همچنین در جلسه تنظیم بازار و بررسی وضعیت دپوی کالاهای اساسی در بنادر که روز چهارشنبه هفته گذشته برگزار شد، معاون اول رییسجمهور با بیان اینکه نوسانات قیمتی در بازار از یک سو موجب بروز مشکل در تولید میشود و از سوی دیگر نارضایتی مصرفکنندگان را به دنبال دارد، بر ضرورت هماهنگی و تمرکز همه دستگاهها به منظور ایجاد ثبات در بازار و وفور کالاها تاکید کرد. محمد مخبر از دستگاهها و وزارتخانههای مسوول تامین کالاهای اساسی مورد نیاز مردم خواست تا در فرآیند تولید و توزیع کالاها و همچنین نظارت بر قیمتها، حضوری موثر در بازار داشته باشند و مانع از سوءاستفاده افراد سودجو شوند.
پر کشیدن گوشت، مرغ، لبنیات از سفره مردم
این در حالی است که چنین اظهارنظرها و وعده وعیدهایی در مورد بازار کالاهای اساسی برای مصرفکنندگان تکراری شده و آنها به وضوح دیدهاند که هر زمان دولتها وعده ایجاد آرامش در بازاری را میدهند، این بازار بعد از مدت کوتاهی و بعد از مسکنهای مقطعی که به آن تزریق میشود، با موج سهمگین افزایش قیمت روبهرو میشود، چرا که در رابطه با بازار کالاهای اساسی نه تنها سیستم مدیریتی درست نیست و فضایی برای ایفاینقش بخش خصوصی از سوی دولت فراهم نشده بلکه در حوزه توزیع با سیستم معیوبی روبهرو هستیم که حتی اگر کالاها با قیمت مناسب هم از سوی تولیدکننده عرضه شود، باز با افزایش قیمتهای قابلتوجهی به دست مردم میرسد.
در همین راستا غلامحسین کرمی نماینده دشتی و تنگستان در جلسه علنی دیروز مجلس به وزیر صمت در جهت کنترل بازار و جلوگیری از افزایش بیرویه کالاهای مورد نیاز مردم به ویژه مواد غذایی که روزانه قیمت آنها تغییر میکند، تذکر داد. همچنین نماینده مردم لردگان با بیان اینکه نوسانات بازار ارز بر لوازم مایحتاج عمومی مردم سایه انداخته، گفت: امروز سفرههای مردم شاهد پرکشیدن گوشت، مرغ، لبنیات و تخممرغ است. رییسجمهوری هر طرحی برای مدیریت گرانی کالاهای اساسی دارد به شکل فوری و ضربتی ارائه کند. حسین بامیری همچنین گفت: برخورد فوری با کانونهای فساد و تدوین استراتژی جدی برای حمایت از پول ملی از ضرورتهای مهم کشور است.
تغییرات در سبد غذایی
در ماهها و هفتههای اخیر دائما شاهد افزایش قیمت کالاهای اساسی در بازار بودیم و سفره خانوادهها روزبهروز کوچکتر میشود، در این میان خانوادههای ضعیفتر بیشترین آسیب را میبینند و ناچارند در سبد غذایی خود تغییراتی ایجاد کنند.
نکته قابل توجه این است که عدم ثبات قیمتها بیشتر از گرانیها آزاردهنده است، زیرا خانوادههایی که تا حدودی دستشان به دهانشان میرسد، بهدلیل تغییر لحظهای قیمتها، بیش از نیاز خود کالا تهیه میکنند و به عبارتی دست به احتکار خانگی میزنند.
همین افزایش تقاضا منجر به افزایش قیمت کالا و کمبود آن در بازار شده و حتی منجر میشود برخی از سودجویان و دلالان دست به احتکار اجناس برای گرانتر شدن آن بزنند. همه این موارد به متضرر شدن خانوادههای ضعیف میانجامد و سفرههای آنان را کوچک و کوچکتر کرده و زندگی را برای آنان سختتر میکند. همین امر ضرورت نظارت و تنظیم واقعی بازار را اجتنابناپذیر و اولویتدار میکند، اگرچه خوب است این فرهنگ نیز در میان مردم جامعه جا بیفتد که در هر شرایطی تنها به اندازه نیاز واقعی خود خرید کنند تا از این موارد پیشگیری شود.
