اقتصادبازار: زمانی که وضعیت اقتصادی بیشتر شهرهای دنیا دچار یک بحران ساختاری و رکود شده و تاثیر این بحران نه تنها بر بخش های تولیدی بلکه بر تمام پیکره خدمات تولیدی وارد گردیده؛ دیگر حرکت به سوی بخش وسیع تری از خدمات به عنوان یک راه حل کمک چندانی به رفع این معضلات نمی کند و نمی توان آن را تنها راه حل مشکلات شهری دانست و در همین جا است که باید به فکر چاره افتاد و بسیاری از شهرها، مناطق و ملل می توانند بیش از یک راه حل مبتکرانه ایجاد کنند یعنی با ابتکارات فرهنگی و فناورانه و یا حتی ابتکارات شهرنشینی مشاغل بالقوه ای را ایجاد کنند و یا منبعی برای صادرات واقعی باشند و از همین جا است که بحث شهر خلاق پیش می آید یعنی شهری که با خلاقیت خود با بحران ها دست و پنجه نرم کند و همین امر دلیلی بر اهمیت بیش از حد شهر خلاق به عنوان عاملی اساسی برای تجدید حیات اقتصادی شهری می شود.
از لحاظ تاریخی خلاقیت همیشه عامل حیاتی شهرهای بوده است و شهرها همیشه به عنوان یک مرکز نیازمند نوآوری بوده اند. جایی که نژادها و فرهنگ های مختلف در هم می آمیزند و این تعاملات ایده های جدید و مصنوعات و موسسات را می سازند و اجازه می دهند مردم عقاید، نیازها، رویاها، طرح ها و تعارضات خاطرات و نگرانی های خود را بروز دهند.
حسین حاتمی نژاد استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه صنعتی شدن شهرها عاملی برای خوشبختی انسانها نیست، بیان کرد: با بازنگریهای که در سطح جهان نسبت به سرعت مدرنیزاسیون و تاثیر آن بر روابط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی انجام شده این نتیجه حاصل شده که شهرهای جهان به جای پیشرفت و آرامش تبدیل به فضاهای کابوس مانند شده اند.
وی با بیان این مطلب توسعه پایدار را آشتی انسان با طبیعت دانست و افزود: سه محور حفظ محیط زیست، داشتن اقتصادی پویا و در نهایت برقراری عدالت اجتماعی از مهمترین ارکانی است که باید در این امر آن را رعایت کرد.
حاتمی نژاد با بیان ارکان های اصلی شهر خلاق یادآور شد: مردم یکی از ارکانهای اصلی شهر خلاق هستند،بنگاه های اقتصادی، فضا ، پیوندها و ارتباطات در توسعه الکترونیک از دیگر رکن های یک شهر خلاق به شمار می روند.
وی خاطر نشان کرد: اقتصاد جهان اکنون یکپارچه نیست یعنی پس از فروپاشی شوروی چهار اقتصاد مهم در جهان شکل گرفت اقتصاد کاپیتالیسمی به سرکردگی امریکا، اقتصاد سوسیالیستی به سرکردگی شوروی، اقتصاد تعاونی به سرکردگی کشورهای اسکاندیناوی.
این استاد دانشگاه یکی از شاخص های شهر خلاق را ثروت عنوان و تاکید کرد: برنامه ریزی برای شهر خلاق هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری است برای اینکه نسل های بعدی به خوبی می توانند از این سرمایه استفاده کنند و بدون تعامل با جهان نمی توان شهر خلاق داشت و کشور ایران به دلیل شرایط امنی که در جنوب غرب آسیا دارد می تواند بهترین شرایط را برای جذب توریست داشته باشد و این تعامل را به وجود آورد.
سازمان همکاری‌های اسلامی (OIC) با بهره‌گیری از شاخص‌های تعریف شده در یونسکو، از 56 کشور عضو این سازمان خواسته است برای سال‌های 2016 و 2017 دو شهر خلاق خود را معرفی کنند. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران بر اساس مطالعات و پرونده‌های تشکیل یافته خود قرار است برای سال 2016 شهر تبریز و برای سال 2017 شهر یزد را معرفی کند و به حتم اصفهان به عنوان یک شهر پویا، زنده و مردم محور در کشور که دارای تنوع فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و علمی است می تواند در این لیست قرار گیرد و به عنوان یکی از شهرهای خلاق در دنیا به حساب آید.
