اقتصاد بازار: گفتمان در لغت به چند معنی آمده است: مباحثه و مجادله، مسیر و جریان و راه و روش، گفتگو و مكالمه، عمل، قانون،پرده نمایش، نماد، قدرت، توان و استعداد تفكر و... اما این واژه همین كه وارد متون تخصصی می‌شود و مفهوم اصطلاحی به خود می‌گیرد، پیچیده‌تر و گسترده‌تر می‌شود. درواقع موضوع و مبحثی که بتواند غالب شود و به صورت رایج و متداول در جامعه از آن استفاده گردد به آن گفتمان می‌گویند و درواقع اگر گفتمان غالب شد فرهنگ‌سازی می‌کند. پس موردپذیرش قرار می‌گیرد و با زور و فشار نمی‌توان آن را به جامعه القا کرد.
شهردار اصفهان که این روزها یک سال از حضورش بر صندلی مدیریت شهری در ساختمان سفید رنگ میدان مرکزی اصفهان(دروازه دولت) می‌گذرد به شدت به گفتمان و گفتمان سازی علاقه دارد مهدی جمالی نژاد که قبل از حضور در شهرداری اصفهان از تعبین دیپلماسی شهری در هر مقام و جایگاهی که بوده به خصوص در قامت مدیرکل امور شهری و روستایی استانداری اصفهان و پس‌ازآن دریغ نکرده است.
اما پس‌ازاینکه او با 19 رای از شورای اسلامی شهر اصفهان شهردار شد در اولین مصاحبه خود از دیپلماسی شهر سخن به میان آورد مهدی جمالی نژاد در خصوص این دیپلماسی و این تفکر که تاکنون در بدنه شهرداری اصفهان از آن سخنی به میان نیامده بود اینگونه تعریف کرد: دیپلماسی شهری یک رویکرد نرم‌افزاری است، درواقع این فعالیت توسعه بخش سخت‌افزاری شهر را هم شامل می‌شود و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نیز توسط این دیپلماسی توسعه خواهند یافت، به زبان ساده‌تر با ارتقاء دیپلماسی شهری؛ اصفهان در مراودات بین‌المللی بهتر شناخته خواهد شد و در نهایت گردشگران و سرمایه‌گذاران خارجی رغبت می‌کنند که به اصفهان بیایند. با ارتقاء دیپلماسی شهری اصفهان بهتر شناخته و ارتباطات بیشتر می‌شود و به شهرهای داخل کشور و کشورهای دیگر دنیا این پیام را می‌دهیم که با اطمینان خاطر بهتری وارد اصفهان شوند.
او از این موضوع با نام گفتمان دیپلماسی شهری یاد کرد و گفت این اولین گفتمانی است که باید در مدیریت شهری اصفهان تسری یابد. البته این گفتمان تاکنون توانسته به نقاط قابل قبولی برسد.
مهدی جمالی نژاد طبق تعریفش از دیپلماسی شهری در 10 ماه نخست مدیریت شهری خود و با کمک از توافق ایران با کشورهای 5+1 سعی کرد تا با هیات‌های خارجی متعددی دیدار داشته باشد و مدام از آن‌ها در دفتر خودش استقبال می‌کرد، اما اینکه تا چه حد توانسته از این هیات‌ها طبق تعریف ارائه کرده استفاده کند خود جای سؤال است؟
چندی پس از حضور او بر روی صندلی مدیریت شهری اصفهان این شهر به‌واسطه هنر بی‌بدیل هنرمندان صنایع‌دستی به‌عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی و پس‌ازآن به‌عنوان شهر جهانی خلاق صنایع‌دستی توسط یونسکو برگزیده شد. مهدی جمالی نژاد خود قبل از اینکه شهردار اصفهان شود پیگیر موضوع پیوستن اصفهان به شهرهای خلاق بوده و در این زمینه بسیار تلاش کرده و با این اتفاق گفتمان جدید بر زبان شهردار اصفهان جاری و از گفتمان شهرهای خلاق جهان نام‌برده و در اینباره می‌گوید: شهرهای خلاق، تجربه‌های نوین شهر خود را در اختیار یکدیگر می‌گذارند تا از تجربه هم بهره‌مند شوند و اصفهان نیز باید با گفتمان خلاقیت محور ایده‌های نو را در اصفهان به جریان انداخته و روی موضوعات شهری با استفاده از خرد جمعی مانند ایده پردازی رنگ شهر، صدای شهر، حمل‌ونقل غیرموتوری و گردشگری دانش‌محور کارکرد. او در خصوص این گفتمان و برای تسری آن نیز مرکز خلاقیت را در اولین اقدام خود در شهرداری اصفهان راه‌اندازی و بر اساس آن موضوعات مختلفی را برای ایده پردازی مطرح کرده است، اما هنوز نتیجه این ایده‌ها نیز بیرون نیامده است.
