بیش از ١٨٠‌هزار خانواده ایرانی از تلگرام کسب درآمد مستقیم با گردش مالی چند ١٠‌میلیارد تومانی دارند. این آماری است که سعید مهدیون فرمانده بسیج وزارت ارتباطات اعلام کرده و گفته است: باید اپلیکیشن‌های داخلی را تقویت کنیم.
این درحالی است که افشین کلاهی، نایب‌رئیس اول کمیسیون كسب‌وكارهاي نوين و دانش‌بنيان اتاق ایران پیشتر از این به «شهروند» گفته بود که بین ١٠ تا ١٥‌هزار کسب‌وکار درحال حاضر در کشور ما به صورت کاملا مجازی اداره می‌شوند.
ماجرا از چه قرار است؟ نایب‌رئیس اول کمیسیون كسب‌وكارهاي نوين و دانش‌بنيان اتاق ایران به «شهروند» می‌گوید: ١٠ تا ١٥‌هزار کسب‌وکار تلگرامی می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم برای ١٨٠‌هزار خانواده ایجاد شغل کرده باشد و رقم اعلام‌شده دور از ذهن نیست.
آخرین آمار مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم اعلام شده که نشان می‌دهد، ٩‌هزار کسب‌وکار خرد اینترنتی در ایران مشغول به کار هستند.
به گفته سیدمرتضی موسویان، رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد در آمار رسمی این سازمان ۱۹‌هزار کانال به ثبت رسیده که از این تعداد ٩‌هزار کانال مرتبط با فروش کالا یا خدمات بوده‌اند.
البته نباید فراموش کرد تفکیک این موضوع که چند دسته از این کانال‌ها صرفا فروش کالا بوده‌اند، ممکن نیست؛ چراکه ارایه این آمار براساس خوداظهاری افراد بوده است و بسیاری از کانال‌ها هنوز خود را به صورت رسمی در سامانه ثبت نکرده‌اند.
گفتنی است؛ اگر قبول کنیم ١٨٠‌هزار خانواده ایرانی از راه تلگرام زندگی خود را می‌گذرانند، با توجه به وجود بیش از ٢٤‌میلیون خانوار، ٠,٧٥‌درصد خانواده‌های ایرانی از تلگرام ارتزاق می‌کنند که این رقم با توسعه بستر فضای مجازی در ایران و با توجه به کم‌هزینه‌بودن ایجاد مدل شغل‌های آی.تی می‌تواند به سرعت توسعه پیدا کند.
چرا نمونه‌های بومی موفق نیستند؟
فرمانده بسیج وزارت ارتباطات گفته است که باید اپلیکیشن‌های داخلی را برای روزی که مدیریت تلگرام به ایران سرویس نداد، تقویت کنیم. فرض کنید مدیریت این اپلیکیشن به دلیلی نخواهد به ایرانیان سرویس دهد، پس باید در جهت تقویت و حمایت از اپلیکیشن‌های داخلی با تمام توان اقدام شود.
اما آیا واقعا جایگزینی تلگرام با نمونه بومی آن مقدور است؟ چرا تاکنون با وجود تمام حمایت‌ها، هیچ پیام‌رسانی از داخل در عضوگیری و توسعه موفق نبوده است؟
افشین کلاهی نایب‌رئیس اول کمیسیون كسب‌وكارهاي نوين به «شهروند» می‌گوید: در کشور ما توانایی ایجاد و جایگزینی نمونه‌های بومی با نمونه‌های خارجی وجود دارد اما روش اجرا و جایگزینی درست انتخاب نمی‌شود. باید بدانیم که راه جایگزینی تلگرام نه فیلترینگ است، نه استفاده دستوری از نمونه بومی و نه محدودسازی‌های دیگر. بارها این روش‌ها را انتخاب کرده و منابع مالی را تلف کردیم.
او ادامه می‌دهد: بازار باید، بازار رقابتی باشد. اگر استراتژی درستی برای طراحی و جایگزینی انتخاب کنیم، نمونه داخلی به سرعت بازار خود را پیدا می‌کند. محصول خوب، یعنی محصولی که همه چیز را دیده باشد، جای خود را میان مردم پیدا خواهد کرد.
استراتژی درست دولت حمایت است
کلاهی دولت‌ها را دعوت به حمایت به جای دخالت کرده و می‌گوید: حمایت دولت می‌تواند در قالب فراهم‌کردن فضای مناسب برای کسب‌وکار، کاهش مالیات، پشتیبانی از ایده‌های خلاق و فراهم‌کردن زیرساخت در یک بازار رقابتی باشد. امروز ما تا حدودی توانسته‌ایم اکوسیستم استارت‌آپی فراهم کرده و در محیط نسبتا مناسبی برای استارت‌آپ‌های داخلی فراهم کنیم. گفتنی است؛ قطع تلگرام به خاطر وجودنداشتن نمونه‌ درست بومی موجب می‌شود که بسیاری از صاحبان کسب‌وکارها سعی کنند از طریق دیگر شبکه‌های موجود و ممکن با مشتریان خود ارتباطشان را حفظ کنند. واتس‌اپ و اینستاگرام ازجمله همین شبکه‌هاست.
