بی تردید پروژه بندرخشک مهم‌ترین طرح در مسیر توسعه اقتصادی اصفهان است و با وجودی که شرکت متولی و سهامداران آن مشخص و حتی زمین و مکان آن نیز جانمایی شده؛ اما این طرح یکی از طرح های نافرجام اصفهان در دهه 90 است که بخش خصوصی همواره بر اجرای آن تاکید کرده است. پروژه ای که ایده اش، اولین بار در دل کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی هفتم مطرح و در نهایت بعد از مکاتبات مختلف در سفر چهارم دولت، مجوز آن با امضای دبیر دولت دهم صادر شد. رییس وقت کمیسیون تجارت اتاق هفتم به "نوسان" می‌گوید: در بررسی‌های این دو طرح هیچ ارگانی به غیر از استانداری با اتاق تعامل نداشت. اما وقتی طرح به شکوفایی رسید ما شاهد حضور نهادهای مختلف دولتی دور میز بودیم. سه سال و نیم کارشناسان ایرانی و خارجی طرح بندر خشک را بررسی کردند و فضای جغرافیایی آن نیز مشخص شد؛ اما وقتی خواستیم شرکت را ثبت کنیم همه ارگان‌های دولتی آمدند و رییس اتاق، تنها نماینده بخش خصوصی در آن شرکت بود. ذره جعفر ذره بینی، ادامه می دهد: در صورتی که گردانندگان و مجریان بندر خشک در اصفهان تفکرات دولتی داشته باشند کاری از پیش نمی‌رود.
جانمایی بندر خشک اصفهان
مقدمات اولیه طرح برای شناسایی مکان بندرخشک اصفهان، در منطقه ایستگاه سیستان در شرق اصفهان، با انتخاب دو نقطه هزار هکتاری که نقطه اول در همجواری راه‌آهن ایستگاه سگزی، آغاز شد و سپس اتاق بازرگانی با همکاری استانداری و پیگیری ذاکراصفهانی استاندار وقت و نهایتا هیئت مدیره که عمدتا بخش خصوصی بودند، انتخاب و سرمایه گذاری اولیه برای طرح های مطالعاتی آن آغاز شد. به موازات آن مکاتبه مورد نیاز با دستگاه های اجرایی مرتبط انجام گرفت.
در دولت یازدهم نیز پس از مدتی تاخیر، کار با دستور زرگرپور استاندار آن زمان آغاز و مکاتبات لازم برای تسریع اجرای پروژه با تهران برقرار شد اما باز این پروژه سرانجامی نداشت. حتی مهرعلیزاده استانداری که تنها یک سال در اصفهان ماند نیز نتوانست این طرح را پیگیری کند و همواره از روند اجرای این طرح گلایه داشت و معتقد بود که طولانی شدن این طرح باید آسیب شناسی شود. البته او هم تنها با وعده هایی تو خالی اعلام کرد که تیمی بسیار قوی برای پیگیری مسائل بندر خشک تعیین و تمام مجوزها گرفته شده است و تنها منتظر وزارت راه و شهرسازی و کمیسیون های مربوطه هستیم. اما امروز با گذشت هفت سال از این ایده و پیگیری آن و تغییر سه استاندار اصفهان، همچنان مجوز بندرخشک از سوی دولت صادر نشده است.
آب پاک سهل آبادی
رئیس اتاق بازرگانی اصفهان در ابتدای سال جاری به "نوسان" گفته بود که مشکلات بندرخشک به زودی حل می شود؛ اما سهل آبادی در آخرین روزهای فعالیت اتاق در دوره هشتم و پیش از انتخابات پارلمان بخش خصوصی برخلاف وعده های خوشی که در این سال ها برای بندرخشک داده بود، به یکباره آب صافی و پاکی را بر روی وعده های پیشین خود ریخت و اعلام کرد که «متاسفانه دولت بعد از چند سال، در خصوص این پروژه در اصفهان به نتیجه رسیده که بخش خصوصی نمی تواند متولی آن باشد؛ در حالیکه اتاق بازرگانی اصفهان سه هزار هکتار زمین برای بندرخشک در شرق اصفهان فریز کرده است و اگر طی دو سال گذشته مجوزهای لازم بندرخشک اصفهان صادر می شد، این طرح در استان راه اندازی شده بود؛ اما متاسفانه دولت و مدیریت استان هنوز نمی داند در خصوص این پروژه چه باید انجام دهد. مصطفی روناسی، نایب رئیس اتاق بازرگانی اصفهان، در این ارتباط گفت: به دلیل بروکراسی اداری هنوز مجوز لازم برای پروژه بندرخشک اصفهان صادر نشده است و البته با فشار اتاق بازرگانی امیدواریم طی چهار سال آینده اتاق، این طرح به بهره برداری برسد.
