تولید برق خورشیدی در آلمان مساوی تمام برق مصرفی ایران
در ایران حدود 700 مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدپذیر تولید می‌شود که این میزان کمتر از یک‌درصد کل ظرفیت برق کشور است. اما جالب است بدانید که بر اساس آماری که احسان لیوانی، معاون گروه انرژی‌های تجدیدپذیر پژوهشگاه وزارت نیرو در آذر پارسال اعلام کرد، حدود ۴۰درصد ظرفیت نیروگاه‌های نصب‌شده برق انگلستان هم تجدیدپذیر است و در نظر دارد تا دو سال دیگر ۳۰درصد کل انرژی خود را از طریق تجدیدپذیرها تولید کند. اسپانیا هم از دیگر سردمداران انرژی‌های تجدیدپذیر است که سهم ۳۰درصدی از ظرفیت نیروگاهی نصب‌شده را به خود اختصاص داده است. گفته می‌شود که این کشور قصد دارد که تا سال ۲۰۵۰ این عدد را به ۱۰۰درصد برساند؛ علاوه بر این در کشور شیلی تا سال ۲۰۵۰، ظرفیت نیروگاه‌های نصب‌شده تجدیدپذیر به ۷۰درصد خواهد رسید اما کشورهای آسیایی هم در سال‌های گذشته تلاش کرده‌اند که سهم خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر افزایش دهند.
در حال حاضر 2درصد از ظرفیت نیروگاه‌های نصب‌شده در مالزی را نیروگاه‌های تجدیدپذیر تشکیل می‌دهند و قرار است تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت این نیروگاه‌ها به ۲۰درصد برسد. در ژاپن نیز ۳۲ گیگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید می‌شود که تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت این نیروگاه‌ها به ۲۴درصد می‌رسد. همچنین باید گفت که کشورهای همسایه از توسعه تجدیدپذیرها غافل نبوده و پیشرفت خوبی در این حوزه داشته‌اند. ترکیه در میان کشورهای همسایه ایران در زمینه تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر پیشروتر بوده تا جایی که در حال حاضر این کشور بدون محاسبه نیروگاه‌های برق آبی، ۱۲.۵ گیگاوات از نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید کرده که شامل ۱۵درصد از ظرفیت کل برق تولیدشده در تمام نیروگاه‌ها می‌شود. عراق در حال حاضر ۱۰۰مگاوات برق و کویت 70 مگاوات از طریق نصب نیروگاه‌های تجدیدپذیر به‌ویژه نیروگاه خورشیدی تولید کرده است.
تولید برق خورشیدی مساوی با مصرف آب کمتر
سهم ناچیز ایران از انرژی خورشیدی در شرایطی اتفاق می‌افتد که ایران بزرگترین پتانسیل را در این زمینه دارد. یک‌سوم خاک ایران از کویر پوشیده شده است که با نصب پنل‌های خورشیدی مجهز توانایی بهره‌برداری از انرژی خورشیدی در آنها فراهم می‌شود و می‌توان از پتانسیل و ظرفیت موجود در کویرها برای تأمین انرژی بهره برد. آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهد تا پایان شهریور امسال تنها 4میلیارد و 171میلیون کیلووات ساعت برق از منابع انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران تولید شده و مانع انتشار 2میلیون و 871هزار تن گازهای گلخانه‌ای co2 شده است. همچنین این حجم از تولید انرژی‌های تجدیدپذیر منجر به صرفه‌جویی 918میلیون لیتر آب و یک‌میلیارد و 185میلیون مترمکعب سوخت‌های فسیلی شده است. کاهش 459میلیون کیلووات ساعت تلفات در شبکه برق از دیگر مزایای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر است که ساتبا به آن اشاره کرده است. جالب است که بدانید تولید 158میلیون کیلووات ساعت برق از محل انرژی تجدیدپذیر در شهریور 35میلیون لیتر مصرف آب و 45میلیون مترمکعب مصرف انرژی‌های فسیلی را کمتر کرده است.
ظرفیت تابش خورشید در آلمان برابر با رامسر
در این میان آلمان را می‌توان از پیشتازان تولید انرژی خورشیدی دانست. بیش از ۵۰درصد از ظرفیت نیروگاه‌های نصب‌شده برق در آلمان تجدیدپذیر است و با وجود پیشرفتی که این کشور تاکنون در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر داشته، قصد دارد تا سال ۲۰۳۰، ظرفیت نیروگاهی تجدیدپذیر خود را به بیش از ۶۵درصد برساند. نگاهی به آمارها نشان می‌دهد که در این کشور اروپایی بیش از 43هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی وجود دارد که بیشتر آن هم مربوط به پنل‌های خورشیدی خانگی است اما این حجم از انرژی تجدیدپذیر درحالی تولید می‌شود که ظرفیت میزان تابش آلمان در آن در بهترین حالت معادل ظرفیت تابش نورخورشید در رامسر که کمترین تابش نور خورشید را دارد، است. براساس آمار اعلامی ساتبا، ظرفیت تابش نورخورشید در رامسر که کمترین ظرفیت در ایران را دارد، حدود 1200 کیلووات ساعت بر مترمربع و در استان‌هایی همچون فارس و کرمان با بیشترین ظرفیت جذب و تولید انرژی خورشیدی حدود 2200 کیلووات ساعت بر مترمربع است.
