اقتصاد بازار: سوال بسیار ساده است؛ آیا جذب سرمایه گذار برای اتمام پروژه های کلان شهری، به سادگی امکان پذیر است؟ آیا بدون تغییر بسیاری از ساختارها و الزامات اداری می توان تحول شهری را رقم زد؟ در این میان نقش مولفه های فرهنگی و اجتماعی در مسیر توسعه شهری چه می شود؟
باید اقرار کرد که برخلاف تصور رایچ، موضوع جذب سرمایه گذار به عنوان پدیده ای پیچیده، نیازمند وجود برنامه هایی ویژه ای است. برنامه هایی که با ظهور و بروز کوچکترین اخلال در روند حرکتی آنها سبب ساز گریز سرمایه ها و سرمایه گذارانشان خواهند بود. این امر به ویژه در کلان شهری مانند اصفهان، که همواره سابقه ای از این طرد و پس رانی کارآفرینان و سرمایه گذاران را از خود نشان داده و نه تنها از جذب سرمایه گذاران سایر شهرها و کشورها غافل بوده، بلکه سرمایه های شهر خود را نیز فراری داده؛ سختی کار را دو چندان می کند. این گزارش با عنوان سرمایه های ترسو به بررسی روند تشویق و جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی طی یکسال گذشته در مجموعه مدیریت شهری اصفهان پرداخته و در نظر دارد تا چرایی موفقیت نه چندان اصفهان را بررسی نماید.
از فرش قرمز تا انواع ضمانت های همکاری
شهردار اصفهان در همایش بین‌المللی فرصت‌های سرمایه‌گذاری شهر خلاق اصفهان گفت: " اصفهان دارای فرصت‌های مختلف سرمایه‌گذاری بوده و از همین رو با توجه به این ظرفیت گسترده به دنبال تعامل با شرکت‌های دانش بنیان گردشگری و جذب سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی هستیم". مهدی جمالی نژاد برای آنکه خیال تمامی سرمایه گذاران داخلی و خارجی را از حمایت همه جانبه خود و تیم مدیریت شهری اصفهان در مسیر جلب سرمایه های سرگردان راحت کند، با صراحت به ویژگی های اصفهان پرداخت: " اصفهان دارای فرصت‌های مختلف سرمایه‌گذاری بوده و اگر خلاقیت، نوآوری و توجه به دانش به‌کار گرفته شود، سرمایه‌گذاران مختلف داخلی و خارجی جذب اصفهان و ظرفیت‌های نهفته این شهر فعال می‌شوند".
جمالی نژاد با حضور مستمر و پیگیر در رسانه مختلف محلی و ملی، با زبان فارسی و لاتین بر دعوت از سرمایه گذاران تاکید کرد؛ از فرش قرمز تا انواع ضمانت های همکاری، کارتهای رو نشده شهرداری بودند، که برای فراخوانی سرمایه گذاران از هیچ کوششی فرو گذار نکرد. جمالی نژاد، جملاتی تکراری داشت: "نصف جهان به دنبال حضور سرمایه‌گذاران خارجی است تا این شهر به صورت کامل به یک شهر جهانی تبدیل شود و از همین رو طبق وعده‌های گذشته، اصفهان زیر پای سرمایه‌گذاران خارجی فرش قرمز می‌گستراند".
اما فرصت اندک جمالی نژاد تا زمان انتخابات شوراها، آنهم در سال رکود صنعت ساختمان، و کاهش درآمد شهرداری از این محل کار را به مراتب پیچیده تر می کند: "در شرایط فعلی، الگوی مصرف انرژی تغییر کرده و با توجه به مشکلات موجود در فروش نفت برای ساختن یک اقتصاد پویا، توانمند و مقاوم باید به سمت کسب مزیت‌های رقابتی مبتنی بر فرهنگ مردم پیش رفت". جمالی نژاد، تصریح می کند: "به‌طور قطع در شهر خلاق زیرساخت‌های گردشگری، صنایع دانش بنیان، انرژی‌های تجدیدپذیر، منابع فرهنگی و هنری و صنایع‌دستی در کنار سرمایه‌های تاریخی مهمترین مزیت‌های شهر به‌شمار مي‌رود و اين امر مي‌تواند در تعامل با جهان خارج به ما کمک کند".
