بالاخره گفتمان مطالبه گر و خواهان تغییر ملی نتیجه داد و پس از ماهها بحث و گفتگو، قانون ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. حالا هر ساعت لیست های تازه‌تر از راه می‌رسد تا لیست های تازه‌ای که همین چند ساعت یا چند دقیقه پیش منتشر شده‌اند را تکمیل کنند. انگار رسانه‌ها و مردم دغدغه خود را در رفتن نسل مدیران پیر و از کارافتاده جستجو می کنند؛ مدیرانی فرتوت که برخی از آنها آن قدر مانده‌اند که شاهد تودیع و بازنشستگی یکی دو نسل از کارکنان خود نیز بودند! اما این وضعیت در اصفهان چگونه است؟ و آیا جایگزین شایسته ای برای این مدیران تربیت شده است؟ آیا با رفتن این مدیران می توان به کارایی سیستم های اداری، ایجاد خلاقیت و شور و نشاط و از همه مهمتر کنار رفتن برخی تنگ نظری ها و کاهش بوروکراسی های اداره خوشبین بود؟
مطابق نظریه ها و تئوری های منابع انسانی ورود افراد جوان، باانگیزه و با شور و نشاط به بدنه مدیریت، اصلی مهم به شمار می رود. براساس تئوری های توسعه، هر کشوری با برخورداری از یک جمعیت جوان، دارای امتیاز ویژه ای است. ایران نیز با داشتن بیشترین درصد جمعیتی بین 15 تا 29 سال، یکی از کشورهای برخوردار از این ظرفیت است و یکی از نگرانی های ما در آینده کهنسال و پیرشدن جمعیت جوان امروز است.
دایره محدود شد
طی چند سال گذشته نیز حرف و حدیث های بسیاری در خصوص بالا بودن میانگین سنی مدیران کشور مطرح شد و بالاخره هفته گذشته(دوم مرداد ماه)، نمایندگان مجلس شورای اسلامی "طرح اصلاح قانون منع بکارگیری بازنشستگان" را با اصلاحاتی به تصویب رساندند و دایره بکارگیری بی‌ضابطه بازنشستگان در دستگاه‌های اجرایی را محدود کردند. براساس این قانون تنها اجازه بکارگیری بازنشستگان بندهای الف، ب و ج ماده ۷۱ قانون مدیریت خدمات کشوری شامل روسای سه قوه، معاون اول رییس جمهور، نواب رییس مجلس شورای اسلامی، اعضای شورای نگهبان، وزرا، نمایندگان و معاونان رییس جمهور داده شد و و مشمولان بندهای د و ه شامل استانداران، معاونان استانداران، همطراز سفرا و معاونان وزرا را از قانون حذف کردند.
بعد از تصویب این قانون در شبکه های اجتماعی نیز اسامی برخی مدیران و استاندارانی را که مشمول این قانون شدند، اعلام شد و بنا بر آن، محسن مهرعلیزاده، استاندار اصفهان نیز مشمول این قانون است و تنها فرصتی دو ماهه دارد تا برنامه هایی را که برای مدت چهار سال بر روی کاغذ ترسیم کرده بود را در این زمان اندک اجرایی کند.
با این وجود رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان اصفهان می گوید: تا جایی که مطلعم استاندار، شهردار و فرماندار اصفهان مشمول این قانون نمی شوند. البته فرماندار و شهردار را اطمینان دارم که مشمول نمی شوند، چرا که هر دو آنها جانباز هستند و همچنین شرایط سنی آنها این چنین نیست.
نام های محرمانه
جمشید انصاری، معاون رییس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور می گوید: از مجموع حدود 1000 نفر مقامات کشوری، در حال حاضر 15 استاندار و 14 معاون استاندار بازنشسته داریم و در مجموع تعداد بازنشسته‌های دولتی 110 نفر هستند که حدود 12 درصد از میزان مقامات را شامل می‌شود، بنابراین مطابق این قانون استانداران بازنشسته 60 روز فرصت دارند میز مدیریتی خود را ترک کنند.
با این وجود هنوز اسامی رسمی مدیران بازنشسته اصفهانی اعلام نشده است و گویا هنوز نام آنها محرمانه است و حتی میانگین سنی مدیران استان اصفهان هنوز محاسبه نشده است! این را نعمت الله اکبری رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان اصفهان به نوسان می گوید که باید موضوع مورد بررسی قرار گیرد.
برخی منابع غیررسمی اعلام می‌کنند که به غیر از مهرعلیزاده و برخی معاونین وی، بیشتر مدیران و معاونان دستگاه های بزرگ دولتی اصفهان، همچون راه و شهرسازی، سازمان صنعت، معدن و تجارت، پتروشیمی و پالایشگاههای بخش های مختلف استان، با احتساب این قانون اکنون بازنشسته هستند که با تایید این قانون از سوی شورای نگهبان به زودی شاهد خانه تکانی بزرگی در بدنه مدیریت استان خواهیم بود.