پس از 10 ماه مهدی جمالی نژاد در اولین نشست خبری خود با اصحاب رسانه در اصفهان از گفتمان دیگری برای اولین بار در شهرداری اصفهان رونمایی و از آن به‌عنوان گفتمان دانش‌محوری سخن به میان آورد. گفتمانی که به قول مدیر جوان شهر اصفهان توسط آن تغییر اساسی در نهادی مثل شهرداری ایجاد و بر اساس آن چنین شهری به هنرمندان، نخبگان، کارآفرینان، فن‌آفرینان؛ مراکز جذب ایده و... افتخار می‌کند. شهردار اصفهان در خصوص این گفتمان نیز خودش دست به کار شد و هر هفته از هنرمندان متعدد شهر تجلیل کرد، اما به نظر می‌رسد در این زمینه هم او به تنهایی جور گفتمان مطرح‌شده‌اش را به دوش می‌کشد.
اما مثل‌اینکه مسئله گفتمان و گفتمان سازی نه تنها در سطح جامعه و در سطح شهر اصفهان برای بسیاری ناآشنا بلکه در داخل شهرداری نیز هنوز افراد نتوانسته‌اند خود را همپای شهردار با گفتمان‌های جدیدش جلو ببرند و در داخل شهرداری نیز عده‌ای از این گفتمان سازی ها، اطلاع ندارند تا جایی که شهرداری اصفهان در همان نشست خبری خود در خصوص علت حضور زیادش در رسانه‌ها می‌گوید: ما برای تعبین گفتمان‌ها و برای جا انداختن گفتمان‌های مدیریت شهری که از آن‌ها نام می‌بریم مجبور هستیم در رسانه‌ها گام‌به‌گام آن‌ها را تعبین کنیم.
اما، گفتمان سازی شهردار اصفهان نه به پایان رسید و نه به گفتمان سازی دانش‌محوری ختم شد. وی در چند هفته گذشته از گفتمان دیگری رونمایی کرده با نام گفتمان نوآوری باز شهری؛ گفتمانی که طبق سخنان مهدی جمالی نژاد در راستای گفتمان دانش‌محوری می‌تواند شهرها را در زمینه‌های صنایع (های تک) به شدت ارتقا دهد، موضوعی که نیاز شدید امروز کلان‌شهرهای کشور بوده و هست و آن‌ها را از معضلات امروز کلان‌شهری نجات خواهد داد.
حال سؤال اساسی اینجاست که طبق تعریف گفتمان به آنچه که در جامعه به یک فرهنگ تبدیل و موردپذیرش جامعه قرار گیرد گفته می‌شود، آیا همه گفتمان‌های مطرح‌شده از طرف شهردار اصفهان در جامعه تسری یافته و یا فرهنگ شده است؟ اصلاً آیا مردم با همان گفتمان دیپلماسی شهری‌اشنایی دارند؟ یا شهردار اصفهان سعی دارد که با توجه به مدت‌زمان اندک خود تا پایان مدیریت شهری‌اش حداقل گفتمان‌های حوزه شهری را مطرح تا دیگر مدیران بر روی این ریل‌ها حرکت کنند. هرچند شهردار جوان اصفهان خوب می‌داند که مطرح کردن چنین موضوعات در سطح مدیریت شهری که تاکنون با این واژه‌ها غریبه بوده است سخت و دشوار و همراه کردن مدیران اش با این گفتمان‌ها باید مثل فرزندی نو پا آرام آرام باشد، اما اینکه آیا می‌تواند با زمان اندک باقی‌مانده تا پایان مدیریت شهری‌اش حداقل این گفتمان‌ها را در مدیریت زیرمجموعه خود تسری دهد خود یک سؤال اساسی است؟
چراکه برای اجرای هر یک از این گفتمان‌های مطرح‌شده که به شدت هم موردنیاز کلان‌شهری مثل اصفهان است اولاً یک تیم باید پشت سر فرد باشد و به علاوه سال‌ها زمان نیاز تا هر یک از این گفتمان‌ها در شهر تسری یابد، اما آنچه به نظر می‌رسد آن است که مهدی جمالی نژاد، خود به تنهایی کوله بار گفتمان‌هایش را به دوش گرفته و سعی دارد طبق آنچه که مطرح کرده است، رفتار نماید، اما او به شدت در حوزه گفتمان سازی شهری تنهاست.
علیرضا پویانسب