جهان صنعت نوشت: در حالی که مقامات دولتی بارها اعلام کرده بودند قیمت نان رشد نخواهد کرد، وزیر اقتصاد دیروز تیر خلاص را به سفره مردم زد و از متناسب‌سازی قیمت نان در کشور خبر داد؛ در واقع این سیگنال مثبت به افزایش نرخ قوت‌غالب مردم است که مدت‌هاست دومینوی گرانی سفره آنها را در نوردیده و توان اداره یک زندگی حداقلی را از آنها سلب کرده است. دومینوی گرانی در سال جاری سرعت بیشتری را نسبت به سال‌های گذشته گرفته است، هرچند مسوولان همواره بر کاهش نرخ تورم اصرار دارند، اما واقعیت در کف بازار مصرف نشان می‌دهد که قدرت مالی مردم کم و قیمت کالا‌های اساسی از جمله نان در حال افزایش است.
مدتی است بازی جدید دولت در میدان نان که قوت اصلی مردم محسوب می‌شود، آغاز شده و با تناقض‌گویی در باید و نباید افزایش قیمت این محصول، سرگردانی مردم را در پشت صف‌های نانوایی ایجاد کرده است. افزایش قیمت نان در استان‌های مختلف ایران در هفته‌ها و ماه‌های گذشته از جمله اخباری بوده که هر بار به رسانه‌ها راه یافته با چالش تایید و تکذیب مقام‌های دولتی روبه‌رو شده است. پیش از این مقام‌های دولتی در زمان اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان هرگونه احتمال افزایش قیمت نان را تکذیب کرده و آن را خط قرمز دولت اعلام می‌کردند.
این اتفاقات در حوزه نان در حالی اتفاق افتاده که در سیزدهم اردیبهشت ماه وزارت اقتصاد اعلام کرد که دولت در سال جاری برنامه‌ای برای افزایش قیمت نان و آرد خبازی ندارد. با وجود تکذیب مقامات ارشد دولتی در رابطه با افزایش قیمت نان، احسان خاندوزی اعلام کرد که قیمت‌گذاری نان به صورت منطقه‌ای انجام می‌شود و قیمت آن در سراسر کشور یکسان نیست. این در حالی است که پیش از این تغییر قیمت نان تحت عنوان «متناسب‌سازی» در تهران و سایر استان‌های کشور آغاز شده بود و این موضوع نگرانی جدیدی را برای مصرف‌کنندگان این قوت که عمدتا تمام مردم کشور را پوشش می‌دهد، ایجاد کرده است. حال وزیر اقتصاد به دنبال رفع و رجوع یکسان نبودن قیمت نان در استان‌های کشور افتاده و این اقدام معنایی جز گرانی ندارد.
وزیر اقتصاد اعلام کرده که گزارش قیمت‌گذاری انواع نان منطقه‌ای و محلی را از وزیر کشور خواهد گرفت و سیستم نظارتی بر نانوایی‌ها را ویژه‌تر می‌کند. خاندوزی در عین حال بر تنظیم‌گری و قاعده‌مند کردن هزینه‌های پلتفرم‌ها و درگاه‌های اینترنتی فروش نان تاکید کرد و گفت: در ستاد تنظیم بازار این مساله را مطرح می‌کنم و اگر مصوبه‌ای باشد آن را اجرا خواهیم کرد.
در دو سال اخیر، قیمت کالا‌های اساسی به دلیل شرایط بین‌المللی و تبعات تجربه تورم بالای ۷۰ درصدی در گروه کالایی مواد غذایی، جهش قیمت ارز، افزایش قیمت حامل‌های انرژی، افزایش هزینه خدمات دولتی رشد معناداری پیدا کرده است به همین دلیل زمزمه‌های تغییر قیمت نان از ماه‌ها پیش به گوش می‌رسید.
اصلاح قیمت نان یعنی گرانی
نانوایان مدت‌هاست عنوان می‌کنند که دخل‌وخرج‌شان با هم نمی‌خواند و در حالی که همه هزینه‌ها از حقوق کارگر و اجاره‌بها و هزینه انرژی بالا رفته است، قیمت نان سه سال است که ثابت مانده و افزایش پیدا نکرده و در این زمینه یکی از درخواست‌های نانوایان، اصلاح قیمت نان است و حتی برخی واحدها، بدون اعلام مجوز رسمی خودسرانه اقدام به گران کردن نان کرده‌اند.