کسب‌وکارها سخت جابه‌جا می‌شوند
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال پیشتر و به هنگام فیلترینگ کوتاه‌مدت تلگرام در این‌باره گفته بود: «تمامی پیام‌رسان‌های بومی تعداد دنبال‌کنندگان‌شان رشد چشمگیری داشته و این افزایش مخاطب درباره پیام‌رسان سروش به ٣برابر هم رسیده است اما همین افراد نیز اغلب برای داشتن یک گروه چت خانوادگی یا دریافت خدمات آموزشی به سمت این پیام‌رسان‌ها کشیده شده‌اند و صاحبان کسب‌وکارها تاکنون تصمیم جدی برای مراجعه به این شبکه‌ها از خود نشان نداده‌اند.»
این درحالی است که نباید فراموش کنیم یک فروشگاه مجازی گاهی ٣‌سال برای جذب فالوور و تثبیت در بازار زحمت کشیده. صاحبان کسب‌‌وکارهای مجازی معتقدند؛ جابه‌جایی به شبکه‌های دیگر مثل واتس‌اپ کسب‌وکارهای اینترنتی را زمین زده و موجب می‌شود برخی از آنها متضرر و ورشکسته کامل شوند. به‌خصوص که کسب‌وکار آنها مشمول زمان نیز خواهد شد و برای همین استقبال کسب‌وکارها از جابه‌جایی چندان بالا نیست.
چرا تلگرام محبوب است؟
قابلیت‌هایی که تلگرام برای تبادل اطلاعات و آسان‌سازی دسته‌بندی آنها برای کاربرانش ایجاد می‌کند، یکی از دلایل محبوبیت آن محسوب می‌شود. تولید بات‌های ویژه فروش محصولات در فضای تلگرام نیز مهم است. گفته می‌شود هزینه تولید هر بات بین ۵۰۰‌هزار تا ۲‌میلیون تومان بوده است و با از دست‌رفتن این کانال‌های فروش، عملا این بات‌ها نیز کارکرد خود را از دست می‌دهند.
آخرین آمارهای رسمی از تلگرام
پژوهشگاه ملی فضای مجازی وابسته به مرکز ملی فضای مجازی بخشی به نام «رصد شبکه‌های اجتماعی» دارد که البته فعلا تنها آمارهای مربوط به شبکه پیام‌رسان تلگرام را در بازه‌ زمانی گوناگون منتشر می‌کند. رصد فعالیت کاربران ایرانی در تلگرام نشان از افزایش روزانه و استقبال بیشتر مردم نسبت به این برنامه دارد، به‌طوری که تنها در دوهفته اخیر بیش از ١٠‌هزار کانال تلگرامی جدید ساخته شده است.
طبق آمار این پژوهشگاه، به‌طور دقیق ٧٥٤‌هزار و ٥١٦ کانال در تلگرام وجود دارد که روزانه به‌طور میانگین ٢,٥‌میلیارد بار بازدید از این کانال‌ها صورت می‌گیرد. البته آن‌طور که پیداست، بخش اعظمی از این آمار متعلق به کانال‌های غیرفعال یا کم‌فعال است؛ چراکه بنا به آمار فوق در این بین، ۲۶۴‌هزار و ۳۴۷ کانال به‌روزرسانی می‌شوند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در طول شبانه‌روز (٢٤ساعت) به‌طور متوسط بیش از ۳‌میلیون و ۷۵هزار و ۲۲۷ مطلب در بین کانال‌های تلگرامی منتشر یا به‌اصطلاح فنی‌تر پست می‌شوند. جالب است بدانید که ساعت ١٠شب بیشترین زمانی است که پست‌ها منتشر می‌شوند و بازدید می‌خورند (بیش از ٢٨٥‌هزار مطلب) و همچنین کمترین زمانی که مطالب به اشتراک گذاشته می‌شوند، مربوط به ساعت ٤ صبح با آمار ۱۴‌هزار و ۹۵۷ مطلب است.
متوسط تعداد مطلب بر کانال در یک روز ۱۱.۶۳ مطلب است و این به این معنی است که به‌طور متوسط روزانه در هر کانال حدود ۱۱.۵ مطلب منتشر می‌شود.
گفتنی است؛ سایت تلگرام با رتبه ١٩ در الکسا یکی از پربازدیدترین وب‌سایت‌های ایرانی است که امروزه با بسیاری از مسائل اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی کشور گره خورده است.