از ویژگی ها و مشخصه های شهر خلاق،هویت کنونی شهر است. آیا شهرهای ایران می توانند به موقعیت شهر خلاق دست یابند؟
اگر قرار باشد که شهری در ایران خلاق باشد قطعاً آن شهر تهران نیست. در واقع هیچ شهری در ایران مانند اصفهان دارای المان شاخص و معروف در دنیا نیست. در دنیا بیشتر از تهران، اصفهان را می شناسند. فرهنگ می تواند از اصفهان بجوشد.اصفهان به راحتی می تواند تبدیل به شهری پر از ایده های خلاقانه گردد.
در این میان یکی از مناسب ترین و دست یافتنی ترین فرصت های پیش رو، بهره گیری از شاخص ها و ویژگی های ذاتی، طبیعی یا مصنوع فضاهای شهری است که در قالب ساختارهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی یا هویتی شهرها نمود یافته و از طریق برنامه ریزی، پایش و توسعه این شاخص ها در حوزه مدیریت شهری و برنامه ریزی امکان پذیر خواهد بود.
درواقع بهره گیری از ویژگی های هر شهر به منظور خلق تجربه ای جذاب و بی نظیر در ذهن ساکنان و گردشگران آن شهر باید در برنامه اصلی مدیران شهری قرار گیرد.مجموعه این فرایندها در قالب برنامه برند شهری ظهور می یابد که با تأکید بر ارزش های شاخص مکانی و تبدیل تصاویر جذابیت های شهری به هویتی برجسته و ملموس، شهر را به عنوان محصولی ماندگار در عرصه محلی، ملی، منطقه ای و حتی بین المللی (در خصوص شهر اصفهان) معرفی می کند.
برندسازی شهری در معنایی که امروز به کار می‌‌رود نوعی سیاستگذاری یا راهبرد مدیریت شهری است. هدف این سیاست شهری عبارت است از ارائه تصویر، تعریف و معنایی از یک شهر یا مکان برای جامعه جهانی به نحوی که به کمک این تصویر یا تصاویر، بتوان تلقی منسجمی از کلیت شهر به وجود آورد؛ برداشت یا تصویری که مکان یا شهرِ موردنظر را جذاب، امن، برخوردار، غنی و آماده برای گروه‌‌های مختلف جامعه، اعم از گردشگران، سرمایه‌‌گذاران، صاحبان شرکت‌‌ها کرده و مناسب برای هدف‌‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کند. سیتی برندینگ به عنوان مفهومی جدید، نوعی سیاستگذاری، خط مشی و استراتژی یا راهبرد، برای هدف های چندگانه در مورد شهرها به کار می رود. در اینجا هم بحث مارکتینگ و بازاریابی شهر مطرح است، و هم بحث هویت دادن و شکل دادن به شخصیت شهر .
لزوم برند سازی برای اصفهان:
اصفهان نه فقط برای مردم اصفهان یا مردم ایران بلکه برای کل جهان اسلام و حتی فراتر از آن، کل جهان، شهرهنری، خلاق و تاریخی است. این هنری، خلاق و تاریخی بودن شهر اصفهان به هنرهای وجودی شهر اصفهان برمی گردد؛ این که مثلاً معماری و صنایع دستی، هنرهای محلی و ارزش‌‌های زیباشناسانه‌‌ای در اصفهان به ویژه از دوره صفویه به بعد به وجود آمده. اصفهان در یک دوره زمانی طولانی چندصد ساله محل رفت و آمد مردم از سراسر جهان بوده است؛ اصفهان به عنوان یک شهر بزرگ زمانی پایتخت بوده و دیپلمات‌‌ها و سفیران و گردشگران مختلف به آنجا رفت و آمد می‌‌کردند؛ همچنین اصفهان به عنوان شهری بزرگ به منزله متن هنری و تاریخی برآمده که نقاشان و شاعران و داستان‌‌نویسان و هنرمندان گوناگون، نشانه‌‌های این شهر را در آثار خودشان بازنمایی کرده اند. از این رو، اصفهان هم شهر و هم متن ادبی، شاعرانه و هنری است.