واقعیتها را بازگو می کنیم!
از سوی دیگر برخی از اعضای اتاق در خصوص به نتیجه نرسیدن پروژه بندرخشک در اصفهان دست به افشاگری زده و اعلام کردند که بعد از اتمام این دوره واقعیت های این طرح عقیم مانده را بازگو می کنند. به گفته یکی از اعضای هئیت نمایندگان اتاق اصفهان، در حالیکه بر توسعه صادرات از اصفهان تاکید داریم، اما زیرساخت های اصلی آن همواره مهیا نیست و حتی تولیدات استان به صورت عمده، استاندارد و کیفی نیست تا بتوانیم بر صادرات آن از مرکز کشور در قالب بندرخشک با این حجم از هزینه، سرمایه گذاری کنیم و در نهایت برگشت سرمایه داشته باشد.
به گفته مدیر عامل بندر خشک اصفهان، در صورتی که با موافقت وزیر راه و شهرسازی، مجوز راه اندازی بندر خشک به اصفهان داده شود، استان اصفهان نخستین استان در کشور خواهد بود که این مجوز را کسب کرده است. او تاکید کرد: فعلا تهران و اصفهان تنها بندرهای خشکی هستند که مصوبه هیئت دولت را دریافت کرده‌اند، دیگر بندرهای خشک ایران فقط موفق به دریافت مجوزهای استانی شده‌اند، زیرا بندر خشک باید دارای ویژگی‌های خاصی باشد که مناطق دیگر آن شرایط را ندارند.
به اعتقاد بهرامی، مکان فعلی بندر خشک در 30 کیلومتری شهر اصفهان در ضلع جنوب غربی ایستگاه راه آهن سیستان قبل از سگزی در نظر گرفته شده است که به دلیل نزدیکی به راه آهن و کانون بار، مناسب ترین مکان است؛ بنابراین تمام شرایط ایجاد بندرخشک از قبیل راه آهن سراسری، راه آهن دو خطه، نزدیکی به فرودگاه اصفهان و جاده ترانزیت در شرق اصفهان وجود دارد به علاوه اینکه با تاسیس چنین بندری، تبعات اقتصادی خشکسالی‌های اخیر در این منطقه جبران خواهد شد. او تاکید می کند: این نوع بنادر مانند بندر ساحلی بوده و تخلیه بارگیری و مراحل گمرکی و ثبت سفارش در آن انجام می‌شود؛ در حالیکه فعلاً تمام واردات و صادرات کالاها در بندرهای جنوبی کشور انجام می‌گیرد. بندر خشک جایگزینی برای بندرهای ساحلی است و با توجه به اینکه طول مسافت زیاد است؛ فعالان می‌توانند در بندری که نزدیک محل سکونتشان است کالای خود را دریافت کنند. این روند علاوه بر آنکه باعث کاهش هزینه حمل‌ونقل و صرفه‌جویی در زمان و سوخت می‌شود باعث نگهداری کالا در محیط خوش آب‌وهوا نیز خواهد شد. به گفته بهرامی، در صورت اجرای پروژه بندر خشک برای اصفهان، در فاز اول آن در استان برای ۲۰۰ نفر به طور مستقیم و برای 3 تا 4 هزار نفر هم به صورت غیر مستقیم فرصت شغلی ایجاد می شود.
بی تردید بندرخشک مهم‌ترین پروژه در مسیر توسعه اقتصادی اصفهان است که در سال های گذشته زمان زیادی را برای به سرانجام رساندن آن از دست داده ایم. متاسفانه بخش خصوصی نیز تنها دلخوش به وعده وعیدهای دولتی ها مانده و در عمل در اجرای نهایی آن در سنگلاخ دستورالعمل ها بوروکراسی اداری و دولتی گرفتار شده است. بی تردید انتظار می رود اعضای جدید هئیت نمایندگان اتاق در دوره نهم در فضای شفاف، پروژه بندرخشک را یکی از اولویت های اصلی خود قرار دهند و موجبات رشد اقتصاد استان را فراهم کنند.
ریحانه سجادی/ هفته نامه نوسان