بر همین اساس ارزیابی، تحلیل و سطح بندی بر اساس شاخص های خلاقیت شهری بر مناطق 15 گانه شهر اصفهان انجام شده که نتایج جالب توجهی به دست آمده است.
رضا مختاری ملک آبادی با اشاره به روش تحقیق توصیفی، تحلیلی و میدانی که در این پژوهش انجام داده است، اظهار داشت: دوازده فاکتور هنر و فرهنگ، منظر شهری، فضاهای جمعی، مراکز علمی و موسسات عالی، مقیاس، تنوع، سرزندگی و پویایی فضاهای شهری، کارآیی و اثربخشی، مشارکت، هویت شهری و تکنولوژی ارتباطی دراین تحقیق مورد ارزیابی قرار گرفته است.
وی ادامه داد: مناطق 15گانه شهر اصفهان از لحاظ برخورداری از شاخص های شهر خلاق یکسان نیستند به طوری که منطقه یک با میانگین 0.54 بالاترین رتبه را از لحاظ شاخص های شهر خلاق به خود اختصاص داده است.
استاد دانشگاه پیام نور افزود: منطقه 5 و 3 به ترتیب با میانگین‌های 0.48 و 0.41 رتبه های دوم و سوم را از آن خود کرده اند و منطقه 6 رتبه چهارم با میانگین0.30، منطقه 4 رتبه پنجم با میانگین 0.21، منطقه 2 رتبه ششم با میانگین0.14، منطقه 15رتبه هفتم را با میانگین0.08، منطقه 11 رتبه هشتم و میانگین 0.07، منطقه 9 با رتبه نهم و میانگین0.06، منطقه 12 رتبه دهم و میانگین 0.05، منطقه 7 رتبه 11 با میانگین 0.048، منطقه 10رتبه 12 با میانگین 0.043، منطقه 8 با میانگین0.040 رتبه سیزدهم ، منطقه 14 رتبه چهاردهم با میانگین0.029 و در آخر منطقه 13 با میانگین0.023 رتبه آخر را به دست آورده است.
وی تاکید کرد: مناطق 15 گانه از لحاظ میزان برخورداری از شاخص های خلاقیت به سه سطح تقسیم شدند که مناطق 5،1،3و 6 در سطح اول یعنی سطح برخوردار قرار گرفت و مناطق 4 و 2 در سطح نیمه برخوردار و مناطق 7،8،9،10،11،12،13، 14،15 در سطح محروم از شاخص های شهر خلاق قرار گرفته اند.
مختاری با اعلام این آمار و ارقام خاطر نشان کرد: به نظر می رسد مناطق جنوب زاینده رود از لحاظ شاخص های خلاقیت شهری از وضعیت بهتری برخوردار هستند و با مدیریت یکپارچه شهری می توان آن را به سمت شهری خلاق سوق داد.
این ارزیابی تمامی جوانب و شاخصه های داشتن یکی شهر خلاق را مورد واکاوی قرار داده است و به خوبی مناطقی از شهر که خود به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی و برخورداری از امکانات تنها با کمی وقت و مدیریت به شاخصه های شهر خلاق دست پیدا می کند با مناطق محرومی که نیازمند سرمایه گذاری بیشتر هستند را قابل تفکیک کرده است.
اما تمامی خلاقیت های که در یک شهر برای رشد و اعتلای فرهنگی، اجتماعی، گردشگری، هنری و بسیاری از موارد دیگر به کار می رود هیچکدام به اندازه اقتصاد از اهمیت ویژه برخوردار نیست، چرا که محيطهای قابل اعتماد شهری با آزادی های تفريحی و فرهنگی مديريت می شوند تا افراد خلاق را جذب و حفظ کنند. اين نيروی کار در عوض، ثروت را در اقتصاد دانش بنيان گسترش می دهد. شهرها برای توليد ثروت، بايد محيطهای شهری قوی از نظر فرهنگی از طريق برنامه های بهتر که بين مکان، اقتصاد و فرهنگ يکپارچگی، ايجاد نمايد.
این را باید بدانیم که در داشتن یک اقتصاد قوی در یک شهر خلاق باید اقتصاد آن شهر را با فرهنگ و منابع فرهنگی گره زد و اصطلاحاتی چون صنعت هنر، صنايع فرهنگی و صنايع خلاق که خميرمايه آن فرهنگ و هنر است را واژگان رايج در اقتصاد اين شهرها کرد.
مریم ایروانی