روزگذشته سازمان امور مالیاتی کشور نام 10 نهاد انقلاب اسلامی معاف از مالیات را اعلام کرد. موضوعی که یکبار دیگر در رسانه‌ها خبرساز شد. درطول سال‌های گذشته و به خصوص از سال‌های آغازین دهه 90 شمسی بحث مالیات ستانی از بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی مطرح شد. درنتیجه طبق احکام قانونی و نظر مقام معظم رهبری تنها خود این نهادها از مالیات معافند و شرکت‌های اقتصادی آنها باید مالیات‌های قانونی خود را پرداخت کنند.
از زمان آغاز فعالیت دولت یازدهم سهم نفت در بودجه کاهش یافت و بتدریج مالیات به عنوان پاک ترین درآمد جای آن را گرفت به‌طوری که هم‌اکنون سهم مالیات دربودجه افزایش قابل توجهی داشته است. با این حال دولت تلاش کرده است تا افزایش درآمدهای مالیاتی از محل شناسایی مؤدیان جدید مالیاتی تأمین شود تا فشاری بر مؤدیان فعلی وارد نشود. طبق تازه‌ترین آمارهای ارائه شده حدود نیمی از اقتصاد ایران مالیات نمی‌پردازند، یا از مالیات معافند یا از پرداخت آن فرار می‌کنند. درهمین راستا موضوع کاهش معافیت‌های مالیاتی در دستور کار دولت قرار گرفته است تا بنیادها و نهادهای بزرگ عمومی و غیردولتی نیز سهم خود را از مالیات بپردازند. هم‌اکنون سهم مالیات از تولید ناخالص داخلی کشور حدود 7تا 8 درصد است در حالی که میانگین آن در کشورهای منطقه 20 است. بنابراین و از آنجا که مالیات به عنوان درآمدی پایدار و شفاف یکی از ارکان پیشرفت و توسعه و همچنین عدالت اقتصادی و اجتماعی است باید 40 درصدی که از مالیات معاف هستند و 25 درصدی که فرار مالیاتی دارند به تور مالیاتی بازگردند.
کدام نهادها از مالیات معافند
دیروز معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی در بخشنامه‌ای به تمام واحدهای ستادی این سازمان نام نهادهای معاف از مالیات را اعلام کرد. در بخشنامه نادر جنتی معاون مالیات‌های مستقیم سازمان مالیاتی آمده است: نظر به اینکه براساس بند 4 الحاقی به ماده 2 قانون مالیات‌های مستقیم به موجب بند (1) قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم، مصوب 31 تیر 1394 بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری از شمول پرداخت مالیات‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم، خارج شده‌اند، به پیوست تصویرنامه مورخ 21 آذر 1396 دفتر مقام معظم رهبری جهت اطلاع و اقدام ارسال می‌شود. بدیهی است مفاد تبصره‌های ماده 2 قانون درخصوص این بنیادها و نهادها و تکالیف آنها در مورد پرداخت مالیات‌های تکلیفی و مالیات بر ارزش افزوده همچنان مجری خواهد بود. دراین نامه اسامی بنیادها و نهادهایی که براساس نظر مقام معظم رهبری مشمول بند مذکور بوده و تحت نظارت این دفتر فعالیت می‌کنند، لیست شده است. در ادامه نام این نهادها و شرکت‌های زیرمجموعه آنها ذکر شده است.
1- بنیاد شهید و امور ایثارگران انقلاب اسلامی
این بنیاد دارای 62 شرکت زیرمجموعه است. مرکز جامع علمی کاربردی امام خمینی(ره)، بیمه دی، بانک دی، صندوق قرض الحسنه شاهد، دانشگاه شاهد، شرکت ذخیره شاهد، مؤسسه ایثار، گروه هتل‌های کوثر، بیمارستان ساسان، بیمارستان خاتم الانبیا، پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان و سازمان اقتصادی کوثر (با 50 شرکت زیرمجموعه) از جمله این شرکت‌ها هستند.
2- کمیته امداد امام خمینی(ره)
مجتمع اقتصادی کمیته امداد زیرمجموعه اقتصادی این نهاد است که خود دارای چهار شرکت شامل توسعه عمران ساختمان امداد، توسعه دامپروری و کشاورزی امداد، توسعه و تجهیز معادن امداد و توسعه تجارت و سرمایه پایدار امداد می‌شود.
3- سازمان تبلیغات اسلامی
این نهاد نیز دارای هفت مؤسسه و شرکت زیر مجموعه است. در لیست این شرکت‌ها نام انتشارات امیرکبیر، دارالقرآن کریم، حوزه هنری، خبرگزاری مهر، پژوهشکده باقرالعلوم، مؤسسه فرهنگی تبیان و تهران تایمز دیده می‌شود.
4- دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
دفتر تبلیغات اسلامی دارای 9 مؤسسه و مرکز وابسته شامل پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، صندوق قرض الحسنه، مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه، مؤسسه بوستان کتاب، مؤسسه فرهنگی فردوس وسف، مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع)، مؤسسه آموزش عالی مجتهده امین، مؤسسه آموزش علامه مجتهدی است.
5- بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز دارای 10 شرکت و هلدینگ است. شرکت سازمان توسعه مسکن ایران، بنیاد بتن ایران، سرمایه‌گذاری خانه گستر یکم، سامان محیط، پژوهشکده سوانح طبیعی ایران، آزاد راه اهواز – بندر امام، صنایع سیمان شهرکرد، آجر ماشینی شهید شالباف، عمران تلکار و هلدینگ ایجاد محیط که خود دارای 5 شرکت زیرمجموعه است در لیست زیرمجموعه‌های این بنیاد قرار دارد.
6- بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی
28 شرکت در فهرست زیر مجموعه‌های بنیاد مستضعفان قرار دارد. دراین لیست نام بانک سینا، شرکت مادر تخصصی مالی و سرمایه‌گذاری سینا (بیمه سینا، کارگزاری بهگزین، مدیریت سرمایه‌گذاری کوثربهمن، لیزینگ جامع سینا، تجارت همراه سینا وکارگزاری سینا)، شرکت مادرتخصصی سیاحتی و مراکز تفریحی پارسیان(شرکت هتل‌های بین‌المللی پارسیان، تله کابین توچال، مجموعه فرهنگی ورزشی شهید چمران، مجتمع تفریحی ارم سبز، مؤسسه فرهنگی و ورزشی شلمچه، آژانس خدمات مسافرتی پرسپولیس، مجتمع بین‌المللی ایرانگردی و جهانگردی آزادی (آتیو)، شرکت پیشرو و سیاحت، شرکت موج سیاحت، شرکت آموزش مطالعات و مشاوره سیاحتی)، ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات سینا(شرکت گسترش الکترونیک و ایران برنا)، شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری ره نگار پارس (شرکت‌های بنیاد بارانداز، حمل و نقل بین‌المللی تهران، کشتیرانی بنیاد، راه آهن شرقی، بازرگانی امین و نمایندگی‌های کشتیرانی) مشاهده می‌شود.
7- ستاد اجرایی فرمان امام خمینی(ره)
نام 63 شرکت فعال در زمینه‌های مختلف که برخی به‌طور کامل و برخی سهام آنها دراختیار آنهاست، درفهرست زیرمجموعه‌های اقتصادی ستاد اجرایی فرمان حضرت امام قرار دارد. دراین لیست گروه توسعه اقتصادی تدبیر(گروه توسعه انرژی تدبیرسهامدار شرکت‌های نفت پارس، بهمن گنو، توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا، تولیدات پتروشیمی قائد بصیر، شرکت حفاری شمال، توسعه حفاری تدبیر، مهندسی ری نیرو، تولید نیروی برق آبادان، شیمیایی مدبران شیمی، پالایش پارسیان تدبیر، پارس بازرگان، گسترش الکترونیک مبین ایران (سهامدارشرکت توسعه اعتماد مبین که خود سهامدار 15 شرکت بزرگ است، شرکت نواندیشان کشت و صنعت تدبیر که سهامدار شش شرکت دیگر است، شرکت سرمایه‌گذاری تدبیر که سهامدار 5 شرکت است، شرکت دارویی برکت که سهامدار19 شرکت و گروه توسعه ساختمان تدبیر که سهامدارهفت شرکت دیگراست. دیده می‌شود.
8- مرکز خدمات حوزه‌های علمیه
9- مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی
10- جامعه المصطفی(ص) العالمیه
۵۰۰ مرکز آموزشی در داخل و خارج از کشور زیرمجموعه جامعه المصطفی فعال بوده و ۱۸۳ مرکز هم به صورت همکار فارغ از این مرکز مشغول فعالیت هستند.
فعالیت اقتصادی نهادها و بنیادها از پرداخت مالیات معاف نیست
پس از انتشار بخشنامه‌ای که در آن نام نهادهای معاف از مالیات اعلام شده بود، معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرد در اجرای تبصره ۲ ماده ۲ قانون مالیات‌های مستقیم، بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی بابت فعالیت‌های اقتصادی خود از هیچگونه معافیت مالیاتی برخوردار نیستند.به گزارش رسانه مالیاتی ایران، نادر جنتی، با اشاره به ماده 2 قانون مالیات‌های مستقیم تصریح کرد: به استناد تبصره‌های این ماده قانونی، کلیه فعالیت‌های اقتصادی بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی و همچنین وزارتخانه‌ها و شهرداری‌ها به هر نحوی، مشمول پرداخت مالیات بوده و معافیتی ندارند.
وی اظهار داشت: بر همین اساس، نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی، مالیات عملکرد کلیه فعالیت‌های اقتصادی خود و همچنین کلیه مالیات‌های تکلیفی و ارزش افزوده را پرداخت می‌کنند.
معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور، با اشاره به انتشار خبری در رسانه‌ها در خصوص معافیت مالیاتی بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی از سوی سازمان امور مالیاتی کشور، عنوان داشت: فعالیت اقتصادی بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی وفق ضوابط و مقررات قانونی مشمول مالیات است.
وی تصریح کرد: به استناد تبصره 1 ماده 2 قانون مالیات‌های مستقیم، شرکت‌هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه آنها متعلق به وزارتخانه‌ها یا بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی است، سهم درآمد یا سود آنها نیز وفق قوانین و مقررات مشمول مالیات است.
مالیات 40 میلیارد تومانی نهادها و بنیادها در بودجه 97
در بودجه سال‌جاری برای نخستین بار شرکت‌های تابعه آستان قدس رضوی در جداول مالیات ستانی ردیف مشخصی پیدا کرده‌اند و قرار است در سال 1397 این شرکت‌ها درمجموع 30 میلیارد تومان مالیات بپردازند. علاوه براین سایر بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی نیز در ردیف جداگانه‌ای موظف به پرداخت 10 میلیارد تومان مالیات هستند. هرچند هم‌اکنون سهم مالیاتی که این نهادها قرار است بپردازند از کل درآمدهای مالیاتی ناچیز است و حدود 3 صدم درصد است ولی ورود آنها در ردیف‌های بودجه گام مثبتی در جهت عدالت مالیاتی محسوب می‌شود.