مجمع جهانی اقتصاد در یکی از تازه‌ترین گزارش‌های خود، رتبه‌بندی گذرنامه‌های جهان را اعلام کرده است. براساس این گزارش که بر مبنای داده‌های شاخص گذرنامه هنلی ۲۰۱۸ گردآوری شده است، آلمان توانسته در صدر قدرتمندترین گذرنامه‌های جهان قرار بگیرد. این پنجمین سال متوالی است که این کشور اروپایی در صدر فهرست شاخص گذرنامه هنلی قرار می‌گیرد. رکن اصلی این شاخص تعداد سفرهای شهروندان هر کشور به تعداد بیشتری از کشورهای جهان بدون داشتن ویزا است. اطلاعات این رتبه‌بندی نیز از انجمن بین‌المللی هوایی به دست آمده که بزرگترین و جامع‌ترین پایگاه داده اطلاعات مربوط به سفر را در جهان در اختیار دارد.
رتبه‌بندی گذرنامه‌های جهان
در همین حال و براساس جدیدترین گزارش این شاخص، شهروندان آلمانی اکنون می‌توانند از ۱۷۷ کشور بدون نیاز به ویزا بازدید کنند. همچنین کشورهای اوکراین و گرجستان که به ترتیب در رتبه‌های ۴۴ و ۵۳ این گزارش قرار گرفته‌اند، بیشترین صعود و رشد را در میان فهرست سال جاری داشته و به ترتیب به دنبال آزادسازی اخیر ویزای خود با اتحادیه اروپا، ۱۵ و ۱۴ رتبه صعود کرده‌اند. پاکستان، سوریه، عراق و افغانستان نیز برای سال دوم است که در پایین‌ترین رتبه‌های دسترسی به کشورهای دیگر بدون نیاز به اخذ ویزا قرار گرفته‌اند و هر یک قادر به دسترسی بدون ویزا به ۳۰ کشور یا کمتر هستند. در این میان اما ایران مانند سال‌های گذشته، جایگاه شایسته‌ای ندارد. در ماه اکتبر و در فهرستی جداگانه، «رتبه‌بندی قدرت گذرنامه‌های جهانی» که از سوی شرکت مشاوره‌ای «آرتون کپیتال» منتشر شد، نام سنگاپور را در میان قدرتمندترین گذرنامه‌ها در جهان قرار داد. با این حال آلمان اخیرا در آن فهرست نیز به عنوان قدرتمندترین گذرنامه جهان دست یافت.
گذرنامه‌های قدرتمند
براساس گزارش شاخص هلنی، ۲۰ کشور برتری که در این رتبه‌بندی ذکر شده‌اند و می‌توانند بدون ویزا از کشورهای دیگر بازدید کنند، عبارتند از: آلمان با ۱۷۷ کشور، سنگاپور با ۱۷۶ کشور، دانمارک، فنلاند، فرانسه، ایتالیا، ژاپن، نروژ، سوئد و بریتانیا با ۱۷۵ کشور، اتریش، بلژیک، لوکزامبورگ، هلند، اسپانیا و سوئیس با ۱۷۴ کشور، ایرلند، کره جنوبی، پرتغال و ایالات متحده با ۱۷۳ کشور. در این میان ایران تنها با داشتن دسترسی به ۳۸ کشور بدون نیاز به ویزا در رده ۹۶ جهانی از میان ۱۰۴ جایگاه بررسی شده در این گزارش جای گرفته است. البته ذکر این نکته ضروری است که در این گزارش تمام کشورهای جهان مورد بررسی قرار گرفتند اما به دلیل اینکه برخی کشورها رتبه یکسانی داشتند، جایگاه‌ها بسیار کمتر از تعداد کشورها شده است. در این گزارش تنها کشورهای لبنان، اریتره، فلسطین، لیبی، نپال، یمن، سومالی، پاکستان، سوریه، عراق و افغانستان پایین‌تر از کشور ما قرار گرفته‌اند.
همچنین کشورهای کوزوو و بنگلادش نیز به ۳۸ کشور بدون نیاز به ویزا دسترسی دارند. اما در منطقه خاورمیانه، امارات متحده عربی قدرتمندترین گذرنامه را پس از رژیم اشغالگر قدس در اختیار دارد و پس از این کشور که ۱۰ پله از این رژیم پایین‌تر است، در رتبه ۳۳ جای می‌گیرد. پس از این دو کشور نیز در خاورمیانه، کشورهای کویت، قطر و بحرین جای گرفته‌اند که رتبه‌های آنها به ترتیب ۵۸، ۶۲ و ۶۳ اعلام شده است. شهروندان اماراتی می‌توانند بدون نیاز به ویزا به ۱۳۳ کشور سفر کنند و شهروندان کویتی، قطری و بحرینی نیز به ترتیب می‌توانند به ۸۳، ۷۷ و ۷۵ کشور بدون ویزا سفر کنند. بیشترین افزایش رتبه در خاورمیانه نیز در اختیار امارات بوده که نسبت به سال قبل، ۵ پله صعود را تجربه کرده است. علاوه بر این، گزارش رتبه‌بندی قدرت گذرنامه‌های جهانی که از سوی «آرتون کپیتال» منتشر شده، نشان می‌دهد به ترتیب کشورهای آلمان، سنگاپور، دانمارک، سوئد، فنلاند، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، کره‌جنوبی، لوکزامبورگ، هلند، بلژیک، اتریش، نروژ، پرتغال، ژاپن و بریتانیا در رده‌های برتر رتبه‌بندی قدرتمندترین گذرنامه‌های جهانی جای گرفته‌اند.