برق خورشیدی را گران‌تر می‌خریم
ظرفیت تولید برق در ایران سالانه چیزی حدود 700هزار مگاوات برآورده شده است. به عبارتی، اگر تولید برق از محل انرژی‌های تجدیدپذیر را حدود 850 مگاوات درنظر بگیریم، می‌توان ادعا کرد که سهم انرژی‌های پاک در سبد مصرفی کشور سهمی حدود یک دهم‌درصد است. حالا دولت درنظر دارد که با درنظرگرفتن تسهیلاتی سهم انرژی خورشیدی در سبد مصرفی کشور را افزایش دهد. براساس آن‌چه به تصویب هیأت‌وزیران رسیده، متناسب با داخلی‌سازی نیروگاه‌های تجدیدپذیر قیمت خرید تضمینی برق تا 30درصد بیشتر می‌شود. جعفر محمدنژاد سیگارودی، سخنگوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر به «شهروند» می‌گوید: «پیش از این، نرخ خرید تضمینی برق به ازای هر کیلووات تولید انرژی در این واحدها حدود ۳۷۰ تومان بوده که این رقم درحال حاضر به ۵۵۵ تومان در کل کشور رسیده است.» همچنین در لایحه بودجه 98 هم، نظام بانکی مکلف به ارایه تسهیلات با نرخ سود 4درصد به 100هزار واحد خانگی برای نصب پنل‌های خورشیدی شده است.
کاهش مدت زمان بازگشت سرمایه از 10 به 6سال
نصب هر کیلووات انرژی خورشیدی 7 الی 10میلیون هزینه دارد. البته پیش از گرانی ارز سرمایه لازم برای ایجاد چنین نیروگاهی حدود 5میلیون تومان بود. همین افزایش هزینه‌ها موجب شد که تعداد متقاضیان نیروگاه‌های خورشیدی در ایران نزولی شود. محمدنژاد، سخنگوی ساتبا حالا امیدوار است با افزایش 30درصدی تعرفه خرید تضمینی برق تجدیدپذیر، رونق به این بخش برگردد. به گفته سخنگوی ساتبا، تاکنون حدود سه‌هزار و ۵۰۰ نیروگاه خورشیدی پشت‌بامی یا خانگی در کل کشور ایجاد شده و دو‌هزار و ۵۰۰ واحد دیگر نیز عمدتا در مناطق محروم و روستایی در دست احداث است. با این وجود یک حساب کتاب سرانگشتی نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در این بخش چندان هم خالی از سود نیست و بعد از حدود 6سال شاهد بازگشت سرمایه و کسب سود خواهیم بود. به گفته سخنگوی ساتبا، پیش از گرانی ارز بعد از 5سال شاهد بازگشت سرمایه در این بخش بودیم اما به دنبال بالارفتن قیمت تمام‌شده نصب تجهیزات نیروگاه‌های خورشیدی این زمان به 7 الی 10سال رسیده بود. اما به‌طور قطع با افزایش درآمد حاصل از فروش قیمت تضمینی خرید برق امید می‌رود که این دوره به حدود 6سال دوباره کاهش پیدا کند.
ماهانه 800هزار تومان درآمد کسب کنید
«میانگین درآمد صاحبان نیروگاه‌های خورشیدی 5کیلوواتی پیش از اعلام قیمت‌های جدید چیزی حدود 800هزار تومان در ماه بود که با توجه به افزایش 30درصدی، این درآمد به حدود یک‌میلیون تومان می‌رسد.» معاون سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی ادامه می‌دهد: «حالا کمیته امداد هم دست به کار شده و به جای دادن ماهی، ماهیگیری به مددجویان خود یاد می‌دهد.» معاون ساتبا می‌گوید: «درحال حاضر کمیته امداد تسهیلاتی را با نرخ سود 4درصد برای مددجویان تحت پوشش خود برای نصب پنل‌های خورشیدی در پشت‌بام خانه‌ها و کسب درآمد از این محل درنظر گرفته است. براساس مصوبه‌ای که حدود سه‌‌سال پیش به تصویب رسید، وزارت نیرو انرژی حاصل از پنل‌های خورشیدی را به مدت 20سال و به قیمت 800 تومان به ازای هر کیلو وات خریداری می‌کند.»
حداقل سرمایه یک پشت‌بام آفتابی، 40میلیون تومان
نوسانات قیمت ارز، سرمایه لازم برای نصب پنل‌های خورشیدی را دوبرابر کرده است. محمدنژاد در این‌باره می‌گوید: «حداقل سرمایه لازم برای راه‌اندازی یک نیروگاه خورشیدی 5کیلوواتی در پشت‌بام خانه‌ها تا پارسال 25 تا 27میلیون تومان بود اما حالا حداقل تا 40میلیون تومان سرمایه لازم است. اما این افزایش سرمایه درحالی رخ می‌دهد که قیمت پنل‌های خورشیدی در سال‌های گذشته روند کاهشی به خود گرفته است.» به گفته محمدنژاد، 5سال پیش قیمت جهانی پنل‌های خورشیدی به ازای هر کیلووات 3هزار دلار بوده اما بعد از تجاری‌شدن این محصولات حالا به حدود 750 دلار به ازای هر کیلووات رسیده است.