دور بعد در سطح معاونین
بعد از رایزنی‌های دیروز که دومین دور از هجدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام بود، قرار شد جلسه بعدی روز چهارشنبه برگزار شود.
گزارش رایزنی‌های فنی که در جلسات گروه‌های کارشناسی «لغو تحریم» و «هسته‌ای» صورت گرفته بود، مورد بررسی قرار گرفت و در پایان مقرر شد جلسه بعدی در سطح معاونین باشد. همچنین بلافاصله در چارچوب گروه‌های کارشناسی نیز رایزنی‌های فنی و تخصصی به صورت فشرده جهت تهیه و ارائه فهرست اقداماتی که باید از سوی‌ همه طرف‌ها در حوزه رفع تحریم و اقدامات هسته‌ای برای احیای برجام صورت گیرد، ادامه یابد.
شرط ایران
سیدعباس عراقچی رییس هیات کشورمان در این نشست ضمن تاکید بر اراده جمهوری اسلامی ایران جهت ادامه تعاملات جدی گفت این امر منوط به مشاهده اراده سیاسی و جدیت در طرف‌های مقابل است و در غیر این صورت، دلیلی برای ادامه مذاکرات وجود نخواهد داشت.
وی مجددا تاکید کرد لغو کلیه تحریم‌های آمریکا که در دوران رییس‌جمهور گذشته آن کشور وضع شده‌اند، گام ضروری‌ برای احیای برجام بوده و تنها پس از راستی‌آزمایی لغو این تحریم‌ها، ایران آمادگی دارد تا اقدامات جبرانی خود را متوقف کرده و به اجرای کامل برجام بازگردد.
گفتی است، هیات ایرانی طی روزهای گذشته از فرصت استقرار در وین بهره جسته و رایزنی‌های مستمری با کشورهای مشارکت‌کننده دربرجام (سه کشور اروپایی، چین و روسیه) داشته است. همچنین ملاقات‌های دوجانبه و چندجانبه‌ای با انریکه مورا هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک از اتحادیه اروپا، داشته است. لازم به تاکید است که رابرت مالی نماینده آمریکا در هیچ‌یک از این دیدارها حاضر نبوده است.
بیانیه اروپا
انریکه مورا مدیر سیاسی اقدام خارجی اتحادیه اروپا و رییس جلسه دیروز پس از پایان نشست در بیانیه‌ای مطرح کرد: شرکت‌کنندگان در جلسه از منظر بازگشت احتمالی آمریکا به برجام، یک ارزیابی کلی از مذاکرات انجام شده در سطوح متعدد از زمان آخرین جلسه کمیسیون مشترک انجام دادند و درباره شیوه‌های اطمینان یافتن از بازگشت به اجرای کامل و موثر آن گفت‌و‌گو کردند. توضیحاتی درباره فعالیت دو کارگروه تشکیل شده کارشناسان در زمینه لغو تحریم‌ها و اقدامات اجرایی هسته‌ای به کمیسیون مشترک ارائه شد و حاضران در جلسه تبادل نظرهای سازنده و نتیجه بخش را مورد توجه قرار دادند.
در ادامه این بیانیه آمده است: در پی بیانیه مشترک وزرای امور خارجه برجام در ۲۱ دسامبر، شرکت‌کنندگان در جلسه بر عزم‌شان برای پیگیری بیشتر تلاش‌های دیپلماتیک تاکید کردند. هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام تماس‌های جداگانه‌اش را با شرکای برجام و آمریکا ادامه خواهد داد.
همچنین در این بیانیه مطرح شد: گروه‌های کارشناسان کمیسیون مشترک برجام به فعالیت‌شان ادامه می‌دهند و موافقت کرده‌اند که طی هفته بعد دوباره در وین گردهم بیایند.
برآورد روسیه
به نظر می‌رسد که سایر کشورهای عضو برجام و حاضر در کمیسیون مشترک از گفت‌وگوهای صورت گرفته رضایت دارند و منتظر دور بعدی هستند. مثلا میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین نشست دیروز را رضایت‌بخش توصیف کرده و در صفحه توئیترش نوشت: «جلسه کمیسیون مشترک برجام در وین به پایان رسید. شرکای برجام یک ارزیابی کلی از فعالیت‌های انجام شده کارشناسان در سه روز گذشته به عمل آورده و از پیشرفت اولیه اعلام رضایت کردند. کمیسیون در هفته بعد دوباره گرد هم خواهد آمد تا این رویه موثر را حفظ کند.»
