دولت ابراهیم رییسی با شعارهای متنوعی در حوزه اقتصاد کابینه را از حسن روحانی تحویل گرفت. رییسی در‌ مبارزات انتخاباتی از وعده‌هایی نظیر مهار تورم، ایجاد رونق اقتصادی، بهبود معیشت مردم، به‌ویژه محرومان و‌… عبور کرد و از برنامه ۷۰۰۰ صفحه‌ای خود رونمایی کرد. با این حال اکنون پس از گذشت ۵/۲ سال از حیات دولت سیزدهم، تورم اقتصاد ایران در محدوده ۴۰ درصد باقی مانده و رکود را می‌توان عنصر بیشتر بازارهای تولیدی معرفی کرد. در این بین باوجود سرکوب ارزی، این بازارها همچنان محل اصلی رفت و برگشت سرمایه هستند و بیشتر نقدینگی به شکل سوداگرانه در این بازارها جریان دارد.
در این بین، افزایش قیمت گوشت و ناتوانی اقشار متوسط و کم‌درآمد جامعه در تامین و تهیه این ماده غذایی از یک‌سو و بی‌توجهی دولت به تنظیم بازار و سیاستگذاری برای کاهش قیمت گوشت از سوی دیگر مدتی است که بازار گوشت قرمز را با چالش مواجه کرده است. این در حالی است که کمبود و افزایش قیمت گوشت در بازار آزاد در روزهای پایانی سال و آغاز ماه رمضان، عرضه گوشت یخ‌زده را به بازار بار دیگر رونق بخشیده است. این اتفاق پیش از این هم تکرار شده بود؛ سال‌ها قبل این صف طولانی، یک بار دیگر برای گوشت مرغ تجربه شده بود. افراد زیادی صبح خیلی زود صف می‌ایستادند تا شاید گوشت به آنها برسد. برخی هوا روشن نشده صف را تشکیل می‌دادند که مطمئن باشند گوشت به آنها می‌رسد.
امسال با توجه به کشتار دام‌های مولد در سال‌های قبل با کمبود گوشت قرمز و افزایش نجومی قیمت آن رو‌به‌رو بودیم. مسوولان دولتی برای تنظیم بازار مبادرت به واردات گوشت گرم، منجمد و دام زنده کردند. گوشت روزانه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای توزیع می‌شود و دام‌ها در میدان بهمن و پیروزی کشتار و شقه‌ها بین میادین و بازارهای میوه و تره‌بار توزیع می‌شود. تهران حدود ۳۰۰ میدان و بازار تره‌بار دارد که بسته به بزرگی آنها سهم متفاوت در تحویل شقه دارند. برخی بازارها ممکن است ۵ شقه برای توزیع داشته باشند و بعضی میادین هم تا ۳۰ شقه روزانه توزیع می‌کنند.
محمد سراب‌نشین معاون بهره‌برداری و بهداشت سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران درباره نحوه توزیع گوشت قرمز گفت: میزان گوشت تنظیم بازار با قیمت دولتی محدود است؛ از این رو ورودی گوشت به سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار متفاوت است. به عنوان مثال ممکن است یک روز ۲ تن گوشت در میادین توزیع شود و روزی دیگر این عدد به ۲۰ تا ۴۰ هم برسد یا حتی زمانی هم این موجودی صفر است. وی افزود: گوشت‌ها وارداتی است و آمار آن با توجه به شرایط متفاوت است.
وی ادامه داد: متناسب با ورودی بازارهای تره‌بار تقسیم انجام می‌شود. تلاش می‌شود به یک نسبت عرضه صورت گیرد. همچنین با توجه به سطح درآمدها سعی است آمار توزیع گوشت در بازارهای مناطق جنوب شهر بیشتر باشد.
فروش گوشت مرغ
معاون بهره‌برداری و بهداشت سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران درباره وضعیت توزیع گوشت مرغ در میادین و بازارهای میوه و تره‌بار هم گفت: تقریبا روزانه به‌طور مستقیم بین ۶۰ تا ۷۰ تن گوشت مرغ از میدان پیروزی به بازارهای تره‌بار می‌آید و بخشی هم از میدان بهمن. در مجموع روزانه ۱۵۰ تن گوشت مرغ با نرخ ۷۶ هزار و ۵۰۰ تومان در بازارهای میوه و تره‌بار توزیع می‌شود.
براساس گزارش سازمان جهاد کشاورزی عرضه مرغ و گوشت منجمد تنظیم بازار در استان تهران برای تامین نیاز مردم در آستانه ماه مبارک رمضان و ایام عید از هفته پیش آغاز شده و در حال حاضر مرغ منجمد با قیمت هر کیلوگرم ۶۵هزار و ۷۰۰ تومان و مرغ گرم نیز با قیمت هر کیلوگرم ۷۶ هزار و ۵۰۰ تا ۸۴ هزار تومان در استان تهران عرضه می‌شود.
