آن هم در زماني كه ايراني‌ها دومين سال نو خود را زير سايه شيوع كرونا مي‌گذرانند و با محدوديت‌هاي سفر و گردش و تفريح روبه‌رو هستند. هر چند تورم سالانه 34.2 درصدي در بهمن ماه همچنين تورم نقطه‌اي 70 درصدي خوراكي‌ها مسوولان را وادار به كنترل قيمت‌ها و بعضا اتخاذ تصميماتي براي سركوب بيشتر قيمت‌ها مي‌كرد، اما آنچه در گزارش مركز آمار از تورم خوراكي‌ها در بهمن‌ماه وجود دارد، تغييرات 100 درصدي 17 كالاي خوراكي نسبت به بهمن سال گذشته است. هر چند گزارش تورم اسفند، در فروردين سال آينده منتشر مي‌شود، اما مقايسه سقف قيمت‌هاي اعلامي ميوه‌هاي شب عيد در اسفند 99 و مقايسه‌اش با اسفند 98 نشان از افزايشي بين 11 تا 68 درصدي قيمت‌ها دارد. هر چند در خصوص آجيل قضيه متفاوت‌تر است. با استناد به قيمت‌هاي جمع‌آوري شده از بازار، قيمت هر كيلو آجيل مخلوط 150 تا 170 هزار تومان است. اين در حالي است كه در اسفند 98 قيمت هر كيلو آجيل مخلوط 60 تا 80 هزار تومان گزارش شده بود. افزايش 112 درصدي قيمت‌ها در بازار طي يك‌سال قطعا مي‌تواند هر بازاري را از رونق بيندازد. اما افزايش قيمت‌ها محدود به آجيل و ميوه شب عيد نمي‌شود و تمام كالاها را در بر مي‌گيرد. با استناد به گزارش‌هاي مركز آمار، از فروردين تا بهمن سال جاري سبد مصرفي يك خانواده افزايش 64 درصدي در قيمت‌ها داشته است.
قيمت‌هاي شب عيد اعلام شد
بر اساس آنچه خبرگزاري‌ها از قول ستاد تنظيم بازار منتشر كردند، قيمت پرتقال و سيب زرد شب عيد از محل ذخاير دولت براي تنظيم بازار ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومان و سيب قرمز ۸ هزار و ۹۰۰ تومان اعلام شد. پيش‌تر نيز رييس اتحاديه خشكبار و آجيل تهران از جزييات قيمت‌گذاري آجيل شور و ۴ مغز براي بازار شب عيد 1400 خبر داده بود. بر همين اساس قيمت هر كيلو آجيل شور در محدوده ۶۵ تا ۱۱۰ هزار تومان و قيمت هر كيلو آجيل ۴ مغز نيز بين ۱۵۰ تا ۱۷۰ هزار تومان نرخ‌گذاري شده است.
حذف آجيل
با وجود اينكه برخي بر اين باورند كه توليد و عرضه آجيل به دليل كاهش شديد قدرت خريد مردم، افت كرده و توليدكنندگان نيز آجيل كمتري به بازار مي‌آورند، اما علي نوري، سخنگوي اتحاديه صنف فروشندگان آجيل و خشكبار اصفهان گراني بزرگ در چند سال اخير را موجب خارج شدن آجيل از اولويت‌هاي خريد مردم به خصوص در شب عيد عنوان كرد. به باور او آجيل از سبد غذايي مردم حذف شده به‌طوري كه اكنون آجيل فراوان در بازار موجود است اما مشتري ندارد. از سوي ديگر محسن جليلي‌پور، رييس اتحاديه آجيل‌فروشان يزد نيز با بيان اينكه خوشبختانه مشكلي در تامين و توزيع آجيل شب عيد وجود ندارد، گفت: متاسفانه توان اقتصادي مردم بسيار كاهش يافته و به عبارتي جيب آنها تامين نيست. جليلي‌پور ضمن اشاره به افزايش ۱۵ تا ۳۰ درصدي قيمت آجيل براساس نوع و كيفيت آن در مقايسه با سال گذشته تصريح كرد: عامل گراني آجيل ناشي از كميابي آن در بازار نيست بلكه به دليل افزايش نرخ‌هاي حاشيه‌اي همچون افزايش قيمت حمل و نقل و دستمزد كارگران بوده است.