ایران در این فهرست نیز در دسته ۹۰ جهانی از میان ۹۵ دسته کشور بررسی شده برای سال ۲۰۱۸ قرار دارد و تنها کشورهای سومالی، سوریه، پاکستان، عراق و افغانستان در رتبه پایین‌تری از آن جای گرفته‌اند. اما به دو صورت می‌توان اثرات ویزا و گذرنامه را در سفر و گردشگری مورد بحث قرار داد. کشورهایی که قدرت گذرنامه زیادی دارند و خدمات خوبی برای صاحبان گذرنامه پرداخت می‌کنند، اغلب در میان کشورهای توسعه‌یافته هستند و عمدتا به سفرهای خروجی دست می‌زنند. دسته دیگر کشورهایی هستند که با استفاده از سیاست‌های تسهیل ویزا و در برخی موارد لغو ویزاهای دوطرفه، تلاش می‌کنند مزایای اقتصادی بخش گردشگری خود را تقویت و اقتصاد بهتری پیدا کنند. این قبیل کشورها عمدتا در حال توسعه هستند. بررسی تجربه سیاست‌های ویزای دسته نخست استرالیا و از دسته دوم گرجستان، می‌تواند فرمولی برای سایر کشورها نیز فراهم آورد.
سیاست موفق گرجی‌ها برای جذب گردشگر
گرجستان یکی از کشورهایی است که اخیرا بر گردشگری خود تمرکز ویژه‌ای کرده است. سیاست ویزای این کشور نیز همراستا با این هدفی که مقامات این کشور مد نظر قرار داده‌اند، تغییر کرده است. این کشور با لغو ویزای متقابل، هم شرایط را برای ورود به گرجستان بهبود بخشیده و هم سفر شهروندانش را به دیگر کشورها تسهیل کرده است. گرجستان در سال‌های اخیر قوانین جدیدی در چارچوب حقوقی به وجود آورده که از اواخر سال ۲۰۱۴ و به ویژه سال ۲۰۱۵ آثار خود را نشان داده‌اند. یکی از این موارد افزایش میزان اقامت بوده است. علاوه بر آن، فهرست کشورهایی که بدون ویزا به این کشور سفر می‌کنند، در اختیار دولت گرجستان قرار داده شده و تعداد آنها، گسترش پیدا کرده است. روز نهم ماه ژوئن سال ۲۰۱۵ فهرست کشورهایی که برای ورودشان به گرجستان نیازی به اخذ ویزا نداشتند، بار دیگر تصویب شد. افزون بر این گرجستان توانسته است با اتحادیه اروپا برای راحت‌تر کردن سفر به این کشور اقداماتی انجام دهد که قطعا در گردشگران ورودی این کشور اثر خود را نشان می‌دهد.
استرالیا؛ تمرکز بر کیفیت خدمات به شهروندان
استرالیا در شاخص هنلی که برای گذرنامه‌ها اعلام شده، در جایگاه هفتم مشترک با چند کشور قرار گرفته است. گذرنامه این کشور گران‌ترین گذرنامه جهان محسوب می‌شود و بهای آن ۲۸۲ دلار است. این گذرنامه در سال ۲۰۱۵ پس از ترکیه رتبه دوم جهان را داشت. مقامات این کشور معتقدند که این هزینه منعکس‌کننده کیفیت این سند است و استاندارد بالای خدماتی را که از سوی دفتر گذرنامه استرالیا ارائه می‌شود، نشان می‌دهد. این در حالی است که بهای دریافت یک گذرنامه آلمانی حدود ۱۲۰ دلار است. سیاست ویزای استرالیا در این کشور بیشتر مبتنی بر قانون مهاجرت سال ۱۹۵۸ و برخی قوانین مهاجرتی است. این کشور یک نظام ویزای عمومی دارد که نیازمند این است که هر شهروند غیراسترالیایی که وارد این کشور می‌شود، طبق قانون مهاجرتی منطقه وارد شده، یک ویزای معتبر داشته باشد. با این حال برای برخی کشورها از جمله نیوزیلند تخفیف‌هایی در نظر گرفته شده است. علاوه بر آن، استرالیا تلاش کرده است برای برخی ورود‌ی‌ها امتیازاتی قائل شود.
برخی از این گروه‌ها عبارتند از: میهمانان رسمی دولت استرالیا، خدمه کشتی‌های نیروی دریایی خارجی بازدیدکننده از این کشور، ماهیگیران سنتی اندونزیایی و مسافران ترانزیت شده از کشورهای خاص که انتقال هوایی آنها به استرالیا کمتر از ۸ ساعت باشد. دارندگان گذرنامه‌های ETA یا همان اجازه سفرهای الکترونیکی که برای برخی از کشورها وجود دارد و شهروندان کشورهای آرژانتین، شیلی، فیجی، اندونزی، کرباتی، جزایر مارشال، مکزیک، میکرونزی، نائورو، عمان، پالائو،فیلیپین، وانوآتو، اروگوئه، امارات متحده عربی، تووالو، تونگا، تایلند، آفریقای جنوبی، جزایر سلیمان، ساموآ، قطر و پاپوآ‌گینه‌نو می‌توانند در چارچوب توافقات فوق در چارچوب ترانزیت به استرالیا سفر کنند. اتباع این کشور به بسیاری از کشورها بدون ویزا سفر می‌کنند اما ورود به آن برای بسیاری از کشورها نیاز به ویزا دارد و در برخی موارد با ETA مجاز است. این موارد نشان می‌دهد استرالیا بیشتر به دنبال ارتقای کیفیت خدمات خود به شهروندانش بوده و چندان به گردشگران ورودی توجه نکرده است.
منبع: دنیای اقتصاد