قیمتهای عجیب و غریب برنج رخنمایی میکند
سرعت افزایش قیمت برخی کالاهای مصرفی این روزها به حدی است که میتوان گفت هربار که به فروشگاه مراجعه میشود، قیمت جدیدی از آنها در قفسهها دیده میشود.
تورم همچنان میتازد تا جایی که آخرین گزارش رسمی دولت از تورم ۸/۴۵ درصدی در شهریور امسال خبر داد. این یعنی ۴۵ درصد هزینههای خانوار شهری بیشتر شده است. این در شرایطی است که سطح دستمزد و حقوق تا این میزان افزایش نیافته است.
گزارش مرکز آمار ایران نشان میدهد که قیمت اقلام مهم مصرفی مردم در گروه خوراکیها در یک ماهه شهریور از یک تا ۱۰ درصد گران شده است. براساس این گزارش، گوشت قرمز و گوشت ماکیان کمترین گرانی و لبنیات بیشترین گرانی را داشته است.
بر همین اساس، در ماه پایانی تابستان، نان و غلات ۲/۵ درصد، گوشت قرمز، سفید و فرآوردههای آنها ۲/۱ درصد، گوشت قرمز و گوشت ماکیان ۸/۰ درصد، ماهیها و صدفداران ۲/۴ درصد افزایش قیمت داشته است. همچنین شیر، پنیر و تخممرغ ۱۰ درصد، روغنها و چربیها ۹/۱ درصد، میوه و خشکبار ۷/۵ درصد و سبزیجات (سبزیها و حبوبات) ۹/۹ درصد افزایش قیمت داشته است، اما اینها تنها چند قلم مهم مصرفی سفره خانوار است.
سرعت رشد نرخ تورم، این روزها صدای رییس اتاق بازرگانی تهران را درآورده است. مسعود خوانساری در نشست اخیر هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، نسبت به اصلاح برخی روندهای نگرانکننده در اقتصاد ایران تاکید کرد. به اعتقاد وی، متاسفانه ما در سالهای گذشته همواره با نرخ بالای تورم مواجه بودهایم و این موضوع در ماههای اخیر نیز خود را نشان داده است. خوانساری تاکید میکند: اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، ما نگران رشد شدید تورم و افزایش قیمت تمامی کالاها هستیم.
کمبود مرغ و ماهی در بازار قزوین به بهانه تعطیلی
نگاهی به بازار کالاهای اساسی در استانهای مختلف کشور نشان میدهد که هر استان دست کم در چند قلم کالای اساسی با کمبود و گرانی قابلتوجه روبهرو است. به عنوان مثال در روزهای اخیر به بهانه تعطیلیها بازار قزوین با کمبود مرغ و ماهی مواجه شده و مردم برای تهیه این کالاهای اساسی با مشکل روبهرو شدهاند. از سوی دیگر کماکان گرانیها و عدم ثبات قیمتها در بازار موجب رنجش خاطر مردم بوده و آنان را گلایهمند کرده است.
فروشندگان تعطیلیها را عامل گرانیهای اخیر میدانند، اما بهنظر میرسد مشکلات عمدهای که در زمینه توزیع مرغ در استان قزوین وجود دارد ، باعث شد تا چنین شرایطی ایجاد شود. مردم از ترس اینکه مانند هفتههای گذشته که بازار با کمبود مرغ روبهرو بود نتوانند در بازار مرغ پیدا کنند، اقدام به خرید این کالا بیش از نیاز خود کردند و همین امر نیز به کمبودها دامن زد. اکنون هر کیلو گوشت مرغ در بازار قزوین ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان، هر کیلو گوشت گوساله بدون چربی ۱۷۸ هزار تومان و هر کیلو گوشت گوسفندی بدون چربی ۱۶۵ هزار تومان است.
