حبس در آسانسور و سقوط از یک برج، حتما کابوس دلخراشی است! اگر بدانید تقریبا تمامی آسانسورهای ایران غیراستاندارد هستند، احتمالا این کابوس دلخراش را جدی‌تر می‌گیرید. سازمان استاندارد بارها اعلام کرده است که چیزی حدود ٩٠درصد آسانسورهای ایران غیراستاندارد است و جالب است بدانید آسانسور خود سازمان استاندارد هم غیراستاندارد تشخیص داده شد. خبری که مسلم بیات، رئیس اداره کل استاندارد تهران اعلام کرده و گفته بود در جریان بازرسی آسانسور دستگاه‌های دولتی، آسانسور سازمان ملی استاندارد به دلیل غیراستانداردبودن پلمپ شد.
ایلخانی، رئیس سابق اتحادیه آسانسور و پله‌برقی هم با تایید این ادعا به «شهروند» می‌گوید: «کمتر از ١٠درصد ٧٥٠هزار دستگاه آسانسور فعال کشور استاندارد هستند.»
فعالان بازار آسانسور هم توضیح می‌دهند قطعات بی‌کیفیت آسانسورهای ایران از چین می‌آید و البته بسازوبفروش‌های زیادی هستند که آسانسور را تنها یک وسیله لوکس می‌دانند و به فروشندگان می‌گویند ارزان‌ترین و بی‌کیفیت‌ترین آسانسور را به آنها بفروشند. سر دیگر این ماجرا مهرفروشی شرکت‌های سازنده آسانسور است که مجوزهای لازم را دارند و مهرشان را به شرکت‌های بدون مجوز سازنده آسانسور می‌فروشند.
ضلع بعدی این ماجرای هولناک، مردم هستند. مدیران برخی ساختمان‌های تهران به «شهروند» می‌گویند چکاپ سالانه آسانسور چیزی حدود ٨٠٠هزار تا یک‌میلیون تومان قیمت دارد، اما پول جمع‌کردن از همسایه‌ها برای چکاپ آسانسور کار حضرت فیل است و کمتر کسی زیر بار این ماجرا می‌رود.
خانواده‌ها زیر بار پرداخت هزینه چکاپ نمی‌روند
سقوط آسانسور تا سال ٨٤ در ایران جدی گرفته نشد و از این سال بود که دادن پایان‌کار به ساختمان مشروط به تاییدیه استاندارد آسانسورها شد.
با این وجود ایلخانی، رئیس سابق اتحادیه آسانسور که دلیل این اتفاق را اجباری‌نبودن بازرسی‌های ادواری می‌داند، به «شهروند» می‌گوید: «متاسفانه تا زمانی که درخواستی از سوی صاحبان آسانسورهای واحدهای شخصی وجود نداشته باشد، امکان بازرسی‌های ادواری امکان‌پذیر نیست.» صاحبان ساختمان‌ها دلیل دیگری را برای نگرفتن استاندارد ادواری اعلام می‌کنند. محمد، مدیر یک ساختمان ٣٢ واحدی که به تازگی برای گرفتن استاندارد سالانه آسانسور اقدام کرده است، به «شهروند» می‌گوید: «گرفتن این مجوز استاندارد برای دو آسانسور حدود ٢میلیون تومان خرج روی دست من گذاشت.»
او ادامه می‌دهد: «سازمان استاندارد و شرکتی که وظیفه بررسی استاندارد آسانسور را دارند، چیزی حدود ٨٠٠ تا یک‌میلیون تومان از متقاضیان دریافت می‌کنند، در حالی که هزینه تعمیر و تعویض قطعات هم برعهده خود اهالی ساختمان است.» او می‌گوید: «چرا در کشوری که ادعا می‌شود ٩٠درصد آسانسورها غیراستاندارد هستند، برای بررسی استاندارد سازمان‌های متولی ٨٠٠هزار تومان پول دریافت می‌کنند.»
آسانسور خانه‌های لاکچری استاندارد است
با این حال گفته می‌شود که کیفیت و قیمت آسانسورهای نصب‌شده در تهران این روزها منطقه‌به‌منطقه فرق می‌کند. کافی است سوار آسانسورهای برج‌های لاکچری‌نشین تهران شوید تا دیدتان به آسانسور خانه‌تان عوض شود. نه از سروصدا خبری هست و نه از تکان‌های شدید، در یک کابین شیشه‌ای و شیک در چند ثانیه به طبقه سی‌ام برج می‌رسید.
لطفی یک کارشناس فنی صنعت آسانسور دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «در مناطق شمال تهران که قیمت هر مترمربع خانه بالای ٤٠میلیون تومان است، سازنده‌ها خیلی نگران قیمت تمام‌شده ساخت خانه نیستند و می‌خواهند مرغوب‌ترین اجناس و مصالح را به کار ببرند، به خاطر همین بیشتر سراغ قطعات ایتالیایی و آلمانی می‌روند.»
آن‌گونه که این فعال صنعت آسانسور می‌گوید یک آسانسور ١٠طبقه با اجناس اروپایی دست‌کم حدود ٢میلیارد تومان خرج روی دست سازنده‌ها می‌گذارد.
تلفن آسانسورها در ایران برداشته می‌شود
هستند سازندگانی که نگاهی کاملا متفاوت به آسانسور داشته و آن را وسیله‌ای لوکس می‌دانند و به هر دری می‌زنند تا با کمترین هزینه بدون توجه به کیفیتش پرونده نصب آسانسور را ببندند.
