی است. اگر بتوانیم به نتیجه معنادار دست یابیم، نه اتلاف کاغذی که در توافق قبلی اتفاق افتاد، قطعا مایل به انجام ملاقات خواهم بود. در ادامه خبرنگاری پرسید که آیا او پیش‌شرطی برای چنین ملاقاتی دارد که رئیس‌جمهوری آمریکا پاسخ داد: هیچ‌پیش‌شرطی نداریم. اگر آنها بخواهند ملاقات کنند، من هم ملاقات خواهم کرد. هر زمان که آنها بخواهند. این کار برای این کشور خوب است، برای آنها خوب است، برای ما خوب است و برای جهان خوب است. رئیس‌جمهوری آمریکا در این کنفرانس مطبوعاتی با بیان اینکه «من به ملاقات کردن اعتقاد دارم»، اضافه کرد: درباره گفت‌وگو با دیگران به خصوص وقتی صحبت از احتمال جنگ، مرگ، قحطی و بسیاری از چیزهای دیگر مطرح است، باید مذاکره کرد. هیچ مشکلی با مذاکره وجود ندارد.
شروط پمپئو؛ عدم صداقت آمریکا
از ابتدا مشخص بود پیشنهاد مذاکره ترامپ عاری از صداقت است و ویژگی حاکمان آمریکا سال‌هاست که با صلح و تعامل همخوانی ندارد و پشت پرده پیشنهاد ترامپ برای مذاکره با ایران خیلی زود عیان شد، چنانکه ساعاتی پس از اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا بود که مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی سی.ان.بی.سی در خصوص پیشنهاد ترامپ به ایران اعلام کرد که پیش شرط‌هایی وجود دارد. پمپئو گفت: از پیشنهاد مذاکره ترامپ به ایرانی‌ها حمایت می‌کنم اما در صورتی رئیس‌جمهور با ایرانی‌ها پای میز مذاکره خواهد نشست که ایرانی‌ها تعهد به اعمال تغییرات در نحوه رفتار با مردم این کشور را نشان دهند، از رفتار بد خود بکاهند و بتوانند بپذیرند که وارد توافقی هسته‌ای شوند که در عمل مانع اشاعه تسلیحاتی شود.
دبه کردن آمریکایی
آمریکا در دبه‌کردن مهارت دارد، اول خروج غیر قانونی از برجام و امروز نیز چنانکه در ابتدا پمپئو برای مذاکره شرط‌گذاری کرد و پس از آن سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا درباره تمایل این کشور برای مذاکره با ایران اظهارنظر کرد. وی گفت که رئیس‌جمهور ترامپ آماده مذاکره با ایران و حتی پایان دادن به چهار دهه دشمنی میان دو کشور است به شرط آنکه ایران به‌طور اساسی تغییر کند. گرت مارکوس افزود: آمریکا حاضر است برای پایان تحریم‌ها و برقراری مجدد و کامل روابط دیپلماتیک و تجاری وارد عمل شود و به ایران اجازه دهد که فناوری پیشرفته داشته باشد و از پیوستن دوباره اقتصاد ایران به نظام اقتصادی بین‌المللی حمایت کند.