سونامی پروژه های عمران
براین اساس محور حرکت شهرداری اصفهان جذب و مشارکت بخش خصوصی در توسعه پروژه های حوزه های تفریحی و گردشگری قرار گرفت و طرح هایی بسیاری همچون هتل، شهربازی، مجتمع های تجاری، تله سیژ، تله کابین، باغ پرندگان، خزندگان و از همه مهمتر پروژه بزرگ آکواریوم اصفهان با مشارکت سرمایه گذاران داخلی و خارجی تکمیل و اجرایی گردید. همانطور که شهردار قولش را داده بود، سونامی عمران و ساخت و ساز اصفهان را فرا گرفت، تا ازدحام و ترافیک شهر نیز نتواند خللی بر انجام آنها وارد نماید. در این میان همراهی مردمی نیز شگفت انگیز بود.
برنامه های ویژه برای جذب سرمایه گذاران هتل ساز از سراسر دنیا پای بسیاری از آنها را به اصفهان باز می کند؛ عمر کادوری، مشاور ارشد گروه هتل‌های روتانا، فدریکو سماگارو، مدیر ارشد پروژه‌های گردشگری کشور سوئیس، آندره مک، مدیر مدرسه هتلداری لوزان، ویلی برردوس اچ. دایکمنز، مخترع ماشین‌های هوشمند، زاید ابی رعد، مدير توسعه هتلهاى كمپينسكى (شازا)، زیگفرید نیرهاوس، مدير منطقه خاور ميانه هتل های استیجنبرگر و جوتابت، مدیرعامل شرکت جِی. تی. و شرکا، به اصفهان می آیند. انگار اصفهان به پایتخت هتل سازی دنیا تبدیل شده است.
بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان در اصفهان
اشتون جی فلورینگ، نماینده شرکت آلمانی سرمایه گذار در پروژه نیروگاههای خورشیدی اصفهان است. وی خورشید را هدیه ارزشمند خداوند برای انسان ها و جهان هستی توصیف می کند و می گوید: اصفهان به غایت از موهبت تابش های خورشیدی بهره مند است و این امکان بستری بسیار مناسب برای ایجاد نیروگاههای خورشیدی است.
اشتون با اشاره به سلامت وسازگاری نیروگاههای خورشیدی با شرایط محیط زیست خاطرنشان کرد: طرح نیروگاه خورشیدی در منطقه سگزی با ضمانت بلند مدت 30 ساله عرضه خواهد شد که از انتشار یکهزار و 130 کیلوگرم دی اکسید کربن به محیط زیست جلوگیری می کند. وی تاکید می کند: انرژی تولید شده در نیروگاه خورشیدی سگزی 475 هزار خانه را در طول 30 سال آینده از نعمت انرژی پاک بهره مند می سازد که ما با حمایت صمیمانه اعضای شهرداری اصفهان این طرح را به مرحله اجرا می گذاریم . نماینده شرکت آلمانی سرمایه گذار در اصفهان این طرح را بزرگترین طرح نیروگاه خورشیدی در جهان قلمداد می کند.
اکواریم نمونه ای از سرمایه گذاری خارجی
نوروز 95 با افتتاح نخستین و بزرگترین تونل آکواریوم کشور به صورت مشارکتی با شرکت اوشن اکواریوم ترکیه در مساحتی بالغ بر ۳هزار و ۵۰۰ مترمربع در ارتفاع منهای ۶ متر زیرزمین همراه می شود. استقبال بی نظیر مردم و مسافران سایر شهرها نشان دهنده یک نکته کلیدی است؛ اصفهان طی سالهای اخیر، نظام باز تولید گردشگر را فراموش کرده و به جاذبه های تاریخی خود دلخوش بوده است. انبوه بازدیدها و سطح مطالبات حاکی از آن است باید جاذبه های جدید برای جلب گردشگران در این شهر ایجاد کرد. رضا امیرپور، مدیر پروژه شرکت اوشن از حجم استقبالها شگفت زده شده است. او تاکید می کند که اوشن آماده سرمایه گذاری در پروژه های مشابه در اصفهان و سایر شهرهای کشور است. برای اولین نام دلفیناریوم و پارک پنگوئن ها از زبان قائم مقام شهردار در مرکز جذب سرمایه گذاری شنیده می شود.