لطفی در این‌باره گفت: «معمولا سازنده‌هایی که در مناطق جنوبی تهران فعالیت می‌کنند، به سراغ آسانسورهای چینی می‌روند و ارزان‌ترین جنس موجود در بازار را انتخاب می‌کنند.»
او ادامه داد: «بارها برای من پیش آمده که ساختمان‌سازان به‌صراحت از من درخواست می‌کنند که از قطعات و وسایلی در ساخت آسانسور استفاده کنم که حداقل قیمت را داشته باشد و وقتی به آنها می‌گویم این قطعات کیفیت ندارد و احتمال وقوع حادثه را بالا می‌برد، می‌گویند بازرس استاندارد به کیفیت کاری ندارد و فقط چک‌لیست الزامات را تیک می‌زند و همین که رعایت ظاهر شود و فلان قطعه موجود باشد، کافی است!»
او ادامه می‌دهد: «حتی بسیاری از بسازو‌بفروش‌ها خط تلفنی که جزو آخرین استانداردهای آسانسور است و نصب آن در کابین الزامی شده را فقط وقتی بازرس برای بازدید اول می‌آید، نصب می‌کنند و بعد آن را برمی‌دارند.»
٧٠درصد آسانسورهای آلمانی چینی هستند
با این حساب اگر خواهان نصب یک آسانسور باکیفیت آلمانی و ایتالیایی هستید، حسابی باید حواستان را جمع کنید چرا که به گفته رئیس سابق اتحادیه آسانسور حدود ٧٠درصد قطعاتی که به اسم اروپایی در بازار فروخته می‌شوند، چینی هستند که تنها برچسب این کشورها روی آن درج شده است. به گفته او، بیشتر تجهیزات وارداتی مربوط به آسانسور تولید کشور چین و ترکیه است. البته ایلخانی این نکته را هم اضافه کرد که تا پارسال بیش از ٦٥درصد قطعات این صنعت وارداتی بود اما حالا این سهم به حدود ٤٠ تا ٥٠درصد رسیده است.
تخلف به قیمت جان مردم
در پرونده هولناک آسانسورهای غیراستاندارد ایران، تخلفات برخی از شرکت‌های نصب و تجهیز را در غیراستانداردبودن بیش از ٩٠درصدی آسانسور نمی‌توان نادیده گرفت؛ از مهرفروشی توسط شرکت‌های مجوزدار به شرکت‌های بی‌مجوز گرفته تا بی‌توجهی به کیفیت قطعه‌های نصب‌شده تنها بخشی از تخلفاتی است که سلامت بسیاری از ایرانی‌ها را نشانه رفته است.
فعالان بازار آسانسور می‌گویند که بعضی شرکت‌ها بدون این‌که مجوز داشته باشند، قرارداد می‌بندند و آسانسور می‌سازند و برای درست‌بودن ظاهر قضیه مهر را از شرکتی که پروانه ساخت و مونتاژ از وزارت صنعت دارد، می‌خرند و آن شرکت هم پولی می‌گیرد و مهر را پای قرارداد آنها می‌زند. قیمت این مهرها هم از ٥میلیون تومان شروع شده و در برخی از مواقع به ١٠میلیون تومان هم می‌رسد.
بیمه‌ها زیر بار پرداخت خسارت نمی‌روند
«همین الان کلیک کنید و بیمه آسانسور را به صورت آنلاین دریافت کنید.» این تنها بخشی از تبلیغاتی است که شرکت‌های بیمهگر برای کسب هر چه بیشتر درآمد در فضای مجازی منتشر می‌کنند اما وقتی که پای عمل می‌رسد خبری از پرداخت دیه و غرامت نیست. کافی است تا کمی در قراردادهایی که شرکت‌های بیمهگر برای امضا مقابلتان قرار می‌دهند، دقیق شوید. آن زمان است که متوجه می‌شوید که اگر تاییدیه استاندارد ادواری سازمان استاندارد را نداشته باشید، حتی یک ریال هم به شما پرداخت نمی‌شود.
بی‌اطلاعی مردم از این بند موجب شده که شرکت‌های بیمهگر سالانه سودهای کلانی را به جیب بزنند؛ بدون این‌که کمترین غرامتی را پرداخت کنند و بیشتر کسانی که یک‌بار آسانسور مجتمع‌شان دچار سانحه شده و این مشکل برایشان پیش آمده، به سراغ گرفتن تاییدیه استاندارد و البته بیمه آسانسور می‌روند.
چه زمانی به سراغ آسانسورهای خارجی بروید؟
با این‌که صنعت ساخت آسانسور در ایران به نسبت صنعت نوپایی است اما فعالان این صنعت معتقدند که کیفیت تولید داخلی قابل رقابت با بسیاری از کشورها بوده و قابل مقایسه با تجهیزات چینی نیست.
عباس ابریشمی، رئیس اتحادیه کشوری آسانسور اعلام کرد: «۹۰درصد قطعات آسانسورهایی که تا ۷ طبقه توقف دارند، در داخل کشور تولید می‌شود.» ایلخانی، رئیس سابق اتحادیه، در حالی که مهر تایید روی صحت این آمار می‌گذارد، ادامه داد: «کیفیت تولیدات داخلی پاسخگوی ساختمان تا هفت طبقه است و هیچ جای نگرانی نیست.» او البته تأکید می‌کند: «در ساختمان‌های با تعداد طبقه بالای هفت بهتر است به سراغ قطعات و تجهیزات خارجی البته نه از نوع چینی بروید.»