در این میان در هفتههای اخیر قیمت حبوبات با افزایش چشمگیری مواجه شده و با قیمت برنج ایرانی برابری میکند. پیش از این شرایط بهگونهای بود که اگر خانوادهای توان خرید برنج را نداشت، به حبوبات روی میآورد، اما اکنون شرایط بهگونهای است که قیمت انواع حبوبات و برنج در حال رقابت است و اقشار کمدرآمد توان خرید حبوبات را هم ندارند. قیمت انواع حبوبات در بازار قزوین به شرح زیر است: لوبیا چشمبلبلی ۴۰ الی ۴۴ هزار تومان، لوبیا چیتی ۴۵ الی ۵۰ هزار تومان، لوبیا قرمز ۳۰ الی ۳۵ هزار تومان، لوبیا کشاورزی ۴۳ الی ۴۵ هزار تومان، لوبیا سفید ۲۷ الی ۳۰ هزار تومان، لپه ۴۳ الی ۴۶ هزار تومان، ماش ۲۸ الی ۳۳ هزار تومان، عدس ۳۳ الی ۴۰ هزار تومان، نخود ۳۰ الی ۳۵ هزار تومان.
انواع صیفیجات و میوهجات نیز در بازار قزوین با پیشتازی قیمت گلابی و توتفرنگی در میوهها و نیز کاهو و فلفل دلمه در صیفیجات، همچنان در شیب صعودی است. در واقع خشکسالی موجب شد امسال در هیچ ماه و فصلی قیمت ترهبار در قزوین فروکش نکند. قیمت انواع میوه در بازار قزوین به شرح زیر است: توتفرنگی ۶۰ هزار تومان، گلابی ۳۵ الی ۶۰ هزار تومان، موز ۳۰ الی ۳۳ هزار تومان، آلو بخارا ۱۵ الی ۳۰ هزار تومان، شلیل ۲۵ الی ۳۵ هزار تومان، خرمالو ۱۵ الی ۲۰ هزار تومان، لیموشیرین ۱۵ الی ۲۰ هزار تومان، به ۲۰ هزار تومان، هلو ۱۴ الی ۲۰ هزار تومان، هلو انجیری ۲۰ الی ۳۰ هزار تومان، خیار هفت الی ۱۲ هزار تومان، انگور ۱۵ الی ۲۵ هزار تومان، پرتقال ۲۵ هزار تومان، خیار چنبر ۱۰ هزار تومان، سیب پنج الی ۱۵ هزار تومان، نارنگی ۱۰ الی ۱۸ هزار تومان، انار هشت الی ۲۵ هزار تومان، هندوانه شش هزار تومان.
قیمت انواع صیفیجات در بازار قزوین به شرح زیر است: سیبزمینی پنج الی هفت هزار تومان، پیاز چهار هزار و ۵۰۰ الی ۸ هزار و ۵۰۰ تومان، برگکلم ۱۳ الی ۱۵ هزار تومان، هویج ۱۱ الی ۱۳ هزار تومان، سیر ۳۵ الی ۵۰ هزار تومان، فلفلدلمه ۲۰ هزار تومان، گوجهفرنگی شش الی ۱۰ هزار تومان، بلال ۱۰ هزار تومان، بادمجان هشت الی ۱۰ هزار تومان، کدو هفت الی هشت هزار تومان، کاهو ۲۰ هزار تومان، کرفس ۱۰ هزار تومان، لوبیاسبز ۱۳ الی ۱۵ هزار تومان، شلغم و چغندر ۱۰ هزار تومان.
در بازار خراسان جنوبی دست مردم به میوه نمیرسد
در این میان در مرکز استان خراسان جنوبی و بیرجند شاهد این هستیم که قیمتها در تابلوی میوه ترهباریها به سرعت بالا میرود و گرانیها دست مردم خراسانجنوبی را از خرید میوه کوتاه کرده است. این در حالی است که همچنان مسوولان نسبت به نظارتها بیتفاوت هستند.