افتتاح فازهای جدید مجموعه سیتی سنتر و استقبال شایان توچه از آن مهر تایید دیگری بر ادعای ایجاد مراکز جدید در شهر گردشگر محور، است. جای هیچ تردیدی نمی ماند که باید پای بخش خصوصی توانمند داخلی و خارجی را به اصفهان باز کرد تا مسیر توسعه این کلان شهر هموار گردد.
پس چرا موفق نیستیم؟
عدم وجود برنامه راهبردی در بازار سرمایه ایران؛ فقدان قانون صریح، شفاف و واحد برای سرمایه‌گذاری خارجی؛ زمانبر بودن فرآیند اخذ مجوز برای خارجيان؛ رویه سخت احراز هویت سرمایه‌گذاران خارجی؛ عدم امكان افتتاح حساب بانكی برای خارجيان؛ ارتباط ضعيف با نهادهای معتبر بين‌المللی منطقه‌ای و جهانی؛ عدم اجرای دقيق اصول راهبری شرکتی؛ عدم اجرای استانداردهای بين‌المللی گزارشگری مالی و حسابرسی مستقل؛ نبود ابزاری برای پوشش ریسك نوسان نرخ ارز و محدودیت در خروج سرمایه توسط سرمایه‌گذار خارجی از مهمترین دلایلی هستند که ورود سرمایه گذار خارجی را به مخاطره کشانده است.
در این میان، بسیاری معتقدند که بهترین راه جذب سرمایه گذار خارجی حفظ و نگهداری سرمایه گذاران داخلی است. چه آنکه بسیاری از اینان به واسطه ارتباط، قرابت و دوستی با سرمایه گذاران خارجی، به آسانی می توانند فضای مثبت یا منفی داخلی را برای ورود سرمایه خارجی ترسیم کنند. بدیهی است در چنین شرایطی رفتارهای نادرست با بخش خصوصی طالب ورود به پروژه های شهری می تواند محیطی نامطلوب را به فضای خارجی منعکس کند.
بی تردید در فضای رکود فعلی اتمام پروژه های کلان شهری تنها با حضور و وجود سرمایه گذاران بخش خصوصی امکان پذیر است. سرمایه هایی ترسو، که با وزش نسیمی ناملایم، کوله بار خود را بر دوش می گیرند و روانه سرزمینی دیگر می شوند. محافظت و نگهداری اینان و ایجاد بستر آرامش بخش برای صیانت و نگهداری از اعتبار آنها نیازمند همدلی و همراهی مدیران و کارشناسان حوزه مدیریت شهری است. مدیرانی که پا به پای شخص شهردار اصفهان، امکان حذف موانع و تسریع در انجام مقدمات پروژه ها را فراهم سازند.
امروز مشکلات فرهنگی و تاریخی اصفهان در کنار سوء تدبیرهای سالیان قبل، امکان پویش و سرزندگی را از کالبد نحیف این شهر گرفته است. اصفهان، شهر زیبای خدا، اسیر در چالش آب، آلودگی هوا، پروژه های عظیم تخت جمشیدی، با آمارهایی نامطلوب، تنها راه نجات خود را در توسعه شهری، با حضور پررنگ و همه جانبه بخش خصوصی هموار می داند. بخشی که هوشیارانش چشم به راه تغییرند و سردرگمانش در حصار تنگ نظری ها و ناتوانی های اداری گرفتار مانده اند.
/به نقل از ماهنامه نوسان/