آغاز فروش نان سنگک‌های ۲۰- ۱۰ هزار تومانی یا نان بربری‌های کوچک‌شده، پیش‌زمینه افزایش قیمت نان در تهران بود. چندی پیش محمد علی‌مهری، معاون اقتصادی استانداری تهران در مورد قیمت نان در پایتخت بیان کرد که نان سنگک در تهران ۲ تا ۳ هزار تومان است که به ازای هر طرف که کنجد به آن افزوده شود، مبلغ هزار تومان هم به آن اضافه می‌شود و به طور مثال عرضه نان سنگک ۱۰ هزار تومانی تخلف است مگر اینکه بین نانوا و مشتری توافقی باشد و نان به صورت خاص با سبزی و کنجد فراوان پخت شود یا نانوایی آزادپز باشد، چون در نانوایی‌های آزادپز که تعدادشان در تهران زیاد هم هست، نرخ نان دست خود نانواهاست و خودشان قیمت‌گذاری می‌کنند.
به‌طور مثال قیمت نان سنگک ساده ۳ هزار تومان است، اما نانوایان این نان را به اجبار با نرخ ۴ هزار تومان محاسبه می‌کنند. نکته جالب اینجاست که مشتری در زمان خرید نان باید روی دستگاه کارتخوان خرید یک نان ساده و یک پلاستیک نایلونی را وارد کند!
دولت در هر عرصه‌ای دخالت نکند!
در همین رابطه ایمان اسلامیان کارشناس مدیریت عمومی و تحلیلگر اقتصادی به «اقتصاد ۱۰۰» گفته بود که اگر دخالت دولت در مباحث اقتصاد خرد مانند دستمزد، هوشمندانه نباشد در عمل به جای اینکه کمک کند، منجر به یک شلختگی و آشوب در کوتاه‌مدت و ضرر بیشتر اقشار آسیب‌پذیر و دهک‌های پایین در درازمدت می‌شود. به گفته اسلامیان، در تولید نان هزینه‌هایی مانند برق، گاز، آرد و نیروی انسانی وجود دارد و اگر دولت بخواهد با پرداخت یارانه، بخشی از حقوق و بیمه کارگران نانوایی‌ها را به عهده بگیرد، بار مالی شدیدی را متحمل می‌شود. بنابراین بهترین کار این است که متناسب‌سازی قیمت نان به موازات ارائه بسته‌های معیشتی برای اقشار ضعیف و کم‌درآمد پیش برود. در عین حال دولت باید دخالت خود را هوشمندانه کرده و در هر عرصه‌ای دخالت نکند، زیرا بیشتر اوقات دخالت نکردن دولت خیلی به‌صلاح‌تر است تا دخالت کردنش.
تجربه نشان داده که اگر دولت دخالت کند، یک‌جا درست می‌شود ولی ۱۰ جای دیگر خراب. به اعتقاد وی، باید عرضه آرد زیاد و متناسب با نیاز کشور باشد تا دولت از تامین آرد و نان مردم اطمینان حاصل کند و لزوما به قیمت‌گذاری ورود نکند، بلکه با سیاستگذاری در زمینه واردات و صادرات، قیمت نان را به صورت غیرمستقیم و نامحسوس مدیریت کند.
رشد قیمت نان در ۱۴ استان
پیش از این نیز رییس اتحادیه نان سنگک گفته بود که در ۱۴ استان قیمت نان رشد کرده است. اما هنوز تغییر رسمی در قیمت نان پایتخت رخ نداده است. به گفته وی، در سیستان‌و‌بلوچستان وزن یک چانه نان در حدود یک کیلو و در سایر استان‌ها ۴۰۰/۳۰۰ گرم است. وزارت کشور درخواست افزایش قیمت نان توسط مقامات استانی را پس از بررسی، اعلام می‌کند و پلتفرم‌ها و نانوانی‌ها موظف به رعایت قیمت مصوب این وزارتخانه هستند.
اعتراض نانوایان تهران
بیش از ۳ سال است که قیمت نان تغییر نکرده است. برهمین اساس نانوایان به دنبال یکسان‌سازی نرخ نان سنتی هستند تا با این روش حداقل بتوانند اصلاحات رسمی در قیمت نان رخ دهد. چون در سه سال اخیر نانوایان اگرچه با تغییراتی اندک در نحوه ارائه خدمات تا حدودی قیمت نان را گران کردند، سلیمانی رییس اتحادیه نانوایان سنگکی درباره درخواست جدید نانوایان نان سنگک از دولت گفت: درحال حاضر یکسان‌سازی نرخ نان‌های سنتی در ۱۴ استان اعمال شده است. به دنبال این یکسان‌سازی هم به فراخور هر استان قیمت‌ها بین ۳۰ تا ۵۰ درصد رشد کرده است.