قیمت میوه همچنان در اوج است و از ابتدای سال تاکنون نه تنها کاهش نیافته، بلکه روند افزایشی هم داشته است و با وجود وعدههای مکرر برخی از مدیران مربوطه برای کاهش قیمت و نظارت در بازار میوه، گزارشهای میدانی از سطح شهر و یکی از بازارهای شهر بیرجند حاکی از گرانی بیحدومرز میوه است. در این خصوص رییس اتحادیه میوه ترهبار بیرجند اظهار کرد: علت افزایش قیمت میوه را باید در استانهای مبدا که از آنها میوه خریداری میکنیم پیدا کرد، چراکه خراسانجنوبی خود تولیدکننده عمده میوه نیست و از نقاط دیگر میوه را وارد میکند.
محمد حیدری افزایش کرایه حمل را از جمله علل افزایش قیمت میوه در بازار بیرجند دانست و افزود: به عنوان مثال گوجهفرنگی کیلویی ۱۰ هزار تومان، پیاز کیلویی هشت هزار تومان، خربزه یک رقم کیلویی ۱۱ هزار تومان و یک رقم کیلویی شش هزار تومان است که بخشی از این قیمتها به کرایه حمل برمیگردد. وی ادامه داد: افزایش کیفیت میوهها، افزایش کرایههای حملونقل و کاهش تولید میوههای سر درختی باعث شده که قیمت میوهها افزایش یابد. حیدری با بیان اینکه بیشتر میوههای بیرجند از مراکز میوه ترهبار استانهای شیراز، اصفهان، مشهد و کرمان تهیه میشود و در این مدت بیشتر شاهد افزایش قیمت محصولات باغی بودیم.
در این خصوص نکته جالب توجه این است که دادستان عمومی مرکز خراسانجنوبی اعلام میکند که جریمهها نتوانسته مانعی برای گران فروشی شود. به گفته علی نسایی، قیمت در بازار میوه گران است و انتظار ما نظارت جدیتر از سوی مسوولان مربوطه است.
کوچک شدن سبد میوه خانوادهها
به طور کلی مقایسه قیمتهای برخی از اقلام میوه و صیفی در مهرماه سال گذشته با مهر امسال بیانگر کوچکشدن سبد میوه خانوادهها و حتی حذف بسیاری از این محصولات از سفره آنهاست.
شاید اگر سالهای قبل گفته میشد که در آیندهای نهچندان دور برای خرید چند قلم میوه باید بهای زیادی پرداخت کرد و با مثلا ۱۰۰ هزارتومان دو تا سه نوع میوه میتوان خرید، کسی باور نمیکرد. اما این موضوع غیرقابل باور این روزها جزئی از زندگی روزمره مردم شده و اگر تنها یکبار هم به میوهفروشی رفته باشید متوجه خواهید شد که چند کیلو میوه چقدر برایتان آب میخورد.
بررسیها نشان میدهد برخی از اقلام میوه و صیفی نسبت به سال گذشته افزایش قیمت دو تا سه برابری داشتهاند و بدیهی است که این افزایش قیمتها منجر به کوچکشدن سبد میوه خانوادهها و حذف برخی از این محصولات از سفره مردم شده است.
کاهش ۳ کیلوگرمی مصرف سرانه گوشت
در رابطه با بازار گوشت نیز شاهد این هستیم که دامداران سود زیادی از فروش دام نمیبرند و منفعت اقتصادی این بخش به جیب واسطهها میرود. در همین راستا رییس سازمان امور عشایر در خصوص کاهش مصرف سرانه گوشت قرمز تصریح کرد: میزان سرانه گوشت قرمز از ۶/۹ به ۵/۶ کیلوگرم رسیده است.
شاهپور علائیمقدم ادامه داد: امسال دامداران شرایط سختی داشتند، خشکسالی داشتیم که در ۵۰ سال گذشته بیسابقه بوده و باعث کاهش ظرفیت مراتع طبیعی شده است. رییس سازمان عشایر بیان کرد: هماکنون میانگین قیمت خرید دام عشایر به ۳۰ هزار تومان میرسد اما هر کیلو گوشت قرمز در مغازهها بالای ۱۵۰ هزار تومان قیمت دارد. فاصله قیمت از تولید تا مصرف خیلی بالاست و افزایش قیمتها بیسروسامان است.