رویکردهای تدوین استراتژی برندسازی شهری:
اصولاً متخصصان و پژوهشگران برند شهری، دو رویکرد کلی را در تدوین استراتژی برندسازی شهری ارائه می دهند:
الف- برند ارگانیک شهر: به طور تاریخی شهرها همواره نوعی برند، نشانه، نماد شهری یا هر عنصری که به نوعی بتواند تصویر یا روایتی خاص از آن شهر ارائه دهد، داشته یا خلق کرده اند. این روایت ها بیان ساده ویژگی های ملموس و آشکار نبوده و در گذر تاریخ پدید آمده اند. در واقع، این برندها نتیجه حشر و نشر، تعامل طولانی و عمیق انسان های گوناگون با پدیده مورد نظر هستند.
ب- برند راهبردی یا استراتژیک شهر: مقصود از این نوع جدید و بسیار مهم برند شهری آن است که برند شهری تنها نباید بر مبنای روایت های قدیم و ایجاد شده شهر شکل بگیرد. بلکه سیاست گذاری های آتی، خط مشی و راهبرد های پیش روی شهر، همانند روایت های موجود می تواند اثری بسیار هویت بخش برای شهر داشته باشند، چندان که گاه لازم است از هویت ارگانیك شهر عبور كرد و آن را به هویت استراتژیك ارتقا داد، به طوری که به کمک برندسازی شهری ارزش های رقابتی جدید ایجاد شود.
در کشور ما نیز در سال های اخیر تحولات گسترده و احیای ارتباطات بین المللی و تمایل به دستیابی به ایجاد ارزش افزوده حاصل از این ارتباطات بین المللی به ویژه در بخش توسعه صنعت گردشگری موجب شد بحث برند شهری مورد توجه ویژه قرار گیرد و از آنجا که شهر تاریخی اصفهان در طول ادوار مختلف به عنوان یک نقطه پر مزیت از نظر تاریخ، اقتصاد، علم، همجواری مسالمت آمیز ادیان، هنر، سیاست، صنعت و... مطرح بوده است و در بین شهر های ایران شناخته شده ترین شهر در عرصه جهانی محسوب می شود.
در سال 1391، جرقه آغاز پروژه برندسازی شهری اصفهان به عنوان نخستین پروژه جدی برند سازی شهری در کشور با محوریت اتاق بازرگانی، صنایع و معادن اصفهان و مشارکت مجموعه ای از نهادهای مرتبط حاکمیتی و غیر دولتی از جمله استانداری، شهرداری، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و... زده شد و مجموعه ای از مطالعات و اقدامات در این زمینه به اجرا در آمد.
فلسفه برند شهری اصفهان براساس شناسایی، معرفی و هدایت کردن سرمایه های مادی و معنوی شهری، حول هویت رقابتی اصفهان براساس برنامه ریزی در اسناد آمایش سرزمین و سند چشم انداز کشوری 1404 برای شکل دهی به اصفهان به عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام تدوین شده است.
در حقیقت این پروژه برند سازی با نیم نگاهی به داشته ها و گذشته و حال اصفهان ولی با رویکرد استراتژیک و توجه به چشم انداز آینده تدوین شده است وکمرنگ شدن اصفهان فرهنگی و فرهیختگی در اثر برجسته شدن اصفهان صنعتی طی سه دهه اخیر مهم ترین دلیل این رویکرد بود.
بر این اساس، چشم اندازهای برنامه ریزی شده برای فردای اصفهان این گونه طراحی شده است:
- توسعه گردشگری بر محور فرهنگ، هنر و تمدن
- توسعه علم محوری و خردگرایی
- و در نهایت بسترسازی برای تحقق ایده :"اصفهان؛ پایتخت گردشگری جهان اسلام"
منبع: ماهنامه نوسان