او افزود: ما هم می‌خواهیم در تهران این یکسان‌سازی نرخ نان‌های سنتی رخ دهد. مدتی است به وضع موجود اعتراض داریم.
کمک هزینه ۲۷ درصدی
به باور نانوایان باید قیمت مصوب نان تغییر کند. نرخ فعلی به گفته آنها سه سال قبل تعیین شده بود. این نرخ امروز با توجه به نرخ تورم غیر‌منصفانه است. فعالان صنعت از نیمه سال گذشته درحال زیان هستند. رییس اتحادیه نان سنگک در این باره گفت: قیمت آردی که دولت می‌دهد، صرفا ۱۵ تا ۲۰ درصد هزینه‌های نانوایان را پوشش می‌دهد، بقیه هزینه نانوایان از جمله هزینه دستمزد کارگر، بیمه، مالیات، آب، برق و گاز ۸۵ درصد بوده که سالانه درحال رشد است.
او افزود: سال ۱۴۰۰ دولت به دلیل اینکه قیمت نان را زیاد افزایش نداد به ما ۲۰ الی ۳۰ درصد کمک‌هزینه داد. کمک‌هزینه هم از طریق کارتخوان هر شب به حساب نانوایی ریخته می‌شد. البته راضی نبودیم ولی بالاجبار باید موافقت می‌کردیم چون دولت حاضر به افزایش قیمت نان نبود. سال گذشته قرار شد نرخ سال ۱۴۰۰ رسما تمدید نشود، اما اگر نانوایی قیمت نان را گران‌تر از قیمت مصوب عرضه می‌کرد، تعزیرات نانوایان را جریمه می‌کرد. دولت آن سال به ما قول داد تا ۸۰ درصد کمک‌هزینه دهد، اما چون سال گذشته این بودجه تامین نشد، دولت نیز کمک‌هزینه وعده داده‌شده را پرداخت نکرد.
رییس اتحادیه نان سنگک ادامه داد: درحال حاضر کمک هزینه‌ای که دولت به ما می‌دهد، ۲۷ درصد است. این ۲۷ درصد حتی نیمی از هزینه‌های ما از جمله هزینه آب و برق، کارگر و اجار ملک و خمیرمایع را که الان نسبت به سه سال قبل بیش از صدبرابر شده است، نمی‌پوشاند. او افزود: ظرف چهار ماه اخیر قیمت یک خمیرمایع به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تا یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده است. خمیرمایع ۴۰۰ الی ۵۰۰ هزار تومانی دولتی هم به ما نمی‌دهند؛ یعنی هر کسی که بخواهد بگیرد باید کد یکتا بگیرد. الان دستمزد کارگر ماهر هم بین ۶ تا ۷ میلیون تومان است.
سلیمانی گفت: دو سال گذشته قبض آب برای نانوایی‌ها حداکثر ۵۰۰ هزار تومان تمام می‌شد، اما امروز گزارش‌هایی به ما می‌رسد که قبض آب بین ۲ تا ۳ میلیون تومان است. کمترین قبض آب حدود یک میلیون تومان است. روز سه‌شنبه خبری مبنی بر تغییر سهمیه آرد یارانه‌‌ای ۳۰۰ نانوایی سنگک در استان تهران در برخی رسانه‌ها منتشر شد؛ خبری که از سوی رییس اتحادیه نانوایان نان سنگک تکذیب شد. طبق اعلام این اتحادیه، مدت‌ها پیش‌سهمیه نانوایان نان سنگک از گروه یک به گروه دو تغییر کرده است. به گفته سلیمانی، گروه یک نانوایانی هستند که گندم ۶۶۵ هزار تومانی دریافت می‌کنند و گروه دو نانوایانی هستند که گندم ۹۰۰ تومانی از دولت می‌گیرند. وقتی نانوایی گندم گروه یک را دریافت کند کمک‌هزینه بیشتری دریافت می‌کند و وقتی گندم نوع دو بگیرد، کمک‌هزینه کمتری دریافت می‌کند. او افزود: امروز همه نانوایان نان سنگک تهران، گندم نوع دو دریافت می‌کنند.