او با اشاره به مشکلات نظام توزیع ادامه داد: زنجیره بین تولید تا سفره مصرفکننده کنترل نمیشود و در این شرایط هم تولیدکننده و هم مصرفکننده اذیت میشوند.
علاییمقدم افزود: سازمان تعزیرات و نهادهای نظارتی باید در جهت تنظیم بازار رصد و بازرسیهای لازم را داشته باشند. او گفت: در شرایط فعلی دامداران که بیشتر زحمت تولید دام را میکشند، سود زیادی از فروش نمیبرند و منفعت اقتصادی به جیب واسطهها میرود که زحمت زیادی نمیکشند. بر همین اساس باید کمیته ملی در راستای تنظیم بازار تشکیل شود تا منافع تولیدکننده تامین شود.
افزایش قیمت تخممرغ در زنجان
از طرفی شاهد این هستیم که افزایش قیمت قابل توجه تخممرغ در استانهای مختلف کشور صدای مردم را درآورده است. در این خصوص رییس اتحادیه مرغ، تخممرغ و ماهیفروشان زنجان با بیان اینکه قیمت تخممرغ در استان زنجان افزایش یافته است، گفت: گرانی نهادهها و افزایش کرایههای حمل باعث افزایش نرخ تخممرغ شده است. سید ناصر موسوی اظهار کرد: قیمت هر کیلوگرم تخممرغ در حال حاضر با شانه ۶۰ هزار تومان به مردم عرضه میشود و قیمت هر کیلوگرم تخممرغ بدون شانه نیز ۳۱ هزار و ۵۰۰ تومان به مصرفکننده عرضه میشود.
وی اظهار کرد: باید گرانی تخممرغ در استان به جد مورد نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قرار گیرد. رییس اتحادیه مرغ، تخممرغ و ماهیفروشان زنجان گفت: زنجانیها روزانه بیش از ۹ تن تخممرغ مصرف میکنند و باید قیمت تخممرغ در استان به حالت تعادل برسد.
موسوی با بیان اینکه گرانی نهادهها و افزایش کرایههای حمل باعث افزایش نرخ تخممرغ شده است، تاکید کرد: نهاده ذرت در بازار با کمبود شدید مواجه است و باید این مشکل رفع شود. وی با بیان اینکه از ۱۸ واحد تولید تخممرغ در استان برخی از واحدها همچنان غیرفعال هستند، تصریح کرد: باید با تزریق نهادههای دامی به استان، مرغداریها فعال شوند.
با این حال برخی از مسوولان اعلام میکنند که با افزایش عرضه تخممرغ در بازار برخی شهرها همچون تهران، هر کارتن تخممرغ از ۳۲۰ هزار تومان به ۲۶۰ هزار تومان رسیده است. بر همین اساس قیمت هر دانه تخممرغ در بازار از ۱۷۷۰ تومان به ۱۴۴۰ تومان رسیده است. این در حالی است که با وجود کاهش قیمت در بخش تخممرغ در سایر کالاها از جمله تن ماهی شاهد افزایش ۲۰درصدی قیمت بوده است به نحوی که تن ماهی ۲۶ هزار تومانی به ۳۲ هزار تومان رسیده است.
لبنیات بیسروصدا در اصفهان گران شد
از سوی دیگر افزایش قیمت لبنیات بستهبندی سالهاست از سوی تولیدکنندهها اتفاق میافتد و مختص استان خاصی هم نیست. با این حال میزان دقیق این افزایش قیمت به صورت رسمی اعلام نمیشود. در این رابطه معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: گرانی در بازار لبنیات اتفاق افتاده و باید با تصمیمات ستاد تنظیم بازار کشور این افزایش قیمت رسما اعلام شود.