نشانه‌‌هایی از تغییر موضع آمریکا
شاید کمی گیج‌کننده به نظر برسد اما ایران در عین حال که به مواضع پیشین خود اصرار دارد، به مشاهده نرمش از سوی آمریکا و محقق شدن خواسته‌های خود یعنی لغو تحریم، امیدوار است. این امیدواری را می‌توان در اظهارات اخیر عراقچی که قبل از نشست دیروز بیان شده بود، دید. او اعلام کرد که تا وقتی آمریکا تمام تحریم‌های خودش را لغو نکرده و به برجام برنگشته باشد، هیچ‌یک از فعالیت‌های هسته‌ای ایران به ویژه در حوزه غنی‌سازی نه متوقف می‌شود و نه حتی روند کاهشی پیدا می‌کند.
وی تاکید کرد: غنی‌سازی ۲۰ درصد ما اکنون با سرعتی حتی فراتر از سرعتی که مجلس شورای اسلامی در قانون خودش پیش‌بینی کرده بود، پیش می‌رود و مواد غنی شده ۲۰ درصد در حال تولید است. عراقچی افزود: این روند به همین منوال ادامه پیدا خواهد کرد تا زمانی که توافقی به دست بیاید و بر اساس آن آمریکا تمامی تحریم‌های خودش را بردارد و همان‌طور که بارها ذکر شده در یک مرحله همه تحریم‌ها باید برداشته شود.
این دیپلمات کشورمان همچنین با اشاره به اینکه گفت‌وگوی ما با اروپایی‌ها، روسیه و چین ادامه دارد، گفت: اینکه بعضا گفته می‌شود این گفت‌وگوها با اروپاست و اروپایی‌ها هم از آن سو با آمریکا صحبت می‌کنند، صحیح نیست. ما اینجا با مجموعه کشورهای عضو فعلی برجام یعنی سه کشور اروپایی، روسیه و چین و اتحادیه اروپا که هماهنگ‌کننده برجام است، مذاکره می‌کنیم و آنها هم از سمت دیگر با آمریکایی‌ها به شیوه‌ای که خودشان می‌دانند، گفت‌وگو و نتایج را منتقل می‌کنند. معاون سیاسی وزیر امور خارجه و عضو تیم مذاکره‌کننده ایرانی در کمیسیون برجام اضافه کرد: نشانه‌هایی بروز کرده است که آمریکایی‌ها در حال بررسی مواضع خودشان و حرکت به سمت برداشتن تحریم‌های کامل هستند؛ ولی ما هنوز در موقعیتی نیستیم که قضاوت کنیم و هنوز مذاکرات به جمع‌بندی نرسیده است.
عراقچی افزود: تصور می‌کنم که ما مسیر طولانی‌تری را در پیش داریم؛ اگرچه که حرکت ما حرکت رو به جلوست و فضای مذاکرات فضای سازنده‌ای است.
دوگانگی در موضع آمریکا
این دوگانگی اما صرفا در موضع‌گیری‌های طرف ایرانی است و آمریکایی‌ها نیز همین رویه را پیش گرفته‌اند. مثلا ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه این کشور روز پنجشنبه در کنفرانس خبری هفتگی خود گفت که مذاکرات فنی احیای توافق هسته‌ای در وین «سازنده» هستند. وی افزود: اگرچه ما شتاب خواهیم کرد که اجازه ندهیم انتظارات از موقعیت فعلی‌مان فراتر بروند.
پرایس اعلام کرد که راب مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران که برای مذاکرات به وین رفته، احتمالا با پایان یافتن مذاکرات در آخر هفته به آمریکا بازخواهد گشت.
جمع‌بندی
این طور که معلوم است هیچ‌یک از دو طرف یعنی نه آمریکا و نه ایران منتظر گشایشی سریع از طریق مذاکرات جاری نیستند. مذاکره مستقیمی هم در کار نیست و این کارگروه‌های کارشناسی هستند که همه تمرکز خود را روی موضوع تعهدات هسته‌ای و لغو تحریم گذاشته‌اند. باید منتظر ماند و دید که خروجی جلسات آنان چیست و در جلسه معاونان که گفته شده روز چهارشنبه برگزار می‌شود، چه حرف‌هایی رد و بدل خواهد شد. کارشناسان و تحلیلگران داخلی اما معتقد هستند حصول نتیجه بدون توافق ایران و آمریکا امکان‌پذیر نیست و اگر مذاکرات وین را سازنده می‌نامند به معنی آن است که در پس پرده تفاهماتی صورت گرفته است. «جهان‌صنعت» البته در پی تایید یا تکذیب این‌گونه تحلیل‌ها نیست و صرفا بنا به رسالت رسانه‌ای خود آن را پوشش می‌دهد.
بدیهی است که مهم‌تر و قابل اعتناتر از تحلیل‌های موجود در فضای رسانه‌ای، مواضع رسمی و اعلامی کشورمان است که بر ضرورت لغو همه تحریم‌ها و عدم انجام مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم تاکید دارد.