به گفته جبرئیل برادری رییس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران، در مورد تامین مرغ منجمد، ذخیره‌سازی و تدبیر لازم توسط شرکت پشتیبانی امور دام انجام شده و روزانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ تن توزیع در استان تهران انجام می‌شود. وی در مورد مرغ گرم نیز اظهار کرد: روزانه ۱۴۰۰ تا ۱۶۰۰ تن مرغ گرم در استان تهران تامین و در اختیار مردم قرار می‌گیرد. برادری تصریح کرد: فراوانی محصول و تنوع قیمت برای تنظیم بازار ماه مبارک رمضان و شب عید موجب کنترل قیمت و جلوگیری از التهاب در بازار شده است.
وی با بیان اینکه جوجه‌ریزی در استان تهران از مرز یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن عبور کرده است، گفت: ضریب خودکفایی ما در تولید گوشت مرغ به بالای ۱۰ درصد رسیده و بخش دیگر نیاز از سایر استان‌ها تامین می‌شود و نگرانی در تامین این محصول وجود ندارد.
برادری در مورد تامین گوشت قرمز نیز اعلام کرد: نیاز استان تهران به گوشت قرمز روزانه ۴۸۰ تا ۵۰۰ تن است که از این میزان ۲۵۰ تن در داخل استان و مابقی نیاز از طریق واردات از سایر استان‌های دارای دام مازاد به صورت دام زنده و از خارج کشور به صورت لاشه تامین می‌شود. وی افزود: واردات گوشت گوسفندی و گوساله به استان تهران به روزی۱۷۰ تا ۲۰۰ تن رسیده است.
فروش گوشت کیلویی ۷۰۰ هزار تومان سودجویی است
مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور با بیان اینکه قیمت دام سبک زنده در بازار کیلویی۲۴۰ تا ۲۵۵ هزار تومان است، ‌گفت: اینکه گوشت با قیمت ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان در برخی مغازه‌ها به فروش می‌رسد سودجویی در بازار مصرف است.
افشین صدردادرس با بیان اینکه براساس رصد روز گذشته از میادین دام، میانگین قیمت دام زنده کیلویی ۲۴۰ تا ۲۵۵ هزار تومان است، گفت: خرید و فروش دام در میادین انجام می‌شود، عرضه نیز مناسب است و رکودی در بازار نیست.
وی در پاسخ به این سوال که آیا دام به میزان کافی در کشور وجود دارد یا خیر، گفت: سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور به شدت کاهش یافته و در ۱۰ ماهه ۱۴۰۲ براساس آمار کشتار دام در کشتارگاه‌های رسمی مرکز آمار ایران، گمرک جمهوری اسلامی ایران و احتساب ۳۰ درصد کشتار غیر رسمی به حدود ۱/۷ کیلو رسیده است. برای این میزان سرانه، کمبود دام نداریم، اما اگر بخواهیم سرانه مصرف را از ۱/۷ کیلو به ۱۲ کیلو یعنی عددی که چندسال پیش بود برسانیم قطعا باید شرایط تولید تغییر کند، زیرا دام کم است.
مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور تصریح کرد: بعد از حذف ارز ترجیحی هزینه‌های تولید از جمله قیمت نهاده‌های دامی، دارو و واکسن، حمل‌ونقل و‌… به شدت افزایش یافت که نتیجه آن بالا رفتن قیمت تمام‌شده تولید بود، مقصر این افزایش هزینه تولید دامدار نیست، بنابراین از عدالت به‌ دور است که تولیدکننده از این بابت سرزنش شود. وی در ادامه گفت: با توجه به قیمت دام زنده در میادین دام و حداقل ۴۵ درصد ضریب تبدیل، قیمت لاشه درب کشتارگاه حدود ۵۳۰ هزارتومان برآورد می‌شود که این لاشه با احتساب هزینه حمل، سود مغازه و افت در مغازه‌های خرده‌فروشی قیمت می‌خورد و به فروش می‌رسد.
دادرس گفت: اینکه گوشت با قیمت ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزارتومان در مغازه‌ها به فروش می‌رسد سودجویی در بازار مصرف است. باید برای آن راهکاری پیدا کرد. ولی می‌توان گفت که افزایش واردات راهکار مناسبی نیست و تجربه ۱۱ ماهه گذشته نشان داده که تاثیر چندانی در تنظیم یا حتی تعدیل بازار نداشته است.
رانت‌بازی در صف گوشت
طی روزهای گذشته شاهد خبرهای بدی در حوزه بازار مصرف گوشت قرمز بودیم که حاکی از صف‌های طولانی مردم برای خرید گوشت دولتی به‌ویژه در میدان بهمن و امین‌آباد تهران بود و برخی خاطرات تلخ بار دیگر زنده شد.