افزايش قيمت‌ها در 11 ماه
اما قيمت‌ها تنها براي آجيل و ميوه شب عيد افزايش پيدا نكرده و در ساير كالاهاي خوراكي نيز به چشم مي‌خورد. با استناد به گزارش مركز آمار از قيمت خواركي‌ها، هزينه يك خانواده براي خريد سبد «ده كيلو برنج ايراني، يك كيلو گوشت گاو، يك كيلو گوشت گوسفند، يك كيلو مرغ، تخم‌مرغ، كره، شير، پنير، ماست، ماكاروني، روغن مايع، رب گوجه‌فرنگي، قند، شكر و چاي» بدون در نظر گرفتن حبوبات در فروردين حدود 586 هزار تومان بود كه در بهمن ماه به 963 هزار تومان رسيد. افزايش 64 درصدي هزينه خانواده‌ها بر يك سبد مشخصي از كالا و خدمات در حالي است كه حقوق افراد در طول سال تغييري نكرده است. هر چند دستگاه‌ها و نهادهاي ذي‌ربط به اقداماتي نظير عدم واردات مرغ و تخم‌مرغ براي كنترل و مديريت بازارها روي آوردند، اما به نظر نمي‌رسد اين اقدامات نيز بتواند گرهي از بازار درهم خوراكي‌ها باز كند. هر چند انتقال تورم به خصوص براي گروه كالاهاي خوراكي و آشاميدني به سال آينده يكي از موضوعاتي است كه كارشناسان اقتصادي همواره بر آن تاكيد داشتند. به باور آنها انتقال تورم به سال 1400 و عدم اتخاذ رويكردي سفت و سخت براي مبارزه با آن، مي‌تواند سفره‌ها را در سال آينده كوچك‌تر كند.
ركورد گراني با خيار شكسته شد
با استناد به گزارش‌هاي مركز آمار قيمت هر كيلو خيار در بهمن سال جاري نسبت به دي افزايش 47 درصدي داشته و از 10 هزار و 400 تومان به 15 هزار تومان رسيد. بادمجان و موز با افزايش‌هاي 37.6 و 33 درصد در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند. نكته‌اي كه بايد به آن اشاره كرد، افزايش قيمتي 38 قلم كالا از ميان 53 كالاي خوراكي منتخب بالاتر از تورم نقطه‌اي كل كشور در بهمن‌ماه است. به بيان ديگر اين تعداد كالا بيشتر از 48 درصد افزايش قيمت داشته‌اند كه مي‌تواند تورم خوراكي‌ها در ماه‌هاي آتي را افزايش بيشتري دهد.
خريد شب عيد چقدر تمام مي‌شود؟
با استناد به گزارش‌هاي رسمي و با فرض عدم تغيير قابل محسوس در سبد هزينه‌اي مفروض خانواده‌ها در اسفند نسبت به بهمن، خريد عيد براي يك خانواده چهار نفري بدون حبوبات و شامل ميوه‌هاي يك كيلو سيب زرد و قرمز، پرتقال، خيار و يك كيلو آجيل 4 مغز يك ميليون و 176 هزار تومان مي‌شود. اين در حالي است كه مجموعه دريافتي افراد متاهل با دو فرزند و بدون سابقه كار حدود سه ميليون تومان است. با مقايسه اعداد و ارقام مي‌توان دريافت كه يك خانواده چهار نفري حدود 40 درصد از دريافتي خود را بايد براي خريد مايحتاج خوراكي هزينه كند.
زندگي نرمال بدون آجيل و ميوه
در چند سال اخير پويش‌هاي مختلفي در فضاي مجازي براي واكنش به گراني‌ها و اعتراض به ناكارآمدي سياست‌ها شكل گرفت؛ از هشتگ آجيل نمي‌خريم تا زندگي نرمال. اما آمارها نشان مي‌دهد تقريبا قيمت هيچ كالايي در كشور ارزان‌تر نمي‌شود و سال به سال افراد بيشتري صرفا تماشاگر ويترين مغازه‌ها هستند. با وجود همه سياست‌ها براي كاهش شيب نرخ رشد قيمت‌ها به وي‍ژه كالاهاي خوراكي، اما آمار و ارقام حكايت از كوچك‌تر شدن ماهانه سفره خانواده‌ها مي‌دهد.