تدبیر تازه
حال باید دید پیش از تصویب این قانون، آیا در کشور و اصفهان مدیران جوان را تربیت کرده ایم و یا اینکه باید طی دو ماه آینده تدبیر جدیدی برای مدیریت بیندیشیم؟ به گفته رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان اصفهان، در تمام تئوری های جامعه شناسی و جمعیتی اینکه کشوری از جمعیت جوان بین 15 تا 30 سال برخوردار و درصد قابل توجهی از آنها در این محدوده جمعیتی باشد، دارای امتیاز است. در منابع انسانی نیز همین گونه است چرا که این منبع در مباحث مدیریتی و تصمیم گیری نیز همان قدر نقش اساسی خواهند داشت. البته ما برای مدیران کشور تاکید بر مدیران 15 تا 30 سال نداریم، اما می توان بر مدیرانی در رده سنی 20 تا 50 سال متمرکز بشویم.
اکبری، اما می گوید: در اصفهان زیاد با پدیده مدیران بازنشسته روبرو نیستیم و با این حال مجلس به درستی این تصمیم را گرفت و قانون را تصویب کرد. بنابراین باید در بدنه کشور نیروسازی کنیم و بپذیریم که مدیران امروز از یک مرحله به بعد می توانند نقش مشاوران خوب را بازی کنند و مدیریت را به افرادی با نشاط و باانگیزه بسپارند. این موضوع در تمام دنیا مرسوم است و ایران نیز باید به این سمت برود به نحوی که بتوانیم از مدیران میانسال و همچنین سن پایین بهره مند شویم.
او تاکید می کند: اکنون که مجلس مصوبه ای را گذرانده، دولت نیز از آن تمکین خواهد کرد. البته مجلس نیز برخی موارد همچون مقامات ارشد، معاونین رییس جمهور و ... را از این قانون مستنثا کرده است؛ چرا که در بحث مدیریت کلان نباید سیستم را از تجربه افراد محروم کنیم؛ اما این قانون می تواند پیامی برای سازمان امور اداری و استخدامی کشور داشته باشد و سعی بر مدیرپروری و شایسته سالاری کند که شکافی بین نسل جدید و نسل قدیم ایجاد نشود و نسل قدیم، شاگردپروری و مدیرپروری را در دستور کار خود قرار دهند.
باید در نظر داشت وقتی قانون به نحوی باشد که به مدیر تاکید کند که بعد از مدت زمانی مشخص اجازه مدیر شدن ندارد خود به خود سیستم به سمت استفاده از افراد جوان تر در بدنه مدیریت می رود؛ و آنها نیز آمادگی لازم را برای اداره بهتر کشور پیدا می کنند. اما با توجه به اینکه مدیر شدن پروسه ای یک شبه نیست و نیازمند تجربه است، باید دید که اصفهان در این التیماتوم دو ماهه فرصت تربیت و جستجوی مدیران جوان را پیدا می کند؟
خشکسالی مدیران جوان نداریم
به اعتقاد رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان اصفهان، نمی توان ادعا کرد که دست اصفهان برای انتخاب مدیران جوان باز است، با این وجود خشکسالی و قحطی مدیران جوان را نداریم. اما نکته مهم این است که در بحث منابع انسانی، نظام شناسایی مدیران شایسته وجود دارد و سازمان برنامه ریزی به دنبال اجرای این سیستم و پیاده سازی مدل آن است، بنابراین ما اکنون در تمام دستگاه های اجرایی باید مدیران جوان شایسته را شناسایی کنیم.
باید دید در شرایطی که ایران امروز درگیر مشکلات بسیار است و بعضا مدیران در حل چالش های موجود در مانده اند، این جابجایی و تحول می تواند سبب زلزله ای در سیستم و بدنه مدیریت و تصمیم گیری های جسورانه کشور و استان در راستای پیشبرد اهداف شود و یا اینکه به مرور زمان، شرایط با افزایش تجارب افراد رو به بهبود می رود. به اعتقاد اکبری، مجلس باید یک فرصت مقتضی برای جابجایی و ترانسفر کردن مدیران جوان به جای بازنشسته ها بدهند؛ به طور قطع ضرب الاجل اجرای این قانون موجب آسیب به بدنه مدیریت کشور می شود. البته مجلس باید بر این فرصت نظارت کند. اما اینکه بخواهیم در مدت یک یا دو ماه در سیستم مدیریت کشور و استان تغییر و تحول ایجاد کنیم، کار درستی نیست و پیشنهاد می کنم در یک پروسه ای مدت دار این قانون اجرا شود.
در این شرایط باید دید کدامیک از مدیران بازنشسته، جوانانی را برای جانشینی خود تربیت کرده اند و آیا می توانند صندلی های خود را در زمانی 60 روزه ترک کنند؟