این در حالی است که بنا بر اعلام خانی‌نوذری معاون بازرگانی وزیر جهاد کشاورزی به‌دلیل برخی مشکلاتی که در حوزه تولید گوشت قرمز در داخل کشور ایجاد شد، واردات گوشت قرمز گرم و منجمد در سال جاری افزایش قابل توجه داشته است تا بازار مصرف دچار کمبود نشود.
طبق گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی واردات گوشت قرمز منجمد در سال جاری تا‌کنون به مرز ۸۰ هزار تن رسیده که تقریبا دو برابر پارسال است و این میزان گوشت مصارف صنف و صنعت را به‌طور کامل تامین می‌کند و پیش‌بینی شده است که واردات گوشت منجمد تا پایان ماه مبارک رمضان به مرز ۱۰۰ هزار تن برسد.
این در حالی است که در زمان حاضر به‌طور معمول روزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ تن گوشت قرمز گرم هم وارد بازار می‌شود تا مصرف عموم مردم را پاسخگو باشد، با این حال چرا در روزهای آخر سال بار دیگر باید شاهد صف‌های طولانی در برخی نقاط شهر تهران برای گوشت دولتی باشیم؟
درهمین‌باره خانی‌نوذری می‌گوید: گوشت گرم در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و میادین میوه و تره‌بار به‌شکل زنجیره‌ای در کل گستره‌ جغرافیایی شهر و استان توزیع می‌شود. در میدان بهمن چون به‌شکل لاشه و شقه عرضه می‌شد، حجم بالاتری در اختیار مردم قرار می‌گرفت و غیربسته‌بندی بود، به همین دلیل صف‌هایی را ایجاد کرد، البته اختلاف قیمت آن با قیمت بازار طبیعتا انگیزه‌هایی را ایجاد می‌کند که ممکن است برای غیر نیاز مصرفی افراد در صف قرار بگیرند.
براساس خبرهایی هم که تسنیم کسب کرده است، عرضه لاشه و شقه گوشت قرمز به‌قیمت دولتی در میدان بهمن و امین‌آباد موجب شده است بازار دلالان گوشت قرمز گرم شود و این گوشت به‌جای اینکه مستقیم به دست مصرف‌کننده با قیمت ارزان برسد، در وزن بالا در اختیار دلالان و همچنین قصابی‌ها قرار می‌گرفت و آنها مجددا همین گوشت را به‌قیمت بازار و گران‌تر به مردم می‌فروختند.
طبیعتا چون حجم گوشت عرضه‌شده به این شکل بالاست، مردم عادی توان خرید این میزان گوشت را ندارند و در واقع بازار دلالی گوشت ایجاد شده بود، و دلیل ایجاد این صف طولانی هم سود کلانی بود که عاید خریداران این گوشت‌ها می‌شد و برخی دلالان را مجاب کرده بود که عده‌ای را اجیر و وارد این صف‌ها کنند تا بتوانند گوشت بیشتری بخرند.
از طرفی باید توجه داشت که عرضه گوشت به این صورت خود باعث ایجاد صف می‌شود، زیرا خریدار باید منتظر خردشدن گوشت بماند که همین امر نیز بر طول صف‌ها اضافه می‌کند، درصورتی که این محصولات به‌صورت خردشده و به‌اصطلاح بشقابی در اختیار خریداران قرار می‌گرفت علاوه بر اینکه وقت مردم را در صف‌ها تلف نمی‌کرد، بلکه از میزان دلال‌بازی‌ها نیز می‌کاست.
این تجربه در عرضه گوشت قرمز در فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز وجود دارد و گوشت تنظیم‌بازاری را به‌صورت بشقابی عرضه می‌کنند، اما در این فروشگاه‌ها خبری از ایجاد صف نیست.
پیگیری خبرنگار تسنیم حاکی است؛ عرضه گوشت به‌صورت لاشه‌ای و شقه‌ای در میادین بهمن و امین‌آباد که هم موجب صف‌های طولانی و ایجاد تصویر زشت از کشور ما همانند برخی دولت‌های قبل شده و هم رانت عجیبی را بین برخی دلالان توزیع کرده است، براساس نامه شاهرخ رمضان‌نژاد سرپرست وزارتی دفتر وزیر جهاد کشاورزی به رییس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران انجام شده است، این در حالی است که پیشتر درخصوص تبعات منفی این تصمیم هم تذکرات لازم داده شده بود، ولی شنیده نشد و اصرار بر این کار شد که تبعات آن را در روزهای گذشته به‌ویژه در رسانه‌های معاند دیدیم که چطور مورد سوءاستفاده دشمنان قرار گرفته است.