حسین ایراندوست با بیان اینکه وقتی کارخانجات لبنی، شیر را بالاتر از قیمت مصوب قبلی خریداری میکنند، طبیعتا محصولات لبنی، کره و… افزایش قیمت پیدا میکنند، تاکید کرد: البته هنوز مصوبه کشوری مبنی بر افزایش قیمت ۱۰ قلم محصول لبنی یارانهای، ابلاغ نشده و سازمان حمایت از تولیدکننده و جهاد کشاورزی در حال رایزنی برای قیمت جدید لبنیات هستند و انتظار داریم هر چه سریعتر قیمت ۱۰ قلم کالای یارانهای لبنیات اعلام شود.
وی گفت: با توجه به اینکه تولیدکننده لبنیات، نهاده اولیه را با قیمت بالاتر خرید میکند ناچار است محصول خود را گرانتر بفروشد.ایراندوست تصریح کرد: گرانی در بازار لبنیات اتفاق افتاده و باید با تصمیمات ستاد تنظیم بازار کشور این افزایش قیمت رسما اعلام شود.
وی درباره صادرات شیرخشک با توجه به وجود مازاد شیرخام نیز اظهار کرد: اکنون دو مدل صادرات شیرخشک وجود دارد. در یک مدل صادرات به ازای هر کیلوگرم شیرخشک صادرکننده باید ۱۶ هزار تومان عوارض صادراتی پرداخت میکرد و این مربوط به زمانی بود که شیرخام را به قیمت ۴۵۰۰ تومان و پایینتر خرید میکرد.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان افزود: بعد از اعلام جهاد کشاورزی مبنی بر اینکه برای تعادل قیمت شیرخام، روزانه یک میزان شیرخام را از دامداریها خریداری میکند، این اجازه به کارخانجات شیر خشک داده شد تا میزانی شیرخام ۶۴۰۰ تومانی را خریداری و صادر کنند که در این شرایط عوارض صادراتی آنها حذف شد. وی با بیان اینکه هنوز صادرات این مدل شیرخشک اتفاق نیفتاده، اما اخیرا مجوز صادرات آن برای بعضی از کارخانجات که عمده آنها در اصفهان هستند، صادر شده است، تصریح کرد: قرار است به زودی شیر خشک از اصفهان صادر شود که بازارهای هدف آن عراق، افغانستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند.
ضرورت هماندیشی دولت با بخش خصوصی
قیمت برخی اقلام مصرفی در حالی در هفتههای اخیر در استانهای مختلف کشور به دلیل مدیریت نامناسب و سیستم معیوب توزیع روند صعودی داشته که دبیرکل اتحادیه بنکداران میگوید گرانیهای اخیر مربوط به کمبود کالا نبوده، بلکه در سودجویی و فرصتطلبی برخی افراد، ریشه داشته است. در این راستا، رییسجمهوری بر تثبیت قیمتها و کنترل بازار تاکید کرده است.
قاسمعلی حسنی با اشاره به تغییرات مسوولان دولتی بعد از انتخابات ریاستجمهوری خاطرنشان کرد: برخی از افراد از فرصت جابهجایی مسوولان و کافی نبودن نظارتها بهره جسته و اقدام به افزایش قیمت کالاها کردهاند.
وی تاکید کرد: برای سرعتبخشی به بهبود شرایط فعلی هماندیشی دولت و بازار راهگشا خواهد بود و دولت میتواند از تجربه و تخصص فعالان این بخش استفاده کند. به گفته دبیرکل اتحادیه بنکداران، با همکاری و همگامی دولت و فعالان بخش خصوصی، بار دیگر آرامش به بازار بازمیگردد.
به طور کلی این روزها مردم با روی کار آمدن دولت جدید، چشمانتظار رسیدگی عاجل به وضعیت اقتصادی موجود در جامعه هستند و منتظرند با گذشت چند ماه از فعالیت دولت سیزدهم کمکم بتوانند روی آرامش و امنیت اقتصادی را ببینند. از اینرو لازم است دولتمردان سرعت عمل بیشتری به خرج دهند تا امید مردم به دولت جدید نیز ناامید نشود.